۲-۲-۵- تأثیر کاهش در هزینه‌ و زمان اجرای حسابرسی بر کارایی حسابرسی

همواره دو پارامتر تعیین کننده در مشخص کردن کارایی حسابرسی عامل زمان و عامل هزینه است. این دو پارامتر خود متأثر از عوامل مختلفی از جمله تجربه حسابرسان، صلاحیت حرفه‌ای، میزان تحصیلات آنان و … هستند. مسئله قابل توجه که در این تحقیق به آن پاسخ داده خواهد شد این است که این دو پارامتر آیا نقش تعیین کننده‌ای در تعیین کارایی حسابرسی از منظر حسابرسان دارند یا خیر؟

۲-۲-۶- استفاده از خدمات کارشناسی خارج از مؤسسه

حسابرس ضمن رسیدگی‌های خود ممکن است به کسب شواهد حسابرسی از طریق کارشناس نیاز داشته باشد. شواهد مذبور می‌تواند به شکل‌های گوناگونی چون گزارش، نظرخواهی یا ارزیابی باشد که از طریق واحد مورد رسیدگی یا به طور مستقل از کارشناس دریافت شود.

حسابرس در برنامه‌ریزی برای استفاده از نتایج کار کارشناس می‌تواند صلاحیت حرفه‌ای وی را ارزیابی کند.

حسابرس باید شواهد کافی و قابل قبولی به دست آورد تا از کفایت دامنه فعالیت کارشناس برای مقاصد حسابرسی اطمینان یابد. شواهد حسابرسی می‌تواند از طریق بررسی دستور کاری به دست آید که واحد مورد رسیدگی اغلب به صورت کتبی به کارشناس می‌دهد (استانداردهای حسابرسی، ۱۳۹۰).

طبیعتاً حسابرسان در تمام زمینه ها کارشناسان خبره نیستند، و مشورت گروه حسابرسی با افراد خارج از مؤسسه، گاه ضرورت می‌یابد؛ فرضاً در خصوص صاحبکاری که قطعات الماس به عنوان موجودی های وی است با بهره گرفتن از نظر کارشناس سنگ های قیمتی، ارزش آن را تعیین و با مراجعه به یک کارشناس بیمه ارزش بیمه تعیین شده برای آن را مورد تحلیل قرار می‌دهند (استاندارد حسابرسی، بخش ۶۲۰).

کارشناس در قبال مناسب و منطقی بودن مفروضات و روش‌های مورد استفاده خود و چگونگی کاربرد آن ها مسئولیت دارد. از آنجا که حسابرس تخصص کارشناس را ندارد، همیشه نمی‌تواند مفروضات و روش‌های کارشناس را ارزیابی کند. اما حسابرس باید شناختی از مفروضات و روش‌های مورد استفاده کارشناس به دست آورد و با توجه به شناخت خود از فعالیت واحد مورد رسیدگی و نتایج حاصل از اجرای سایر روش‌های حسابرسی، مناسب و منطقی بودن آن ها را بسنجد. با توجه به مطالب پیش گفته آیا می‌توان ‌به این نتیجه رسید که استفاده از خدمات کارشناس از نظر حسابرسان مستقل در اجرای فرایند حسابرسی نقشی تعیین کننده در کارایی حسابرسی بازی می‌کند یا خیر؟

۲-۲-۷- کنترل کیفیت حسابرسی اطلاعات مالی

هر مؤسسه حسابرسی مکلف به استقرار یک سیستم کنترل کیفیت طراحی شده برای کسب اطمینان معقول از این موضوع است که مؤسسه و کارکنان آن، الزامات استانداردهای حرفه‌ای و قانونی و مقرراتی را رعایت می‌کنند و گزارش‌های حسابرسی، مناسب شرایط موجود توسط مؤسسه یا مدیر مسئول کار صادر می‌شود.

مدیر مسئول کار در همه مراحل کار حسابرسی الگویی را درباره کیفیت حسابرسی برای سایر اعضای گروه تدوین می‌کند. این الگو، معمولاً از طریق اقدامات مدیر مسئول کار و پیام‌های مناسب وی به اعضای گروه ارائه می‌شود. این گویه اقدامات و پیام‌ها به موارد زیر تأکید دارد:

الف- اهمیت اجرای کار طبق الزامات استانداردهای حرفه‌ای، قانونی و مقرراتی.

ب- اهمیت رعایت سیاست‌ها و روش‌های کنترل کیفیت مؤسسه متناسب با شرایط کار.

پ- اهمیت صدور گزارش حسابرس، مناسب شرایط موجود.

ت- این واقعیت که کیفیت، برای انجام کار حسابرسی، اساسی است.

اجرای سیاست‌های کنترل کیفیت یک معیار مناسب برای ارزیابی مفید بودن هر کار حسابرسی است. یعنی هر کار حسابرسی که با این معیار انجام شود می‌تواند یک کار با کیفیت مناسب تلقی شود (استانداردهای حسابرسی، ۱۳۹۰).

در این تحقیق به بررسی این موضوع می‌پردازیم که آیا از نظر حسابرسان اجرای سیاست‌های کنترل کیفیت می‌تواند در نهایت باعث افزایش کارایی حسابرسی شود یا خیر؟

۲-۲-۸- حسابرسان مستقل

در این تحقیق جامعه حسابرسان مستقل به مدیران و حسابرسان ارشد سازمان حسابرسی و اشخاص حقیقی مورد تأیید هیئت نظارت سازمان حسابرسی محدود شده است. می‌توان گفت انجام خدمات حسابرسی در ایران در انحصار سازمان حسابرسی قرار دارد. تبصره ۲ ماده واحده قانون تشکیل سازمان حسابرسی وظایف سازمان حسابرسی را به شرح زیر مقرر ‌کرده‌است:

۱٫ انجام وظایف بازرسی قانونی و امور حسابرسی سالانه مؤسسات و شرکت‌های دولتی و بانک‌ها و سایر دستگاه‌های عمومی و سازمان‌های وابسته به دستگاه‌های مذکور مانند بنیاد مستضعفان، بنیاد شهید و شرکت‌ها و مؤسسات تحت پوشش دولت که طبق اساسنامه و مقررات داخلی مربوط به خود ملزم به حسابرسی می‌باشند، وظیفه مذبور در انحصار سازمان حسابرسی است.

۲٫ ارائه خدمات مالی به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و سایر دستگاه‌های عمومی و سازمان‌های وابسته به دستگاه‌های مذکور در صورت درخواست آن ها.

۳٫ تربیت و آموزش افراد متعهد جهت تأمین کادر متخصص مورد نیاز.

۴٫ تدوین اصول و ضوابط فنی قابل قبول حسابداری و حسابرسی.

‌بنابرین‏ سازمان حسابرسی بزرگترین و مهمترین ارگان حسابرسی مستقل در ایران است و حسابرس شرکت‌های بزرگ و مهم است. شرکت‌های دولتی که در ایران در بخش‌های اصلی اقتصادی فعالیت دارند توسط سازمان حسابرسی رسیدگی می‌شوند و به همین دلیل تعداد گزارش‌های سازمان حسابرسی چشم‌گیر و قابل مقایسه با دیگر مؤسسات حسابرسی نیست و از طرفی سازمان حسابرسی مسئولیت تدوین و استانداردهای حسابرسی و حسابداری را بر عهده دارد لذا نگرش و برداشت‌های این سازمان و افراد حقیقی مورد تأیید از اهمیت بالایی برخوردار است و منعکس کننده دیدگاه‌های جامعه حسابرسی مستقل ایران می‌باشد.

۲-۲-۹- استفاده کنندگان گزارش حسابرس مستقل (حسابرسان دیوان محاسبات)

از آنجا که گزارش حسابرس مستقل نسبت به صورت‌های مالی صادر می‌شود، استفاده کنندگان گزارش حسابرسی همان استفاده کنندگان اطلاعات صورت‌های مالی می‌باشند. بر اساس مفاهیم نظری گزارش‌گری مالی در ایران استفاده کنندگان از صورت‌های مالی به افرادی گفته می‌شود که به جهت رفع نیازهای اطلاعاتی متفاوت خود از صورت‌های مالی استفاده می‌کنند، تأمین نیازهای اطلاعاتی تمام استفاده کنندگان توسط صورت‌های مالی امکان‌پذیر نیست، ولی نیازهایی وجود دارد که برای همه استفاده کنندگان مشترک است. بالاخص همه استفاده کنندگان به نوعی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری علاقه‌مند هستند. اعتقاد بر این است که هر گاه صورت‌های مالی معطوف به تأمین نیازهای اطلاعاتی سرمایه‌گذاران باشد، اکثر نیازهای سایر استفاده کنندگان را نیز در حد توان برآورده می‌کند. استفاده کنندگان صورت‌های مالی به شرح زیر هستند: