هم زمان با دسترسی روز افزون و گسترده ی مردم به اینترنت شاعد نوعی وابستگی به آن در نوجوانان و جوانان هستیم. همانند تمامی انواع دیگر اعتیاد، اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی هم چون اضطراب، افسردگی، کج خلقی، بی قراری، تفکر های وسواسی، کناره گیری، اختلالات عاطفی و از هم گسیختگی روابط اجتماعی همراه است. از طرفی، در عین حال که روابط افراد (به ویژه نوجوانان و جوانان) در جهان مجازی افزایش می‌یابد، در مقابل از دامنه ی روابط واقعی آنان در جهان واقعی کاسته می شود و احتمال افت عملکرد آموزشی آنان نیز می رود (سامسون وکین ۲۰۰۵، به نقل از غفاری ۱۳۸۵).

کمیسیون سلامت اروپا(۲۰۰۱) معتقد است که سلامت در سطح فردی و جمعی علاوه بر آن که می‌تواند از مراقبت های بهداشتی تاثیر پذیرد، تحت تاثیر عوامل دیگری مانند آرایش ژنتیکی، شرایط اقتصادی – اجتماعی و رفتار های افراد قرار می‌گیرد. حجم مسائل رفتاری و روانی در کشور های در حال توسعه رو به افزایش است. یکی از این مسائل که در سال های اخیر با توجه به تغییرات سریع اجتماعی به عنوان یکی از مهم ترین مسائل موجود در جامعه بویژه در میان نوجوانان و جوانان مورد توجه قرار گرفته، مسئله ی مربوط به استفاده ی نا صحیح و بیش از حد از اینترنت است.

استفاده از اینترنت در دنیای امروز یک ضرورت است اما این ابزار می‌تواند به شکل نا صحص مورد استفاده قرار گیرد و برای کاربر مشکلاتی به وجود آورد. چگونگی استفاده از اینترنت می‌تواند به ویژگی های عاطفی، شناختی و شخصیت فرد مرتبط باشد. مطالعات زیادی در حوزه ی اعتیاد به اینترنت در سایر کشور های جهان انجام گرفته و عوامل زیادی نیز در شکل گیری این اختلال شناسایی شده است اما برای برنامه ریزی مبتنی بر پژوهش علمی در هر جامعه ای توجه به تفاوت های فرهنگی و اجتماعی و مهم تر از همه تربیتی ضروری است لذا در این زمینه، نیاز به مطالعات داخلی احساس می شود تا بر اساس آن برنامه ریزی های تربیتی صورت پذیرد.

اختلال اینترنتی با ویژگی های زیر تعیین می شود:

• • احساس هیجانی نا خوشایند مانند اضطراب، افسردگی و مانند آن، در زمانی که فرد در تماس با اینترنت نیست.

• • قابلیت تحمل و عادت کردن به آثار کار با اینترنت.

• انکار رفتار های مشکل زا (کاپلان ۲۰۰۲)

۲-۴ نشانه ها و علایم بالینی اعتیاد اینترنتی:

اورزاک (۲۰۰۵) وابستگی به اینترنت را به عنوان یک مشکل روانشناختی دارای دو دسته علایم و نشانه ها می‌داند.

الف- نشانه ها و علایم روانشناختی و ب- نشانه ها و علایم جسمانی

۲-۴-۱ نشانه های روانشناختی: نوعی احساس خوب بودن و رضامندی که به فرد هنگام استفاده از رایانه دست می‌دهد، ناتوانی در متوقف کردن فعالیت و صرف کردن وقت زیاد و بیشتر با رایانه، دوری از خانواده و دوستان، احساس تهی بودن، افسردگی، بدخلقی در مواردی که فرد از رایانه استفاده نمی‌کند، دروغ گفتن به کارفرما یا افراد خانواده ‌در مورد فعالیت‌ها، مشکل در مدرسه.

۲-۴-۲ نشانه های جسمانی: سندرم عصبی، خستگی، سردرد میگرنی، کمر درد، بی‌نظمی در غذا خوردن و صرف‌نظر کردن از بعضی وعده های غذایی، توجه نکردن به بهداشت شخصی، اختلال خواب و تغییر در الگوی خواب (آرتز و همکاران، ۲۰۰۲).

دیویس^[۱۷] (۲۰۰۱) وابستگی به اینترنت را با دو دسته از علایم و نشانه ها مشخص می‌کند:

۲-۴-۳ نشانه های رفتاری: مشکلات درسی، شغلی یا بین فردی، کناره‌گیری و بی‌توجهی و غفلت از دوستان، خانواده یا شغل یا مسئولیت شخصی، بی‌قراری روانی– حرکتی در زمان تلاش برای کاهش یا متوقف کردن استفاده از اینترنت، خستگی بیش از اندازه، تغییر سبک زندگی به منظور وقت بیشتر برای رفتن به اینترنت، کاهش عمومی و قابل ملاحظه فعالیت جسمانی، محرومیت و تغییر در الگوی خواب به منظور وقت بیشتر داشتن برای اینترنت، دروغگویی به خانواده، دوستان و درمانگر به منظور پنهان کردن مدت زمان بودن در اینترنت، ماندن در اینترنت بیش از آنچه که قصد داشته است و نشانه های ترک (مانند اشتغال فکری در رابطه با اینترنت در زمان قطع تماس).

۲-۴-۴ نشانه های شناختی غیرسازشی :افکار وسواسی درباره اینترنت، کاهش فعالیت‌های لذت‌بخش و سرگرمی‌های قبلی برای رفتن به اینترنت، کناره‌گیری از دوستان قدیمی واقعی و برگزیدن دوستان اینترنتی و احساس گناه، نشانه های دروغگویی “در اینترنت خودم هستم”، “در اینترنت احساس احترام بیشتری تا زندگی واقعی دارم”، نگرانی و اشتغال ذهنی در ناتوانی برای توقف استفاده از اینترنت و احساس این که اینترنت تنها دوست اوست. افراد وابسته به اینترنت ترجیح می‌دهند زمانی که رایانه در حال تبادل داده ها است به دستشویی روند، دائماً از درد مچ دست شکایت می‌کنند، در هنگام اتصال به اینترنت جلوی رایانه غذا میل می‌کنند، هرجا هستند سریع خود را به منزل می‌رسانند تا ایمیل خود را بررسی کنند، در محیط‌های زندگی واقعی از اصطلاحات و نشانه های گفتگوی اینترنتی استفاده می‌کنند، تمام دوستان آن ها دارای آدرس ایمیل هستند، با دوستان اینترنتی رابطه عاطفی برقرار می‌کنند و با آن ها به گردش و تفریح می‌روند و پیام‌های عاطفی رد و بدل می‌کنند. حداقل ۱۰ آدرس اینترنتی را در ذهن دارند وبه سرعت می‌توانند آن ها را بیان کنند. ده اصطلاح گفتگوی اینترنتی را‎ به خوبی می‌دانند و آن را در مکالمات روزمره به کار می‌‌برند، اطرافیان آن ها به رایانه حسودی می‌کنند و رایانه را رقیب خود می‌دانند و وقتی خود را معرفی می‌نمایند معمولاً آدرس ایمیل می‌دهند، ترجیح می‌دهند با دوستان و حتی همسرشان گفتگوی اینترنتی کنند تا با آن ها به طور مستقیم صحبت کنند، وقتی رایانه را روشن می‌کنند از دیگران می‌خواهند که ساکت و خاموش باشند، وقتی اتصال به اینترنت را قطع می‌کنند احساس خالی بودن و خلأ می‌کنند درست مثل اینکه فردی زندگی عاشقانه خود را از دست داده است (دیویس، ۲۰۰۳).

۲-۵ فیس بوک چیست؟

کاهش سن اعتیاد و افزایش ‌آسیب‌های روانی و اجتماعی‌، کاهش سن مبتلایان به ایدز‌، افزایش بزه‌های جنسی و… از این موارد است.مهارت‌های زندگی در واقع یک برنامه‌ پیشگیری است که برای اولین بار از سوی سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۲ به صورت رسمی در سطح کشورهای جهان در حال توسعه مطرح شد. (صادق‌الحسینی ۸۵‌، ص ۴) با توجه به تحقیق حاضر آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش مصرف مواد مخدر محققان زیادی تاثیر مثبت مهارت‌های زندگی بر کاهش سوء مصرف مواد مخدر را تأکید می‌کند. افراد معتاد توانایی خود را برای مقاومت در برابر زندگی از دست می‌دهند و این مسئله اغلب در رفتارهای خود تخریبی در جمعیت معتاد جامعه و اقشار آسیب‌پذیر که اغلب جوانان و نوجوانان هستند منجر می‌شوند. اعتیاد اختاپوس و شریان حیاتی یک ملت را آرام آرام قطع می‌کند. ملتی که دچار اعتیاد شود. هویت خویش را از دست می‌دهد و پر کاهی خواهد شد که تندباد حوادث به هر طرف که بخواهد می‌بردش. امروز جامعه شناسان برای تحلیل علل رویکرد جوانان به اعتیاد بیشتر از روی ناآگاهی آنان انگشت می‌گذارند‌، تربیت سوء‌، جهل و بی‌سوادی‌، فقدان ارزش‌های اعتقادی‌، بی‌ایمانی‌، فقر فرهنگی و… نیز می‌تواند عامل رواج اعتیاد باشند. افرادی که از رشد فرهنگی با این برخوردار نباشند و آگاهی و مهارت‌های زندگی را ندانند دچار از خود بیگانگی می‌شوند. و وقتی خودش نباشد آدمی از چه دفاع کند؟ وقتی خودش نباشد آدمی نیست به چه چیزی حمیت ورزد؟

طبق آمار تقریبی خوشبینانه تعداد معتادان به مواد مخدر در کشور ما حدود دو میلیون نفرتخمین زده می‌شود. چنانچه دایره ارتباطی هر فرد معتاد را فقط به چهار نفر محدود نماییم، غریب به هشت میلیون نفر از مردم مستقیم یا غیر مستقیم با مسئله اعتیاد در تماس و یا درگیر می‌باشند به همین جهت سعی همه‌ خیراندیشان کشور در این است تا وفاق و یکدلی واقعی در امر مبارزه با این بلای خانمان‌سوز به دست آید. (آتشین‌، ۱۳۸۰‌، ص ۱۱-۱۳)

بیان مسئله

مصرف مواد مخدر یکی از معضلات جهانی است و هر سه ثانیه یک نفر در عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر می‌میرد. از حدود ۳ میلیون نفری که سالانه در جهان در اثر عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر فوت می‌شود. ۱ میلیون نفر میانگین کشورهای در حال توسعه می‌باشند. و این در حالی است که روند مواد مخدر در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش می‌باشد. (سازمان جهانی بهداشت‌، ۱۹۹۹) سماواتی اشاره کرده‌اند:۷/۱۳ درصد دانش‌آموزان کشور ما در معرض خطر اعتیاد به مواد مخدر قرار دارند (کوشافر، ۱۳۸۶) مصرف دخانیات فرد را در معرض انواع بیماری‌ها مانند: سرطان‌، سکته قلبی و عفونت‌های تنفسی قرار می‌دهد. جنین مادرانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند از عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر امان نمی باشند به طوری که باعث کمبود وزن به هنگام تولد‌، تولد پیش از موقع‌، و سقط جنین می‌شود. در حال حاضر پدیده اعتیاد و سوء مصرف مواد به ‌عنوان مشکل فرایند روز افزون برای همه‌ ملل دنیا شناخته شده است به عنوان مثال در ایالات متحده در سال ۲۰۰۰ میلادی حدود ۵/۱۴ میلیون نفر در سنین ۱۲ سال و بالاتر دچار وابستگی و یا سوء مصرف مواد بوده اند. و آمار از رشد ۳۷% درصد شیوع این پدیده در طی سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۹ میلادی حکایت دارد. در کنار این شیوع روز افزون نیاز به اطلاع رسانی و افزایش سطح آگاهی همگانی از سوی کار شناسان جهت برخورد علمی با این پدیده همچون سایر بیماری‌ها احساس می‌کنند. در این مطالعه مشترک که در کشورهای آمریکا‌، انگلستان‌، ایرلند‌، آلمان‌، سنگاپور و هنگ کنگ انجام شد پیش از ۵۰ در صد پرسش شوندگان خواهان دریافت اطلاعاتی راجع به چگونگی برخورد علمی با مواد مخدر بوده‌اند.در حال حاضر وجود ۲ میلیون معتاد و مصرف کننده تفننی‌، یکی از معضلات کشور ما است و بی‌شک تا این میل به مصرف و تقاضا وجود داشته باشد سوداگران نیز در پی عرضه آن بر می‌آیند و سعی خواهد کرد به انحاء مختلف از این بازار پر سود (در مقایسه با سایر مشاغل موجود و کم در آمد در سطح جامعه) بهره ببرند. (صرامی‌، ۱۳۸۲‌، ص۷)

در بریتانیا مواد مخدر سالانه باعث مرگ ۳۰۰ نفر می‌شود‌، الکل حدود ۳۰۰۰۰ نفر و سیگار بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر را می‌کشد. (ترجمه زمانی‌، ۸۴‌، ص ۳۴)

علاوه بر این سیگار هم خود اعتیاد آور است. «دروازه ورود» به مصرف مواد و نیز رفتارهای پر خطر نیز می‌باشد. ۹۵ درصد معتادان قبل از اعتیاد سابقه ی مصرف سیگار داشته اند. از طرفی در سال‌های گذشته ثابت شده ترک مصرف مواد مخدر مشکل‌، گران و دشوار است و حتی مؤثرترین درمان‌ها بازگشت بالایی داشته است. در چنین شرایطی اهمیت و پیشگیری در این است که به طور منطقی جایگزین درمان شود. چنان‌چه از سال‌های ۱۹۷۰ به بعد فعالیت‌های جوامع بهداشتی به پیشگیری از مصرف و اعتیاد معطوف شده است.

امروزه مصرف مواد مخدر از سنین زیر ۱۸ سال و در دوران نوجوانی شروع کرده‌اند. هر چند آمار دقیقی ‌در مورد شیوع مصرف مواد مخدر در نوجوان ایرانی وجود ندارد. اما مطالعات موجود نشان می‌دهد که مصرف مواد مخدر در مقایسه با ۱۰ سال گذشته رشد فزاینده‌ای داشته و از ۱۰ درصد به ۱۷ درصد رسیده است. احترامی کارشناس پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی رشد مصرف سالانه مواد مخدر را به ۲/۱ درصد و سن شروع مصرف را حدود ۱۳ تا ۱۴ سالگی اعلام نموده اند.

در پژوهشی در کشور ۱/۹۵ درصد دانش‌آموزان سال اول راهنمایی اظهار ‌داشته‌اند که مصرف سیگار را از نزدیک مشاهده کرده‌اند. این پژوهش همچنین نشان داد که ۱۱ درصد از دانش‌آموزان سال اول راهنمایی در یک سال گذشته سیگار مصرف کرده‌اند. (طارمیان‌، ۱۳۸۰)

برسی کشوری سلامت روانی‌، اجتماعی نوجوانان ۱۹-۱۰ ساله ایرانی سال ۷۹ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نشان داد که میانگین استعمال دخانیات در پسران و دختران شهر و روستا در گروه سنی (۱۴-۱۰) ۱۱% و در سنین (۱۹-۱۵) ۱۲% می‌باشند.

با توجه ‌به این تحقیق در سنین ۱۸-۱۱ سال حدود ۱۰ میلیون دانش‌آموز حدود یک میلیون مبتلا به دخانیات است. نتایج تحقیق دیگر نشان دادند که ۷۰ % افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند زیر۴۰ سال بوده و اولین بار سیگار کشیده‌اند و در همین ۲۴- ۱۵ سال مصرف آن را تجربه کرده‌‌اند.

اهمیت این مسئله زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم افرادی که مواد مخدر را خیلی زود شروع می‌کنند خیلی سخت‌تر می‌توانند آن را ترک کنند.

با توجه به جوان بودن جمعیت کشور‌، ۳۰ میلیون نفر زیر ۲۰ سال که از این تعداد نزدیک به ۱۷ میلیون در دوره های آموزشی به تحصیل اشتغال دارند‌، با بهره گرفتن از برنامه ها و روش‌های گوناگون پیشگیری مدرسه محور مانند آموزش مهارت‌های زندگی می‌توان آن‌ ها را از خطراتی که زندگیشان را تهدید می‌کند محافظت نمود .

ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ ﻓﺮض ﻣﻮازﻧﮥ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯿﻬﺎی ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻣﻄﺮح و ﻫﻤﮑﺎران (۱۹۸۴)، ﺑﺮِﻧﺎن ۹۱ ﺷﺪه، ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮐِﯿﻦ و(۱۹۸۴) اﺳﺖ. آﻧﺎن ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪﻣﻮاردی ﺷﻮارﺗﺰ ﭼﻮن ﻋﺪمﻗﻄﻌﯿﺖ، ﻣﺎﻟﯿﺎ تو ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽرا در ﺧﻮ دﻟﺤﺎظو از واردﮐﺮدن ۹۴ ﻓﺮض اﻟﮕﻮﻫﺎی زﻣﺎﻧﯽﭘﯿﻮﺳﺘﮥ وﺟﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ درآﻧﻬﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮده اﻧﺪ. ﺑﻪ ﺑﺎوراﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان ﻣﺬﮐﻮر، ازآﻧﺠﺎﮐﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻮازﻧﮥ ﻣﺠﺪد و ﺑﺪون ﺻﺮف ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﻬﺎی و ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎزار واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ، ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ، ﺑﺮایﺑﺮﺧﻮرداری ازﺻﺮﻓﻪﺟﻮیی های ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ، ﺳﻄﺢ ﺑﺪﻫﯿﻬﺎی ﺧﻮد را در ﺣﺪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪداﺷﺖﮐﻪﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﭼﻨﯿﻦاﻟﮕﻮﻫﺎﯾﯽدر واﻗﻊ ﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪۀ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮥ ﻣﯿﻠﺮ(۱۹۷۷) اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺪﻫﯿﻬﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺮاﺳﺎسﻧﻈﺮﯾﮥﺗﻮازن، ﻣﻌﻤﻮﻻً، ﺑﯿﺶازآن ﭼﯿﺰیاﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﯿﺸﺘﺮﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺮایﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ازﺑﺮوز ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ ﺑﻮدن ﺳﺮﻋﺖ و ﻫﻤﮑــﺎران (۹۷ (۱۹۸۹ ﻣﻮازﻧــﮥ ﻣﺠﺪد ﺷﺮﮐﺘﻬــﺎ، ﻓﯿﺸِـﺮ ﮐُﻨﺪ ﺷﺪن روﻧﺪ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻘﺎﻃﻌﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﻮازﻧﮥﻣﺠﺪد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﯽآﻧﻬﺎ ازﻧﺴﺒﺖ ﻫﺪف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﻧﺤﺮاف ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪای داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ، ﻓﺮض ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻮازﻧﮥ ﻣﺠﺪد ﺑﺎ ﺗﻮجه ﺑﻪآن دو ﺣﺪ ﺑﺎﻻﯾﯽ و ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺻﻮرتﻣﯽﮔﯿﺮدﮐﻪﺑﺮایﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ، ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮدآوریﺷﺮﮐﺖ ﺑﺪﻫﯿﻬﺎ ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﻄﺢآﻧﻬﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و، ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪۀ ﺧﻮدرﺳﯿﺪ، ﺷﺮﮐﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪﺑﺎزﺧﺮﯾﺪ ﻣﺠﺪد ﺳﻬﺎم ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺬﮐﻮرﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﻮد. ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶﺳﻮدآوریﺷﺮﮐﺖو زﯾﺎنده ﺷﺪن آن، ﺳﻄﺢﺑﺪﻫﯿﻬﺎ و، در ﻧﺘﯿﺠﻪ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﯽ آن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ رﺳﯿﺪن آن ﺑﻪ ﺣﺪ ﺑﺎﻻیﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪاﻧﺘﺸﺎر ﺳﻬﺎم اﻗﺪامﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﯽ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﻮد و ﺑﻪﻣﺮورزﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺨﺺﺷﺪه ﺑﺮﺳﺪ. ﺑﺮرﺳﯿﻬﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ روﻧﺪی را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﻮدآوری و ﺳﻄﺢ ﺑﺪﻫﯿﻬﺎی ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ راﺑﻄﮥ ﻣﻌﮑﻮس دارﻧﺪ.

ﻓﯿﺸﺮ و ﻫﻤﮑﺎران (۱۹۸۹)، ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﺪدی اﻟﮕﻮی ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدیﺧﻮد، ادﻋﺎﮐﺮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺄﺧﯿﺮ درﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﻮازﻧﮥ ﻣﺠﺪد ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ و ﻧﻮﺳﺎﻧﻬﺎی ﮔﺴﺘﺮدهای درﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﯽ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد و ﻧﻮﺳﺎنﭘﺬﯾﺮی ﻣﺬﮐﻮرﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺪﻫﯿﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﮑﺲ دارد. ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﺑﺤﺚاﻧﮕﯿﺰ ازﺗﺤﻘﯿﻖ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﻣﺬﮐﻮر آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻄﻠﻮب ﺷﺮﮐﺖ، در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻮﺟﺐ رﺳﯿﺪن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﯿﻬﺎی آن ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺤﺪودۀ ﻣﺠﺎز و درﻧﺘﯿﺠﻪﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺠﺪد ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﺷﻮد. ﻟﯿﺮی و راﺑﺮﺗﺰ (۲۰۰۵) ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮی ﻓﯿﺸﺮ و ﻫﻤﮑﺎران (۱۹۸۹)، ﻣﯽﺗﻮان ﺷﻤﺎری از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪﭘﻮﯾﺎﯾﯽﺑﺪﻫﯽﻫﺎیﺷﺮﮐﺖدر ﻃﯽزﻣﺎن را ﺗﺒﯿﯿﻦﮐﺮد.

۲-۳-۱-۶- ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ

رﯾﺸﮥ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ را ﺑﺎﯾﺪ در اﻓﮑﺎر ﻣﺎﯾﺮز (۴) ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد. وی ﻧﯿﺰ ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻘﺎﯾﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻧﺎﻟﺪﺳﻮن (۱۹۶۱) در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﻣﻄﺮح ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻣﺎﯾﺮز (۱۹۸۴) اﯾﻦ ﺑﺤﺚ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ، ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮﺿﯿﮥﻣﺨﺎﻟﻒﮔﺰﯾﻨﯽ، ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ از ﻣﺤﻞ ﺳﻮد اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از روش اﺳﺘﻘﺮاض و روش اﺳﺘﻘﺮاض، ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﻧﺘﺸﺎر ﺳﻬﺎم اﺳﺖ. ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﻣﺬﮐﻮر، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻟﮕﻮی ﻣﺨﺎﻟﻒﮔﺰﯾﻨﯽ ﻣﺎﯾﺮز و ﻣًﺠﻠﻮف اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ، ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ رﯾﺸﻪ در ﻣﺒﺎﺣﺚ دﯾﮕﺮی از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻀﺎدﻫﺎی ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ و ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﻌـﺮﯾﻒ ﺳﻮم: ﺑﻪاﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎﯾﺮز (۱۹۸۴)، ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷـﺮﮐﺖ ﺗﺄﻣـﯿﻦ ﻣﺎﻟـﯽ درونﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﻪﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺑـﺮون ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ازﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮاض را ﺑﻪ ﺗﺄﻣـﯿﻦ ﻣﺎﻟـﯽ از ﻃـﺮﯾﻖ اﻧﺘﺸـﺎر ﺳﻬﺎم ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﺪ، ﻣـﯽﮔﻮﯾـﯿﻢ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺮﻣﺎﯾﮥ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاﺳﺎس اﻟﮕﻮی ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ.

ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺎﻻ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﺮد. ﻣﻨﻈﻮر از “ﺗﺮﺟﯿﺢ” ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ درون ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ آﯾﺎ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ، ﻗﺒﻞ ازاﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﺳﺘﻘﺮاض ﯾﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﺳﻬﺎم، ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻠّﯿﮥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ درونﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺼﺮف رﺳﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ؟ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﺮد ﮐـﻪ، «ﺑﺎ ﻓﺮض ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮاﯾﻂ»، ﺷﺮﮐﺖ ﭘﯿﺶ ازروی آوردن ﺑـﻪﻣـﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮونﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺳـﺘﻔﺎدهرا ازﻣـﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ داﺧﻠﯽ ﺧﻮدﭘﺬﯾﺮﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ در واﻗـﻊ، اﮔـﺮ واژۀ «ﺗـﺮﺟﯿﺢ» در ﻗﺎﻟـﺐ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻄﻠﻖ ﺧـﻮد ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﻮد، ﻧﻈﺮﯾﻪآزﻣﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺗﻌﺒﯿﺮ واژۀ «ﺗﺮﺟﯿﺢ» ﺑﺎ ﻓﺮض«ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮاﯾﻂ» اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد، آزﻣـﻮن ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﻪﺗﻌﺮﯾﻒ داده ﺷﺪه ﺑﺮای «ﺷﺮاﯾﻂ» اﺧﯿﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺣﺘﯽ در ﺻﻮرت ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺑـﺮونﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺪاری وﺟﻪ (درﻗﺎﻟﺐ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﯾـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔـﺬارﯾﻬﺎی ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت) ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.

اﯾـﻦ ﻧﮑـﺘﻪای اﺳـﺖ ﮐـﻪﺑـﻪﻧـﺪرت درآزﻣﻮن ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴـﻠﻪﻣـﺮاﺗﺐ ﺑـﻪآن ﺗﻮﺟﻪﻣﯽﺷﻮد. در واﻗﻊ، ﻓﺮض ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ وﺟﻮه ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺻﺪی ﻧﮕﻬﺪاری ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﺷﻤﻮل ﻧﻈﺮﯾﮥﺑﺎﻻﺳﺖ (ﻣﺜﻼً، ﺑﻪ ﻣــﻨﻈﻮرﻣﻌــﺎﻣﻼت). ﺑــﺪﯾﻦ ﺗــﺮﺗﯿﺐ، ﺗﻘــﺮﯾﺒﺎًدرﺗﻤــﺎم ﻣـﺒﺎﺣﺚ ﻣﻄـﺮح ﺷﺪه درزﻣﯿﻨﮥ اﺳﺘﻔﺎدۀ ﻧﺴﺒﯽ از ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟـﯽ درونﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺑـﺮونﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ، ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ ﻓـﺮض«ﺛﺎﺑـﺖ ﺑﻮدن ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮاﯾﻂ» ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد.

ﻣﺸـﮑﻞ دوﻣـﯽ ﮐـﻪدرﺗﻌـﺮﯾﻒ داده ﺷـﺪه وﺟﻮد دارد، ﺑـﻪﺗﺮﺟﯿﺢ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ازﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮاضﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪﺗﺄﻣـﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪروش اﻧﺘﺸﺎر ﺳﻬﺎمﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﻤــﺎنﮔــﻮﻧﻪﮐــﻪﻣﺸــﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫــﯿﻢ ﮐــﺮد،درﻧﻈــﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﻓﺮضﺑﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪﺗﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟـﯽ از ﻃـﺮﯾﻖ اﺳـﺘﻘﺮاض ﺑـﻪ ﺻًـﺮف ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ، ﺷﺮﮐﺖ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺳﻬﺎم ﺟﺪﯾﺪی را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد.

اﻟﺒـﺘﻪ، ازﻫﻨﮕﺎﻣـﯽ ﮐﻪآﺷﮑﺎر ﺷﺪه ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮی ﻧﻪ ﺗـﻨﻬﺎ اﺑﻄـﺎلﭘﺬﯾـﺮ، ﺑﻠﮑـﻪ واﻗﻌـﺎًﻏﯿـﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع اﺳﺖ، ﻃـﺮﻓﺪاران ﻧﻈـﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴـﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺗﻔﺴﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ ﻓـﺮض «ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﻮدن ﺳـﺎﯾﺮ ﺷﺮاﯾﻂ» رویآورده اﻧــﺪ، ﺣــﺎل آﻧﮑــﻪدرﭘﮋوﻫﺸــﻬﺎی ﻣﺨــﺘﻠﻒ ﺑــﻪ ﻧﺴـﺨﻪﻫـﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﻓﺮض ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﺬﮐﻮر اﺷﺎره ﺷـﺪه اﺳـﺖ. وﻟـﯽ، ﺑﺎﯾـﺪ ﺗـﻮﺟﻪداﺷـﺖ ﮐﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ آزﻣـﻮن ﻧﻈـﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴـﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻪﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﮐـﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﺗﻀﻌﯿﻒ وﯾﮋﮔﯽ ﺗﻌﻤﯿﻢﭘﺬﯾﺮی آن ﻣﯽﺷﻮد.

ﺣـﺎل اﯾـﻦ ﭘﺮﺳـﺶ ﻣﻄـﺮح ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺷـﺮﮐﺖ در ﭼﻪ ﻣﻘﺎﻃﻌﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻬﺎم ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﻨﺪ؟

ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻔﺴﯿﺮ اول، ﭘﺲ ازﻋﺮﺿﮥ اوﻟﯿﮥ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻮم و ﺗـﺎزﻣﺎﻧـﯽ ﮐﻪﺑﻪﻫﺮ دﻟﯿﻠﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ازﻃـﺮﯾﻖ اﺳـﺘﻘﺮاض ﺗﻮﺟـﯿﻪﭘﺬﯾـﺮ ﻧﺒﺎﺷـﺪ، ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺒﺎﯾﺪ دﺳـﺖ ﺑـﻪاﻧﺘﺸـﺎر ﺳﻬﺎم ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺰﻧﺪ. در اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻔﻬـﻮم «ﻇـﺮﻓﯿﺖ ﺑﺪﻫﯽ» ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد. ﻓﺮض وﺟﻮد ﻇــﺮﻓﯿﺖ ﺑﺪﻫــﯽ، درﻧﻈــﺮﯾﮥ ﺳﻠﺴــﻠﻪ ﻣــﺮاﺗﺐ، ﻣــﻮﺟﺐ ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪن ﺳـﻄﺢ ﺑﺪﻫـﯿﻬﺎ و ﻓـﺮاﻫﻢ آﻣـﺪن زﻣﯿﻨﮥ اﺳـﺘﻔﺎده ازﮔـﺰﯾﻨﮥ اﻧﺘﺸﺎر ﺳﻬﺎمﻣﯽﺷﻮد. ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺑﻌﺪی، دادن ﺗﻌـﺮﯾﻒ ﺟﺎﻣﻌـﯽ ﺑـﺮای ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺪﻫﯽ اﺳﺖ، ﺑﻪ ﮔــﻮﻧﻪای ﮐــﻪ ﻫﻤﮕــﺎن ﺑــﺮ آن ﺗﻮاﻓــﻖ داﺷــﺘﻪﺑﺎﺷــﻨﺪ. ﭘﮋوﻫﺸـﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪﺗﺎﮐﻨﻮن اﺟﻤﺎﻋﯽ درﺑﺎرۀ آن ﺣﺎﺻـﻞ ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ. اﯾـﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛـﺮ آزﻣـﻮن ﺷـﺪهدرﺗﻌﺪادی ازﭘﮋوﻫﺸﻬﺎی اﺧﯿﺮ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾـﯽ ﺑـﻮدهاﻧـﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮای ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺪﻫﯽ در آزﻣﻮﻧﻬﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪﻧﻈﺮﯾﮥﺗﻮازن از آﻧﻬـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷﻮد. اﯾﻦ، ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد اﺷﮑﺎل در ﺗﻔﺴـﯿﺮ و اﺑﻬـﺎم در ﺗﺒﯿـﯿﻦ ﻧـﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺰﺑﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ.

از طریق صدور حکم های تعلیقی، مشروط و دستورهای هیئت داوران و سایر مسؤولان حل و فصل، باید آزادی مشروط تا بیشترین حد ممکن اعطا شود و در صورتی که هیچ واکنش متناسب وجود نداشته باشد، طفل را از آزادی محروم نمود (کانون اصلاح و تربیت)^[۹۲]

طبق عهدنامه ی بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و اعلامیه مربوط به محافظت همه اشخاص از قرار گرفتن در معرض شکنجه و سایر رفتارها یا مجازات‌های بی رحمانه، غیر انسانی و یا تحقیر آمیز و همچنین طبق پیش نویس معاهده حقوق کودک، برای جرم هایی که نوجوان مرتکب می شود نباید مجازات اعدام در نظر گرفت.^[۹۳]

‌بنابرین‏ هیچ کودکی نباید تحت شکنجه و یا سایر رفتارهای بی رحمانه و غیر انسانی یا مغایر شئونات انسانی قرار گیرد. مجازات اعدام و یا حبس ابد بدون امکان بخشودگی را نمی‌توان ‌در مورد کودکان زیر ۱۸ سال اعمال نمود.^[۹۴]

حذف مجازات‌های شدید برای اطفال بزهکار ‌به این معنا نیست که اعمال ناقض قانون توسط آن ها بدون پاسخ بماند، بلکه باید در پاسخ های واکنشی، اقداماتی را در نظرگرفت که جنبه تربیتی و اصلاحی داشته باشد و مجازات‌های شدید که ارعابی بوده و یا جنبه سزادهی دارند به هیچ عنوان نمی‌تواند واکنش مناسبی برای کنش طفل محسوب گردد، ‌بنابرین‏ جایگزین کردن اقدامات تأمینی و تربیتی و واکنش هایی که اصلاح و تربیت اطفال را مد نظر دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ه – جرم انگاری^[۹۵]

جرم انگاری یا جرم تلقی کردن قانونی یک فعل یا ترک فعل، فرایندی است که به وسیله آن، رفتارهای جدیدی به موجب قوانین کیفری، مشمول قانون جزا می‌گردد. هر قدر دامنه این قوانین، تحت فشار افکار عمومی، گسترده تر می شود، مجرمان بیشتری نیز به وجود می آورد.^[۹۶]

‌در مورد اطفال و بزهکاری آنان، قواعد بین‌المللی نوعی جرم انگاری را در نظر گرفته است که ‌در مورد نوجوانان به کار بسته می شود و به لحاظ ارتکاب اعمالی از سوی آن ها، علیه آنان اقامه دعوی، صورت می‌گیرد که اگر آن اعمال از سوی بزرگسالان ارتکاب یابد، قابل مجازات نیست. منظور جرم های خاص اطفال است که در نظام های حقوقی داخلی، تعیین می‌شوند و در آن ها دامنه رفتاری که به عنوان جرم تلقی می شود برای نوجوانان وسیع تر است تا بزرگسالان برای مثال رفتارهایی چون فرار از مدرسه، نافرمانی از خانواده و مدرسه، مستی در ملاء عام و… را در بر می‌گیرد.^[۹۷]

واضعان مقررات بین‌المللی نوعی جرم انگاری را برای اطفال مد نظر قرار داده‌اند، البته این جرم انگاری ‌به این معنی نیست که اطفال بیشتری را در قلمرو حقوق کیفری قرار دهند، ‌به این منظور که برای اعمال خاص آن ها، مجازات اعمال نماید، بلکه این جرم انگاری به لحاظ شناسایی اطفال در شرایط خاص و با موقعیت ویژه و به جهت اصلاح و درمان آن اطفال بوده است، نه به لحاظ ارعاب و مجازات و سزادهی. در جرم انگاری راجع به اعمال ارتکابی از سوی اطفال (جرایم خاص اطفال ) نکته حائز اهمیت این است که این گونه جرایم باید از سوی قانون‌گذار به عنوان جرم تلقی گردد و در اصل اینگونه جرایم باید از جرایم تقنینی^[۹۸] باشد. در این زمینه به اسناد بین‌المللی نیز اشاره دارد که جرایم خاص اطفال همچنان باید از سوی قانون‌گذار جرم شناخته شود و هر گونه رفتار و اعمال اطفال که غیر اخلاقی است را نباید در زمره جرایم اطفال قلمداد نمود.

جرایم تقنینی، در جهت اعمال اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتهاست و ‌در مورد جرایم خاص اطفال، می‌تواند معیاری باشد که توسط آن منظور قانون‌گذار از اعمال مجرمانه اطفال، مشخص گردد.

در اسناد سازمان ملل متحد جرایم خاص اطفال به صورت تمثیلی بیان شده، ولی باید توجه داشت که به تقنینی بودن این جرایم تأ کید شده است و منظور واضعان قواعد بین‌المللی، این بوده که به قانون‌گذار ملی اجازه دهد تا با توجه به فرهنگ، سنن، شرایط اقتصادی و اجتماعی و… اعمال ارتکابی از سوی اطفال را جرم دانسته یا اینکه فاقد اوصاف جرم بداند.

در یک دید کلی چنین جرم انگاری هایی برای اطفال، علاوه بر شناسایی آنان، نوعی پیشگیری از بزهکاری را نیز به دنبال دارد، زیرا اگر چنین اطفالی مشخص گردند وبرای آن ها اقدامات تأمینی و تربیتی جهت اصلاح و تربیت آنان اعمال گردد به نوعی می‌تواند میزان بزهکاری اطفال را در جامعه کاهش دهد ‌بنابرین‏ جرم انگاری در این زمینه می‌تواند در زمره پیشگیری از بزهکاری اطفال به شمار آید که البته این پیشگیری از نوع پیشگیری کیفری خواهد بود.^[۹۹]

فصل دوم

تضمین های ناظر به دادرسی منصفانه اطفال بزهکار در مرحله قبل از محاکمه

کودکان متهم یا محکوم به نقض قانون کیفری به دلیل سن و شرایط خاص نیازمند توجه و حمایت خاص در سیستم قضایی می‌باشند.

لذا دادرسی کیفری ویژه اطفال که از بدو تماس کودک و نوجوان با مقامات انتظامی و قضایی به لحاظ ارتکاب اعمال مغایر با قانون جزا تا خاتمه رسیدگی به اتهام او جریان دارد، از حیث ضرورت تأمین هدف والای انسانی اصلاح و تربیت و پیشگیری از وقوع جرم آن ها، واجد اهمیت فراوان است.

این امر مهم سبب گردید که در بند ۱ ماده ۴۰ کنوانسیون حقوق کودک در حق برخورداری از روشی که موجب اعتلای مفهوم شرف و ارزش در ذهن کودک و احترام به حقوق بشر و آزادی های اساسی دیگران می شود و همچنین به سن کودک و ترویج ادغام مجدد کودک در جامعه و ایفای نقش سازنده توسط وی در جامعه توجه نماید، مورد شناسایی قرار گیرد.

برای کودک مجرم یا متهم به نقض قانون برای تحقق این حق، بند ۲ ماده ۴۰، دول عضو را ملزم به رعایت تضمین هایی همچون عطف بماسبق نشدن قوانین، فرض برائت، حق اطلاع فوری از موارد اتهام و حق برخورداری از تسهیلات لازم برای تهیه دفاعیه، حق رسیدگی فوری بدون تأخیر توسط مرجع قضایی واجد صلاحیت، مستقل و بی طرف، ممنوعیت اجبار به شهادت یا اعتراف به گناه، حق احضار شهود و پرسش و پاسخ از شهود، حق تجدید نظر خواهی، استفاده از مترجم و حق حریم خصوصی نموده است.

اما تدوین کنندگان کنوانسیون به خوبی می‌دانستند که صرف شناسایی این حق و تضمین های ناظر براین حق کفایت نمی کند و برای تحقق آن وجود سیستم دادرسی خاص نوجوانان ضروری است. لذا در بند ۳ آن ماده کشورهای عضو را ‌به این امر توصیه نموده و سپس دو اقدام مهم تعیین حداقل سن کیفری و توسل به روش های فرا قضایی را متذکر می‌شوند و در بند ۴ تضمین هایی برای اتخاذ روشی متناسب با رفاه و شرایط و جرم ارتکابی کودک بیان می کند.^[۱۰۰]بدون شک روشی که موجب اعتلای مفهوم شرف و ارزش در ذهن کودک می‌گردد و موجب تقویت احترام کودک به حقوق بشر و آزادی های اساسی دیگران می شود و به سن کودک و مطلوبیت ادغام مجدد کودک در جامعه و ایفای نقش سازنده توسط کودک در جامعه توجه داشته باشد، باید ناظر به کلیه تماس های کودک و نوجوان با مقامات قضایی و انتظامی از اولین برخورد و تماس تا خاتمه رسیدگی به اتهام او و اجرای حکم باشد.

1. 1. . Wilson, R.J ↑

1. 1. . Eby, D., & Vivoda, J.M ↑

1. 1. . Brown, S.L., & Cotton, A ↑

1. 1. . Risk Mitigating ↑

1. 1. . Naatenen, R ↑

1. 1. . Speed-Utility Function ↑

1. 1. . Williams, A.F., & ONeill, B ↑

1. 1. . Westerman, S. J., & Haigney, D ↑

1. 1. . Storie ↑

1. 1. . West,R., Elander, J., & French, D ↑

1. 1. . Zuckerman,M., Kolin, I., Price,L., & Zoob, I ↑

1. 1. . Sensation Seeking Scale ↑

1. 1. . Thrill and Adventure Seeking ↑

1. 1. . Experiment Seeking ↑

1. 1. . Boredom Susceptibility ↑

1. 1. . Disinhibition ↑

1. 1. . Arnett, J.J ↑

1. 1. . Road Rage ↑

1. 1. . Dula, C, S., & Ballard, M. E ↑

1. 1. . Directhostility ↑

1. 1. . Progress Impeded ↑

1. 1. . Reckless Driving ↑

1. 1. . Deffenbacher, J.L ↑

1. 1. . Lynch, R. S., Oetting, E.R., & Yingling, D.A ↑

1. 1. . Huff, M. E ↑

1. 1. . Salvatore, N.F ↑

1. 1. . Montag, I., & Comrey, A. L ↑

1. 1. . Driving Internality ↑

1. 1. . Driving Externality ↑

1. 1. . Miller, R. L., & Mulligan, R. D ↑

1. 1. . Skill- Based Tasks ↑

1. 1. . Taris, T.W ↑

1. 1. . Multidimesional Traffic Locus of Control Scale ↑

1. 1. . Deery, H.A ↑

1. 1. . Hall, J ↑

1. 1. . Lifestyle ↑

1. 1. . Berg, H., Eliasson, K., Palmkvist, J., & Gregersen, N.P ↑

1. 1. . Chliaoutakis ↑

1. 1. . Darviri ↑

1. 1. . Demakakos ↑

1. 1. . Corbett, C ↑

1. 1. . Clarke, D.D., Ward, P., & Truman, W ↑

1. 1. . Moller, M ↑

1. 1. . Raskin, R., & Terry, H ↑

1. 1. . Schreer, G. E ↑

1. 1. . Reekless, W ↑

1. 1. . Humans, G.C. ↑

1. 1. . Hirschi, T ↑

1. 1. . Theory of Planned behavior ↑

1. 1. . Theory of Reason action ↑

1. 1. . Fishbein, M ↑

1. 1. . Social Psychology ↑

1. 1. . Godin, G ↑

1. 1. . Kok, G ↑

1. 1. . Madden, M.J ↑

1. 1. . Ellen, P.S ↑

1. 1. . Trenholm, S ↑

1. 1. . Human Communication Theory ↑

1. 1. . Paskal ↑

1. 1. . Brown, S.P ↑

1. 1. . Attitude ↑

1. 1. . Subjective Norms ↑

1. 1. . Perceived of Behavioral control ↑

1. 1. . Bandura,A ↑

1. 1. . Christopher, J ↑

1. 1. . Behaviral Intention ↑

1. 1. . Notani, A.S ↑

1. 1. . Behavior ↑

1. 1. . Target ↑

1. 1. . Action ↑

1. 1. . Context ↑

1. 1. . Time ↑

1. 1. . Perception of others behavior ↑

1. 1. . Liselotte, L.A, et al ↑

1. 1. . Becker, M.H ↑

1. 1. . Rosebstock, I.M ↑

1. 1. . DiMatteo, M.R., & DiNicola, D.D ↑

1. 1. . Haynes, R.B ↑

1. 1. . Janz, N.K ↑

1. 1. . Ronis, D.L., Harel, Y ↑

1. 1. . Sutton, S.R., & Eiser, J.R ↑

1. 1. . Jones, P.K., Jones, S.L., & Katz, J ↑

1. 1. . Delaney, A., et al ↑

1. 1. . Awopetu, O ↑

1. 1. . Farrelly, M.C., et al ↑

1. 1. . Elder, R.W ↑

1. 1. . Lund, J ↑

1. 1. . Bener, A ↑

1. 1. . Ulleberg, P ↑

1. 1. . Scaglion, R., & condon, R. G ↑

1. 1. . Begg, D.J., & Langley, J.D ↑

1. 1. . James ↑

1. 1. . Qiu-Xie,C., Parker, D ↑

1. 1. . Lam, L.T ↑

1. 1. . Milder ↑

1. 1. . Andreas & Sarkar ↑

1. 1. . Beck ↑

1. 1. . Rabbitt & Sutcliffe ↑

1. 1. . Newnam, S., Watson, B., & Murray, W ↑

1. 1. . Bianchi, A ↑

1. 1. . Davey, J., Wicshart, D., Freeman, J., & Watson, B ↑

1. 1. . Meadows ↑