مبحث دوم : ارکان سازمان تجارت جهانی

سازمان تجارت جهانی دارای ارکان ‌و سطوح مختلفی می‌باشد که هر رکن بر اساس وظایف تعریف شده خود تصمیم گیری ‌و اقدام می کند ^[۱۴].

ارکان سازمان تجارت جهانی به ترتیب اهمیت بشرح ذیل می‌باشند:

۱- کنفرانس وزیران ۲- شورای عمومی ۳- شوراهای ناظر ۴- کمیته های تخصصی ‌و فرعی ۵- دبیرخانه

۱) کنفرانس وزیران که مشتمل بر کلیه نمایندگان کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی می‌باشد وبالاترین رکن تصمیم گیرنده در آن سازمان است وصلاحیت دارد بر طبق موافقتنامه های چند جانبه همه امور را بررسی وهرتصمیمی را اتخاذ نماید .کنفرانس حداقل هر دوسال یکبار تشکیل جلسه می‌دهد وهرعضو یک رأی‌ دارد وممکن است در فاصله این مدت جلسات دیگری نیز برگزار گردد.

۲) شورای عمومی^[۱۵] که تحت نظارت وکنترل کنفرانس وزیران ومتشکل از نمایندگان همه اعضای سازمان است تقریباً هر ماه یکبار تشکیل جلسه می‌دهند ویکی از وظایف آن این است که همه وظایف کنفرانس وزیران را در فاصله جلساتشان انجام داده وگزارشات خود را به کنفرانس وزیران بدهد .شورای عمومی در موارد مقتضی به رکن حل اختلافات ‌و دعاوی یا رکن بررسی خط مشیهای تجاری تبدیل خواهد شد .

۳) شوراهای ناظر که به ‌عنوان شوراهای فرعی زیر مجموعه شورای عالی عمل می‌کنند و در حیطه وظایف تعریف شده خود یکی از موافقتنامه های اصلی سازمان را بررسی ونظارت می کند وشامل شورای تجارت

کالا^[۱۶]و شورای تجارت خدمات ^[۱۷]وشورای مرتبط با جنبه‌های تجاری مالکیت معنوی ^[۱۸]می‌باشد.

۴)کمیته های تخصصی ‌و فرعی که زیر مجموعه شورای ناظر بوده وبموجب بند ۷ ماده ۴ موافقتنامه تأسيس سازمان تجارت جهانی تشکیل می‌گردند از جمله این کمیته ها ؛ کمیته تجارت وتوسعه ، امور بودجه، تشکیلات وبررسی خط مشی تجاری ، کمیته ضد دامپینگ می‌باشند .

۵) دبیرخانه سازمان تجارت جهانی که در ژنو مستقر بوده ومسئولیت آن با دبیرکل می‌باشد . وظیفه دبیر خانه اداره و ارائه خدمات فنی به شوراها وکمک دادن به کشورهای در حال توسعه ، تجزیه تحلیل سیاست‌های تجاری وارائه کمکهای حقوقی به اعضا وهمچنین مسئولیت انجام مذاکرات الحاق کشورهای داوطلب می‌باشد ^[۱۹] .

فصل سوم : چگونگی الحاق کشورها به سازمان تجارت جهانی

عضویت در سازمان تجارت جهانی فرایندی پیچیده و طولانی دارد و با عضویت در دیگر سازمان‌های بین‌المللی به کلی متفاوت است. الحاق ‌به این سازمان اساساً طی کردن یک فرایند مذاکره است، ‌به این معنا که کشور متقاضیِ عضویت طی انجام مراحل متعدد، زمانبر و در قالب مذاکرات دوجانبه و چندجانبه باید برای تعیین شرایط عضویت با گروه کاری به توافق برسد و این طور نیست که الزامات استانداردی وجود داشته باشند و هر کشور با رعایت این استانداردها خود به خود به عضویت سازمان پذیرفته شود. اگر اینچنین بود، دیگر به مذاکره احتیاج نبود، آن هم مذاکره‌ای که گاه چندین سال به طول می‌ انجامد. مانند فرایند الحاق چین که ۱۵ سال به طول انجامید.^[۲۰]

در ماده ۱۲ موافقتنامه تأسيس سازمان تجارت جهانی که به چگونگی الحاق کشورها به سازمان اشاره دارد، تأکید شده است که الحاق هر کشور به سازمان تجارت جهانی باید بر اساس «شرایط مورد توافق» میان دولت متقاضی و سازمان صورت گیرد. شرایط مورد توافق هم امری است که طی مذاکرات روشن می‌شود و لذا تا قبل از انجام مذاکرات و تنظیم پروتکل الحاق کشور مربوطه و مشخص شدن تعهدات هر کشور در زمینه گشایش بازار کالا و خدمات خود به روی سایر اعضا، توافقی صورت نخواهد گرفت. در واقع مذاکرات، آغاز فرایندی است که در نهایت منجر به عقد یک قرارداد بین دولت متقاضی و سازمان می‌گردد . کلیه موارد و بندهای این قرارداد هم طی مذاکره و ‌بر اساس توافق تعیین می‌شود.

مبحث اول : روند الحاق به سازمان تجارت جهانی:

مراحل الحاق کشورها به سازمان تجارت جهانی پس از ارائه درخواست رسمی کشور متقاضی جهت عضویت در سازمان تجارت جهانی به ترتیب زیر می‌باشد:

۱-۱-۳ تسلیم اعلامیه ای که منعکس کننده سیاست‌ها ومقررات متخذه توسط کشور متقاضی می‌باشد که در بردارنده مقررات صادرات و واردات ،مقررات گمرکی ،محدودیت‌ها وسیاستهای ارزی کشور ،روش‌ها وطرق حمایت از سرمایه گذاری خارجی ‌و آزادسازی اقتصادی ، ودیگر امور مرتبط می‌باشد

۲-۱-۳ پس از اعلام تقاضای عضویت به شورای عمومی که توسط دبیر کل انجام می پذیرد،کارگروهی^[۲۱] متشکل از نمایندگان کشورهای عمده تجاری ونمایندگان کشورهای دارای منافع از عضویت کشور مذبور انتخاب ‌و معرفی می‌گردد و وظیفه بررسی تقاضای عضویت ، مدیریت وبرنامه ریزی مذاکرات الحاق را بعهده دارد که در نهایت به تنظیم پروتکل الحاق می‌ انجامد .

۳-۱-۳ طرح سوال از سوی اعضا سازمان در خصوص رژیم تجاری کشور متقاضی وپاسخگویی کتبی وارائه توضیحات لازم توسط آن کشور .

۴-۱-۳ بررسی وتحلیل پاسخ‌ها توسط کارگروه مربوطه وبرقراری جلسات مشترک جهت بررسی سیاست‌های تجاری وسرمایه گذاری خارجی کشور متقاضی .

۵-۱-۳ پس از اعلام نتایج بررسی‌های کارگروه ،کلیه اعضا در کنفرانس وزیران رأی‌ گیری نموده ودرصورت اخذ دو سوم آرای مثبت، الحاق عضو جدید محقق می‌گردد .

۶-۱-۳ پس از قبولی عضویت کشور متقاضی پروتکل الحاق شامل شرایط وتعهدات ،جداول امتیازات وتوافقات مورد نظر بابت کاهش تعرفه ها تنظیم می‌گردد.

۷-۱-۳ پروتکل تنظیمی بهمراه موافقتنامه های سازمان تجارت جهانی وپیوستهای آن به منظور امضا توسط کشور متقاضی واعضا سازمان ارسال گردیده وپس از اعلام قبولی آن به دبیر کل سازمان تجارت جهانی توسط کشور متقاضی، عضویت کشور متقاضی درسازمان تجارت جهانی محقق می‌گردد.

مبحث دوم : بسترهای لازم برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی

به منظور الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی ‌و تسریع در امر عضویت آن بستر سازی ،ایجاد و اصلاح ساختارهای مناسب ضروری می‌باشد که در زیر اهم عناوین آن ذکر می‌گردد :

۱-۲-۳ توسعه سیاسی

۲-۲-۳ احراز سهمی از تجارت جهانی

۳-۲-۳ ایجاد شرایط تأسیس بنگاه های کوچک وفعال کردن بخش خصوصی وشرایط رقابتی

۴-۲-۳ اصلاح ساختار اقتصادی وحذف یارانه

۵-۲-۳رشد صنعت و بهبود تکنولوژی

۶-۲-۳ اصلاح نظام ارزی

۷-۲-۳ استفاده از شیوه های حمایتی سازمان تجارت جهانی

۸-۲-۳ تربیت مدیران کارآفرین

۹-۲-۳ حذف موانع غیر تعرفه ای و تعدیل تعرفه ها

۱۰-۲-۳ اصلاح قوانین ومقررات داخلی

مبحث سوم : روند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی واقدامات انجام شده

موضوع الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی به دلیل شرایط خاص آن ‌و مخالفت آمریکا وکشورهای صنعتی غربی متمایز ‌و طولانی گردیده که درزیر مورد بررسی قرارخواهد گرفت :