بیور در تحقیق بسیار مشهور خود واکنش ناشی از حجم معامله را مورد بررسی قرار داد. او ‌به این نتیجه رسید که طی هفته اعلام سود خالص حجم معاملات بسیار افزایش می‌یابد. امکان دارد واکنش قیمت بازار بیانگر آزمون قوی تری در مقایسه با واکنش ناشی از حجم معامله در باره سودمندی اطلاعات از نظر تصمیم گیری باشد(بیور ، ۱۹۷۲، ص۴۱۰)^[۲۴].

۲-۲-۲ آگاه شدن از واکنش بازار

تئوری بازار کارا بیان می‌کند که بازار به سرعت به اطلاعات جدید واکنش نشان می‌دهد. در نتیجه مسئله مهم این است که بدانیم در چه زمانی برای اولین بار خبر سود خالص گزارش شده به آگاهی همگان رسیده است. اگر پژوهشگر در صدد تعیین اثر این خبر در حجم معاملات و قیمت سهام باشد، حتی چند روز پس از این خبر دست به تحقیق بزنند، بسیار دیر شده است. زیرا پس از آن حتی با وجود اینکه چنین خبری وجود دارد نمی توان هیچ اثری از آن را مشاهده کرد. پژوهشگران برای حل این مسئله در صدد برآمدند ازتاریخی که سود خالص در رسانه های مالی ، مانند وال استریت ژورنال اعلام و گزارش شده است ، استفاده کنند. اگر قرار باشد بازار کارا واکنش نشان دهد ، آن باید از یک دریچه کوچک، در دوره چند روزه مربوط ‌به این تاریخ چنین واکنشی را نشان می‌دهد (ثقفی، ۱۳۸۳،ص ۷)^۱.

معمولا خبر خوب یا بد در سود خالص را با انتظار سرمایه گذاران از آن می سنجند. برای مثال اگر شرکتی سود خالص را ۲ میلیون دلار اعلام کند و این همان چیزی باشد که سرمایه گذاران انتظار دارند به ندرت امکان دارد که سود خالص دارای بار اطلاعاتی باشد. ولی اگر سرمایه گذاران انتظار سود خالص ۲ میلیون دلار را داشته اند ولی شرکت سود ۳ میلیون دلاری را اعلام کند ، در این صورت این خبر خوب باعث می شود که سرمایه گذاران در جهت مثبت و با سرعت در باورهای خود تجدید نظر نمایند و نسبت به چشم اندازه آینده شرکت خوش بین تر شوند(چانی و چتر، ۱۹۹۳، ص۵۰)^[۲۵]۲٫

همیشه رویداد های گوناگونی وجود دارد که بر حجم عاملات و قیمت سهام تاثیر گذار است و به راحتی نمی توان از واکنش بازار نسبت به سود خالص گزارش شده آگاه گردید. برای مثال فرض کنید شرکتی سود خالص خود را گزارش نموده و این سود حاوی خبر های خوب است و همزمان با آن دولت یک چنین اعلامیه ای بر قیمت تمامی اوراق بهادار اثر بگذارد و آن هم به نوبه خود ، اثر ناشی از قیمت مربوط به خبر اعلام سود خالص شرکت را تحت الشعاع قرار دهد. از این رو روش مطلوب این است که عوامل اثر گذار موجود در کل بازار بر بازده سهام را از یکدیگر تفکیک نماییم(همان منبع، ص۵۱).

۳-۲-۲-پژوهش بال و براون

بال و براون در سال ۱۹۶۸ تحقیق تجربی و سنتی در زمینه حسابداری را در بازار های سرمایه آغاز کردند و این روش تحقیق تا به امروز ادامه دارد. نخست آن ها می خواستند شواهد علمی متقاعد کننده ای را ارائه نمایند که بازده سهام شرکت‌ها در برابر محتوای اطلاعاتی صورت‌های مالی واکنش نشان می‌دهد. این نوع تحقیق را تحقیق موردی می‌نامند.

زیرا در این تحقیق در باره واکنش بازار اوراق بهادار نسبت به انتشار سود خالص بود. تحقیق بال و براون از این نظر ارزشمند است که دارای یک روش اصولی یا زیر بنایی است و می توان آن را گسترش داد(خوش طینت، ۱۳۸۵،ص ۹)^۱.

بال و براون ۲۶۱ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نیویورک را به عنوان نمونه برای مدت ۱۰ سال (۱۹۶۵-۱۹۵۶) مورد مطالعه قرار دادند . آن ها توجه خود را معطوف به محتوای اطلاعاتی سود خالص نمودند و به سایر اطلاعات ناشی از اجزای تشکیل دهنده صورت‌های مالی ، مانند قدرت نقدینگی و ساختار سرمایه ، توجه نکردند(همان منبع،ص ۱۰)^۲.

نخستین کار دو پژوهشگر این بود که محتوای اطلاعاتی سود خاص را اندازه گیری نمایند یعنی اینکه آیا سود خالص گزارش شده از مقدار مورد انتظار بیشتر (خبر خوب) یا از مقدار مورد انتظار کمتر (خبر بد) بود. بدیهی است که در این مورد می بایستی سود را جایگزینی انتظار بازار بود. زیرا بر اساس آن سود خالص غیر منتظره تنها در قالب تغییر در سود خالص مشخص می گردید. از این رو شرکتهایی که سود خالص پیش‌بینی از سال قبل داشتند در طبقه ای قرار گرفتند که خبر خوب اعلام می شد و بالعکس. دومین کار آن ها این بود که بازده بازار مربوط به سهام شرکت‌های نمونه را زمانی که نزدیک اعلام سود خالص بود مورد ارزیابی قرار دادند. این کار بر اساس روش محاسبه بازده غیر عادی انجام شد. تنها تفاوت در این بود که دو پژوهشگر از بازدهی ماهانه استفاده کردند. آن ها خبر خوب مربوط به اعلام سود خالص را در نمونه خود مورد توجه قرار دادند. میانگین بازده غیر عادی بازار سهام در ماهی که خبر سود خالص اعلام شد، بسیار مثبت بود و بالعکس، میانگین بازده غیر عادی ‌در مورد خبر بد مربوط به سود خالص متعلق به شرکت‌های موجود در نمونه بسیار منفی بود. این نتیجه موید این می‌باشد که بازار در برابر خبر خوب یا بد مربوط به سود خالص ( متعلق به یک زاویه بسیار محدود ‌در مورد اعلام سود خالص) واکنش نشان می‌دهد (خوش طینت، ۱۳۸۵،ص ۱۱)^۳.

یکی از جنبه‌های مهم تحقیق بال و براون این بود که آن ها برای طیف وسیعی متشکل از هر ۱۱ ماه قبل و ۶ ماه بعد از خبر سود تقسیمی این مطالعه را انجام دادند . این دو پژوهشگر برای هر یک از ماه های این ۱۸ دوره میانگین بازده غیر عادی را محاسبه کردند.

۴-۲-۲ نتیجه تحقیق بال و براون

مهمترین نتیجه تحقیق بال و براون این بود که موجب مطرح شدن سوالات زیادی ‌در مورد سودمندی گزارش‌های مالی شد. از دیدگاه منطقی گام بعدی پرسش این سوال است که آیا مقدار سود خالص مورد انتظار با اندازه و بزرگی واکنش بازار اوراق بهادار رابطه دارد یا نه؟ البته تحقیق بال و براون بر مبنای علامت یا نشانه سود خالص غیر منتظره قرار داشت. یعنی محتوای اطلاعاتی موجود در سود خالص ، در تحقیق این دو پژوهشگر را فقط می توان در قالب دو طبقه اعلام دو خبر خوب یا بد قرار داد که این مقیاس یا معیار نسبتا خوب است(خوش طینت و فلاح،۱۳۸۵،ص ۱۲)^۱.

پرسش مهمی که در این مورد به ذهن می‌آید این است که چه زمان و بر طبق چه قواعدی میتوان تشخیص داد که یک مخاصمه مسلحانه اعم از داخلی یا بین‌المللی مشروع می‌باشد. زیرا همان‌ طور که در ادامه ی این پایان نامه بحث خواهد شد ، تشخیص این امر در تعیین وقوع یا عدم وقوع تجاوز نظامی نقش کلیدی دارد ‌بنابرین‏ در این بخش خواهیم کوشید روشن سازیم که بر طبق چه اصول و قواعدی می توان مشروعیت یک مخاصمه مسلحانه را مورد بررسی قرار داد و تأیید نمود .

فصل اول :

تحدید کاربرد مشروع نیروی مسلح در دوران پیش از تصویب منشور ملل متحد

به منظور بررسی قواعد ناظر بر مشروعیت مخاصمات مسلحانه لازم است که بررسی دقیقی در خصوص سیر تحول نگرش به تحدید یا کاربرد زور در طول تاریخ به عمل آوریم بدین منظور ابتدا به صورت اجمالی دوران پیش از جنگ جهانی اول را مطالعه خواهیم کرد و آن گاه در مبحث بعد تحولات فاصله­ دو جنگ جهانی که منتهی به تشکیل سازمان ملل متحد و نیز به وجود آمدن دادگاه های نظامی نورنبرگ و توکیو گردید بررسی خواهد شد و سرانجام در مبحث سوم به صورت مفصل تر ‌به این دادگاه ها و عملکرد آن ها در بررسی مشروعیت کاربرد یا تحدید به زور خواهیم پرداخت .

مبحث اول : از دوران باستان تا جنگ جهانی اول

با مراجعه به تاریخ به خوبی روشن ‌می‌شود که یکی ازگرفتاری های مردم در دوران جاهلیت جنگ‌های طولانی و آدم کشی­ها و به غارت بردن اموال یکدیگر بود این موضوع ضایعات فراوانی به دنبال داشت زیرا در میان هر ملتی که جنگ پش می‌آید تا سالیان دراز آثار و عوارض ناشی از آن باقی می‌ماند . متاسفانه قبل ازاسلام اکثر ملتها مخصوصا اعراب دچار جنگ‌های فراوان و ممتد به بهانه های واهی و کودکانه می شدند وگاهی یکی از آن جنگها چندین سال ادامه پیدا می کرد.در آن زمان جنگ جز لاینفک و تغییر ناپذیر و بخشی از زندگی محسوب می شد.در دوران باستان جنگ نمای عجیبی داشت, طوری از کشتن آدمیان صحبت می شد که انگار برگ درخت است که بر زمین می افتد. کم کم از دوران باستان تا قرون وسطی تحولات بزرگی اتفاق افتادکه باعث شد مفهوم جنگ دگرگون شود و جنگها به دو دسته تقسیم شوند و به دنبال آن اصولی مشخص بر جنگها و مخاصمات حاکم شد مانند اصل حمایت از زنان ،کودکان ، سالخوردگان و رعایت حرمت مکان‌های مقدس و آتش بس برای اجرای مراسم عبادی که این موارد خود باعث محدودیت جنگها درآن زمان می شد، و درپی آن از قرون وسطی به بعد یعنی جنگ جهانی اول قراردادهایی منعقد شد که باعث شد جنگ ‌به این راحتی امکان پذیر نشود که درگفتار یک و دوم به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.

گفتار اول : از دوران باستان تا قرون وسطی : دکترین جنگ عادلانه

در دوران باستان گفته می شد که جنگ جزء لاینفک و تغییر ناپذیر و بخشی از زندگی است در دوران باستان جنگ و صلح معنای عجیبی داشته است. صلح مفهومی با پیشینه تاریخی طولانی است، در دوران باستان هر چند جنگ های وحشیانه و کشتار افراد غیر نظامی و اسیران جنگی مرسوم بود اما حرکت هایی نیز برای برقراری صلح انجام می شد .تا قرن ۴ پیش از میلاد،معاهدات صلح معمولا برای یک مدت معین منعقد می شد و از این امر چنین بر می‌آید که در ادوار باستانی حالت جنگ عمومی بین ملت ها بوده است .^[۱]

البته حرکت هایی صلح طلبانه در دوران باستان وجود داشت و توانست تحولات بزرگی در مفهوم صلح ایجاد کند ، از دوران باستان تا قرون وسطی^[۲] مفهوم جنگ به دنبال حرکت های صلح طلبانه دگرگون شد وجنگ ها به دو دسته مشروع ( اما تحت قواعد ، مقررات خاص ) و نامشروع تقسیم شدند. مثلا در قرون وسطی نفوذ مسیحیت موجب شد تا حقوق کلیسایی نظیر جنگ مشروع یا عادلانه را مطرح سازد. درحقوق کلیسایی صرف نظر از منع توسل به جنگ‌های نامشروع جنگ در برخی از روزهای هفته نیز تحریم شده بود . ‌به این ترتیب که کلیسا با اعلام « متارکه الهی » ایام این ممنوعیت را مشخص و معین می کرد .

از قرون وسطی به بعد نیز تاثیرحرکت­های صلح طلبانه موجب انعقاد قرار داد­های مهمی شد ، از جمله صلح وستفالیا ( ۱۶۴۸ ) و کنفرانس های صلح لاهه ( ۱۸۹۹ ، ۱۹۰۷ ). با تأسيس جامعه ی ملل ، حرکت های پراکنده برای برقراری صلح به نوعی یکپارچه شدند . اما با حساسیت کشورها ‌در مورد میثاق جامعه­ ملل، محکومیت عام و مطلق جنگ امکان پذیر نگردید و فقط راجع به غیر قانونی بودن آن در برخی حالات مشخص توافق شد. این میثاق دولت ها را متعهد کرد که برای حل و فصل اختلافات از توسل به جنگ پرهیز کنند و اختلافات را با آیین داوری یا قضایی و یا با رسیدگی شورای جامعه­ ملل حل و فصل کنند، اما جامعه­ ملل در عمل در اجرای میثاق در خصوص ممنوعیت توسل به جنگ موفق نبود و نتوانست از وقوع جنگ جهانی دوم و دیگر جنگ ها در دوران حیاتش جلوگیری کند .^[۳]

گفتار دوم :معاهدات وستفالیا و تحولات بعدی

از قرون ۱۶ و ۱۷ در مناطق خاصی از جهان به خصوص اروپا تلاش هایی برای ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای انجام شد .جنگ­های مذهبی داخلی و بین‌المللی و خسارات وارده بر ممالک، تمایل به محدودیت حل اختلافات از طریق توسل به زور را گسترش داد در این گفتار به بررسی معاهدات مهمی که در این برهه از زمان در خصوص محدودیت توسل به زور منعقد شدند می پردازیم .

الف: معاهدات وستفالی :

مبنای قرار دادی محدودیت توسل به زور را بایستی از سال ۱۶۴۸ دانست در این جا باید به دو تجربه­ سیستم های جمعی ایجاد شده به منظور محدود کردن توسل به زور و اجرای حقوق اشاره کرد .

اولین تجربه معاهده صلح وستفالی در سال ۱۶۴۸ و دومین تجربه در سال ۱۸۱۵ است و آن زمانی است که کشورهای اروپایی توافق کردند قدرت در دست مهم ترین کشورهای قدرتمند اروپایی متمرکز شود .^[۴]

باید اذعان داشت که انعقاد معاهدات وستفالی از مهم ترین وقایع تاریخ حقوق بین‌المللی می‌باشد چه پس از آن استقرار اصل عدم توسل به زور به عنوان امری ضروری برای حیات بین‌المللی مورد توجه کشورها قرار گرفت. پس از این تاریخ بود که امپراطوری مقدس روم تجزیه عملی گشت و با پدید آمدن مرزها و موجودیت یافتن کشورهای مستقل ضروری بود که مرزها محترم شمرده شوند .^[۵]

بر اساس ماده ۶۵ معاهده مونستر^[۶] به کشورهای تازه تأسيس حق بستن پیمان اتحاد با قدرت‌های خارجی و حتی اعلان جنگ به آن ها داده شده بود ، به شرط آن که پیمان اتحاد با قدرت های خارجی و حتی اعلان جنگ دارای سه شرط باشد :

۱- علیه امپراطوری روم نباشد .

۲- علیه صلح عمومی نباشد .

۳- علیه معاهده وستفالی نباشد .^[۷]

با تعیین شرایط فوق الذکر از آزادی عمل کشورها در توسل به زور کاسته شد از جمله ابتکارات این معاهدات ایجاد سیستم امنیت جمعی بود که بر اساس این سیستم ، کشورهای طرف قرار داد متعهد شدند که در مقابل تجاوز « حمایت از یکی ، حمایت از همه » باشد.^[۸]

آن چه که امروزه اصل سیستم امنیت جمعی بر آن استوار است کشورها از قرن ۱۷ برای اجرای آن در تلاش بوده اند .^[۹]

• • در تحقیقی با عنوان ” بررسی رابطه هوش معنوی و تعهد سازمانی در یک سازمان دولتی” که توسط قربانی و حقیقی در سال ۱۳۹۱ صورت گرفته است، با هدف بررسی رابطه هوش معنوی و تعهد سازمانی انجام گرفته است. نتایج آن که از طریق تحلیل داده ها و آزمون همبستگی اسپیرمن انجام شده است،حاکی از آن است که از بین ابعاد ده گانه هوش معنوی به ترتیب توجه به مکان های مذهبی و متولیان آن،تجربه های معنوی ،اعتقاد به مفاهیم مذهبی و احساس هدفمندی در دنیا،دارای بیشترین همبستگی با تعهد سازمانی است. همچنین ،فرضیه اصلی تحقیق که به بررسی رابطه بین تعهد سازمانی و هوش معنوی می پردازد،باقی مانده و بیشترین رابطه همبستگی مرتبط با رابطه هوش معنوی و تعهد عاطفی است.(قربانی و حقیقی،۱۳۹۱)

  

• • سیف و همکاران ( ۱۳۸۸) در تحقیقی به بررسی رابطه هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در بین کارکنان و اعضای هیت علمی منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی پرداختند. نمونه مورد مطالعه آن ها شامل ۱۵۶ نفر از کارکنان و ۱۶۹ نفر از اعضای هیات علمی بود ، به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شده بودند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که ابعاد هوش سازمانی(چشم انداز استراتژیک ، سرنوشت مشترک ، میل به تغییر، روحیه ، اتحاد ، کاربرد دانش و فشار عملکرد) در هر دو گروه آزمودنی ها با یادگیری سازمانی رابطه مثبت و معناداری دارند.

• • ابزری و ستاری(۱۳۸۶) در پژوهشی رابطه بین هوش سازمانی و فرهنگ سازمانی را در شرکت فولاد مبارکه اصفهان مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین هوش سازمانی و فرهنگ سازمانی وجود دارد. همچنین هر گونه تغییری در سطح هوش سازمانی نتیجه یکسانی را در سطح فرهنگ سازمانی در بر دارد.

• • اردلان و همکاران ( ۱۳۸۷ ) در پژوهشی رابطه بین فرهنگ سازمانی با یگانگی فرد- سازمان را با بهره گرفتن از مدل دنیسون در دانشگاه های غرب کشور،مورد بررسی قرار دادند. نتایج تحقیق آن ها نشان داد که هر چهار بعد فرهنگ سازمانی مدل دنیسون در دانشگاه های دولتی غرب حکم است. همچنین در این پژوهش مشخص شد که بعد رسالت بالاترین همبستگی و بعد درگیر شدن در کار پایین ترین همبستگی را با معیارهای فردی یگانگی فرد- سازمان داشته است.

• • • در تحقیق با عنوان ” رابطه هوش هیجانی و سلامت روان با تعهد سازمانی در معلمان،پرستاران و کارمندان ” که توسط سورشجانی در سال ۱۳۸۷ و با هدف بررسی رابطه بین هوش هیجانی و سلامت روان با تعهد سازمانی در بین معلمان،پرستاران و کارمندان آب و برق بهبهان اجرا شده است. به بررسی رابطه بین این شاخص ها اقدام شده است و نتایج ضریب همبستگی پیرسون بیانگر رابطه مثبت و معنی دار بین هوش هیجانی و سلامت روان با تعهد سازمانی بوده است،همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داده که هوش هیجانی و سلامت روان به گونه ای مثبت و معنی دار می‌توانند تعهد سازمانی را برای شاغلین هر سه شغل پیش‌بینی کنند.(سورشجانی ،۱۳۸۷)

  

• • بر اساس پژوهش انجام شده توسط زهرا زمانیان ( ۱۳۸۶ ) شیوع موارد مشکوک به اختلالات روانی پرستاران بیمارستانهای تهران با بهره گرفتن از نمره برش ۲۳ در کل و ۶ در خرده مقیاس نشان داد که ۷/۲۸% پرستاران نوبت کار، مشکوک به اختلالات روانی بودند . بین شیوع موارد مشکوک به اختلال روانی و جنس و تأهل ارتباط معنا دار آماری مثبتی وجود داشت .

• • بر اساس پژوهش انجام شده توسط مرتضی خاقانی (۱۳۸۵) میزان سلامت روان در جامعه ۲۰۰ نفری پرستاران زن و مرد شاغل در بیمارستانهای شیراز از ۹/۱۱ % تا ۸/۲۳ % متفاوت بوده است و در تحقیقی که در زمینه بررسی وضعیت سلامت روان در افراد ۱۵ سال و بالاتر در ایران انجام شد، نشان داد که به طور کلی ۲۱ درصد افراد مورد مطالعه مشکوک به اختلال روانی بوده اند . (مجموعه مقالات چهارمین سمینار سراری سلامت روانی )

• • بر اساس پژوهش انجام شده توسط فتانه عبدی ( ۱۳۸۵ ) میزان شیوع اختلال در سلامت روان در بین پرستاران را ۳۴ % در مقابل جمعیت عمومی ۳/۳۳ % گزارش کردند .

• در پژوهشی که مصدق راد(۱۳۸۵)، از دانشگاه علوم پزشکی تهران و ایوان فارلی و دوسکا روزنبرگ از دانشکده مدیریت دانشگاه رویال هالووی لندن انگلستان با عنوان بررسی رابطه بین رضایت شغلی با تعهد سازمانی و قصد گردش در میان کارکنان بیمارستانهای اصفهان انجام دادند ‌به این نتایج رسیدند که: بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی با قصد گردش رابطه معنی داری وجود ندارد.

• • بر اساس پژوهش انجام شده توسط مریم شکری ( ۱۳۷۷ ) نتایج تحقیق نشان داد که‌٣/٧٩ درصد واحدهای پژوهش در طبقه متوسط فرسودگی شغلی جای داشتند، همچنین ‌‌٧٧/٢١ درصد افراد تحت مطالعه مشکوک به اختلالات روانشناختی بودند.دیگر یافته ها بیانگر آن بود که بین فرسودگی شغلی و نمرات GHQ-28 ارتباط همبستگی مثبت مستقیم و معنی دار وجود دارد؛ همچنین نمرات GHQ-28 در مقیاس نشانه های جسمانی، اضطراب وافسردگی در سطح مختلف فرسودگی شغلی اختلاف آماری معنی داری نشان می‌دهد .

• نتایج پژوهش انجام شده توسط (محمدی، رخشنده،۱۳۷۶) با عنوان«نقش مدیریت در سلامت روانی پرستاران بیمارستانهای تهران» حاکی از آن است که حمایت مسؤلان، مطلوب شدن روابط پرستاران با مدیران بیمارستان و رهبران پرستاری بر رضایت شغلی و سلامت روانی پرستاران تأثیر مستقیم دارد. دیگر یافته های تحقیق مذکور نشان می‌دهد که جنبه‌های مدیریت و سرپرستی رضایت شغلی همبستگی زیادی را با جنبه روانی آن دارد.

بدین صورت که با افزایش رضایت از جنبه مدیریت و سرپرستی، رضایت شغلی از جنبه روانی نسبت به سایر جنبه ها بیشتر حاصل می شود. در رابطه با ابعاد مختلف بهداشت روانی و مشخص های فردی پرستاران بیشترین همبستگی بین جنس و سابقه کار پرستاران با کل سلامت روانی آن ها بود. بدین صورت که با افزایش سابقه کار سلامت روانی کاهش می‌یابد و در جنس زن سلامت روانی بیشتر از جنس مرد می‌باشد.

همچنین نتایج این پژوهش حاکی از آن است که همبستگی بین بعد علائم افسردگی و نشانه جسمانی بیش از سایر جنبه­ ها بود بدین معنی که در پرستارانی که بیشتر دچار اختلال خواب و اضطراب بودند علائم افسردگی بارزتر بود و در کارکنانی که به صورت شیفت در گردش یا شب کار بودند یا آنهایی که در شیفت اضافی کار می‌کردند علائم افسردگی بیشتر ذکر شده بود (محمدی، ۱۳۷۶،ص۳۵).

اعلامیه استکهلم( ۹۷۲ ) جزء اولین اسنادی بود که تصریح کرد:

اصل حاکمیت بر منابع طبیعی باید در یک روش معتبر زیست محیطی اعمال شود. و به طور صریح در اصل ۲۱ اعلامیه استکهلم گفته شده دولت ها طبق منشور ملل متحد و اصول حقوق بین الملل دارای حق حاکمیت بهره برداری از منابع طبیعی خود مطابق سیاست های زیست محیطی خود می‌باشند.^[۸۹] اضافه می شود که اصل ۲۱ اعلامیه استکهلم به طور کامل در ماده ۳ کنوانسیون تنوع زیستی ۹۹۲ و بند الف اصل اول اصول جنگل ها ( ۱۹۹۲) آمده است.

سپس اصل ۲ اعلامیه ریو(۱۹۹۲) با تغییراتی مختصر اما مفید، این مطلب را تکرار می‌کند و عبارات«سیاست‌های زیست محیطی» و « سیاست‌های محیط زیست و توسعه» را اضافه می‌کند. این اصل در مقدمه کنوانسیون تغییران آب و هوایی (۱۹۹۲) نیز آمده است.

پس از ذکر اصل ۲۱ اعلامیه استکهلم و اصل۲ اعلامیه ریو به عنوان اسناد قابل استفاده در سطح بین‌المللی دیوان دادگستری تعهد ‌به این اصول را قسمتی از حقوق بین الملل محیط زیست می‌داند.^[۹۰]

واقعیت این است که تخریب محیط زیست حتی وقتی کاملاً خارج از مرزهای یک کشور اتفاق می افتد، ممکن است سبب بروز خسارات جهانی شود. از جمله این خسارت ها (تخریب لایه ازن، گرم شدن کره زمین، تغییرات آب و هوایی، فرسایش خاک، بیابان زایی و …) می‌باشد.

با بهره گرفتن از اصل ۲۱ اعلامیه استکهلم و اصل ۲ اعلامیه ریو که ریشه عرفی دارد .می توان کشورها را به سوی قبول تعهد کلی حفاظت از محیط زیست و در نهایت اعمال توسعه پایدار هدایت کرد.

اعلامیه دهلی نو، هند( ۶-۲، آوریل۲۰۰۲) و نیز در پاراگراف دوم اصل اول دولت ها را مکلف به مدیریت منابع طبیعی سرزمینی یا تحت قلمرو ملی به روش عاقلانه و پایدار البته با در نظر گرفتن توسعه ملت ها با توجه ویژه بر حقوق مردم بومی و حفاظت و استفاده پایدار از منابع طبیعی و حمایت از محیط زیست از جمله اکوسیستم ها، می‌داند. در ادامه بیان می‌کند که دولت ها باید خواسته و نیازهای نسل های آینده را هم در نظر داشته باشند. تمام عوامل مربوط از (جمله دولت ها، صنایع مربوطه و سایر مؤلفه های جامعه مدنی) مکلف به منع استفاده اسراف گرایانه از منابع طبیعی هستند.

همچنین پاراگراف سوم اصل اول این اعلامیه بیان می‌کند که: حفاظت و حمایت و تقویت محیط زیست طبیعی، به ویژه مدیریت صحیح سیستم آب و هوا، تنوع زیستی، جانوران و گیاهان، مسایل مشترک بشریت هستند. منابع خارج از جو و اجرام سماوی و منابع کف دریاها و اقیانوس ها و زیر خاک که تحت محدوده های قلمرو ملی هستند، میراث مشترک بشریت می‌باشند.^[۹۱]

گفتار دوم: اصل تعهد به همکاری، اطلاع رسانی و کمک در مواقع اضطراری زیست محیطی

در زمینه حمایت از محیط زیست، همکاری بین‌المللی برای حفاظت از محیط زیست یک اصل ضروری است، به ویژه برای دولت ها در جهت حق اعمال صلاحیت سرزمینی در فضای خارج از قلمرو و مرزهایشان، از جمله دریاهای آزاد، منطقه قطب جنوب و یا جاهای دیگر این همکاری ضروری است.


بر طبق این اصل دولت ها موظف هستند، در همه شرایط و با حسن نیت برای حفاظت از محیط زیست با یکدیگر همکاری کنند. در این راستا، آن ها باید قبل از وقوع حوادث زیست محیطی، سایر کشورها را از وجود خطرات احتمالی زیست محیطی آگاه سازند و با هدف جلوگیری از گسترش و کاهش آثار مخرب این گونه وقایع بر محیط زیست با آنان همکاری نموده و به کشورهای در معرض خطر نیز کمک کنند .

اصل تعهد به همکاری همه کشورهای جهان در حفاظت از محیط زیست در بسیاری از اسناد بین‌المللی از جمله بیانیه استکهلم، بیانیه ریو، برخی قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل و آرای قضائی محاکم بین‌المللی مورد استناد قرار گرفته است. چنان که بر اساس این اصل، دادگاه بررسی کننده قضیه مجارستان و اسلواکی اعلام داشت اسلواکی به دلیل« عدم همکاری بر اساس حسن نیت» تعهدات خود تحت حقوق بین الملل را نقض ‌کرده‌است: تعهد به همکاری، طیف وسیعی از همکاری ها، از تامین منابع و فن آوری لازم و برگزاری دوره های آموزشی تا تبادل اطلاعات و مشورت و کمک به هنگام موارد اضطراری زیست محیطی را شامل می شود.^[۹۲]

اعلامیه استکهلم در اصل ۲۲ محدوده و موضوعات همکاری را مشخص ‌کرده‌است و پس از آن، تعهد دولت ها را به فعال کردن سازمان های بین‌المللی به عنوان بزرگ ترین نماد همکاری بین دولت ها در زمینه محیط زیست، بیان نموده است.اصل ۲۴ این اعلامیه نیز راهکارهایی را برای همکاری بین‌المللی پیشنهاد کرده از جمله: « انعقاد قرار دادهای دو یا چند جانبه» البته همکاری را فقط ‌به این راه ها منحصر نکرده و در ادامه طرق مناسب دیگری که به تشخیص خود دولت ها گذاشته، متذکر شده است.

در این چارچوب، اعلامیه استکهلم صرفاً چند اصل کلی مربوط به روند همکاری بین‌المللی را با عنوان های محدود بیان کرده و ترتیبی برای همکاری بین‌المللی در زمینه مبادله اطلاعات راجع به فعالیت ها یا رخدادهای تازه درون محدوده های صلاحیت ملی که برای محیط زیست مناطق خارج از این محدوده ها خطرناک هستند، ندارد.^[۹۳]

اما اعلامیه ریو این خلاء را پر کرد و اصولی را به تعهد دولت ها به دادن اطلاع اختصاص داد و تعهد عمومی به همکاری مبنای بسیاری از تعهدات دیگر از جمله تعهد به مبادله اطلاعات، مشاوره، مذاکره و اطلاع رسانی شد. در زیر به برخی از اصول اعلامیه ریو در خصوص این اصل اشاره می شود.

اصل ۵ اعلامیه ریو، همه دولت ها و تمامی انسان ها را موظف به همکاری با یکدیگر برای رفع محرومیت ها به عنوان شرط لازم الاجرای توسعه پایدار دانسته است. اصل ۹ اعلامیه ریو، تقویت همکاری در راستای اصل توسعه پایدار یا اصلاح و بهبود بخشیدن فهم یا تبادل اطلاعات علمی و شناخت درست فن آوری و توسعه (هماهنگ با هم) را خواستار شده و توسعه وانتقال فن آوری و دسترسی به دستاوردهای جدید فن آوری و سرعت بخشیدن به آن ها را مورد توجه قرار داده است.^[۹۴] اصل ۱۴ اعلامیه ریو نیز راجع به تعهد دولت ها به همکاری ‌در مورد انتقال و جا به جایی مواد زیان بار است. در اصل ۱۸ اعلامیه ریو، دولت ها مؤظف شده اند، کشورهای دیگر را بلافاصله از حوادث و فجایع طبیعی یا موارد اضطراری دیگر که به نظر می‌رسد آثار سویی بر محیط زیستشان داشته باشد ، مطلع نمایند. اصل ۱۹ تأکید می‌کند که اطلاع رسانی باید تخصصی و به موقع باشد و در انتهای این اصل می‌گوید« مشاوره باید در فضای با اعتماد کامل صورت بگیرد»

باید توجه کرد که اعتماد کامل شرط اساسی در روابط بین دولت ها تلقی می شود و جایگاه ویژه ای در حوزه آثار برون مرزی فعالیت های معین دارد.^[۹۵] و اصل ۲۷ اعلامیه ریو مبتنی بر تعهد کلی و عمومی دولت ها در همکاری برای رسیدن به توسعه پایدار است.

۱-مرحله اول بلوغ :در این مرحله افرادتوانایی وتمایلی برای پذیرش مسئولیت راندارتد.رهبربایددستورالعملهای

روشن ‌و مشخصی به زیردستان ‌و پیروان خودبدهد.

۲-مرحله دوم بلوغ: در این مرحله افرادتوانایی انجام کارندارند،ولی این آمادگی وتمایل رادارندکه مسئولیتهارا بپذیرند.آنان محرک وانگیزش قوی دارند،ولی فاقدمهارتهای لازم هستند.در این مرحله رهبربه کاروکارمندتوجه زیادی می‌کند،با توجه زیادی که به کارمی شودکمبودتوانایی های پیروان جبران خواهدشد.وباتوجه زیادی که به کارکنان می شود،آنان می کوشندتاازنظرروانی محبت های رهبران راجبران ‌کنند و به خواسته هایش جامه عمل بپوشانند.

۳-مرحله سوم بلوغ: افراد توانایی انجام کاررادارندولی نمی خواهندآنچه راکه رهبرمی گوید انجام دهد.در این مرحله مسائل انگیزشی مطرح می شودکه دراجرای شیوه یاسبک رهبری حمایتی ‌و مشارکتی به بهترین نحوحل خواهدشد.

۴-مرحله چهارم بلوغ :افرادهم توانایی‌های لازم رادارندوهم تمایل دارندآنچه راکه ازآنان خواسته شده انجام دهند.رهبرنبایدکارزیادی انجام دهدزیراپیروان هم می خواهندوهم می توانندمسئولیتها رابپذیرند.

درتئوری رهبری مبتنی برموقعیت باهمان دوبعدرهبری که موردنظرفیدلربود،توجه شد.یعنی رفتاررهبراز نظرطرفداری ازکاریاطرفداری ازکارمند.ولی این دوپژوهشگربه این نکته هم توجه می کنندکه آیارفتارهادریکی ازدوانتهای طیف قرارمی گیرندوسپس آنهارادرهم می آمیزدوچهارسبک یاشیوه رهبری رابرمی شمارند:

۱-دستوردادن :این سبک به شدت طرفدارکار است وبی توجه به کارمند.رهبرنقش زیردستان راتعیین می کندو به ‌افراد می گویدچگونه،چه وقت ودرکجاچه کاری رابایدانجام دهند.در این شیوه رهبری روی دستورالعمل ها تأکید زیادی می شود.

۲-عرضه کردن :در این سبک رهبری به شدت طرفدارکاروبه شدت طرفدارکارمنداست.رهبردستوالعمل های مربوط به کارهاوبخشنامه های مربوط به حمایت ‌از کارکنان راصادرمی کند.

۳-مشارکت دادن:در این سبک رهبری به شدت طرفدارکارمندوبی توجه به کاراست.رهبروپیروان اودرفرایند

تصمیم گیری مشارکت می‌کنند،ایفای نقش رهبری آسان می شودویک سیستم ارتباطی قوی به وجود می‌آید.

۴-واگذاری اختیار:در این سبک رهبری بی توجه به کار وبی توجه به کارمنداست.درموردکارودرزمیته حمایت

‌از کارکنان،رهبرهیچ دستورالعمل یابخشنامه ای صادر نمی کند.

۳-تئوری مسیرـ هدف :

یکی دیگرازتئوریهای اقتضایی می باشدکه توسط رابرت هاوس^[۱۴]ارائه شد.پاسیه واساس تئوری براین قرار گرفته است که وظیفه رهبراین است که پیروان وزیردستان خودرادرجهت تامین هدفهایاری دهد.یک رهبربرای حصول اطمینان ازاینکه ‌هدف‌های‌ اعضاباهدفهای کلی گروه یاسازمان سازگاراست آنان راازهیچ نوع هدایت و حمایتی محروم نمی کند.‌بر اساس این تئوری رفتاررهبرمحرک است وموجب ایجاد انگیزه می شودبه گونه ای که :الف)عملکردخوب اسباب رضایت آنان رافراهم می آورد. ب)راهنمایی ها،حمایتهاوپاداش هایی راکه از ضروریات عملکردخوب است وبه همراه دارد.

پایه اصطلاح«مسیرـ هدف»براین باورقرارداردکه رهبران موفق راه رابرای پیروان مشخص،مسیراهداف رابه آن ها نشان می‌دهند.رابرت هاوس برخلاف فیدلرفرض خودرابراین می گذاردکه رهبران انعطاف پذیرند،یعنی سبک رهبری رامتناسب باشرایط موجودپیش می‌گیرد.

هاوس چهارسبک رهبری رادرراستای این نظریه معرفی می‌کند:

۱-رهبرمقرراتی(ارشادی):برنامه هاراتدوین می‌کند.دستورالعمل های لازم رامی دهدودرموردکارهایی که باید انجام شود،ریردستان رابه صورتی دقیق هدایت وراهنمایی می‌کند.همانندسبک وشیوه ای که دردانشگاه اوهایو ساخت دهی نامیدند.

۲-رهبرحمایتی:بازیردستان رابطه ای دوستانه داردومی کوشدتانیازهای آنان ‌را تامین کنند.این شیوه مترادف با رعایت حال تحقیقات اوهایو می‌باشد.

۳-رهبرمشارکتی :بازیردستان مشورت می کندوپیش ‌از تصمیم گیریهاازنظرات ودیدگاه های آنان آگاه می شود.

۴-رهبرهدفگرا:‌هدف‌های‌ سخت ‌و غیرقابل دسترسی راتعیین می کندواززیردستان می خواهدتاآن هدفهارابه بهترین وجه تامین کنند.

متغیرهای اقتضایی تعدیل کننده رابطه رهبرونتیجه لاردرتئوری مسیر- هدف :

الف)متغیرهای محیطی که ازکنترل زیردستان خارج است مثل ساختاریانوع کاری که بایدانجام شود،سیستم اختیارات یاسلسله مراتب اداری و گروه کاری.

ب)متغیرهایی که بخشی ازویژگی های شخصی زیردستان راتشکیل می دهندمثل کانون کنترل،تجربه وتوانایی فردی.

اگرقرارباشدنتیجه کارزیردست به حداکثربرسدعوامل محیطی تعیین کننده نوع رفتاررهبرهستند.ویژگی های شخصیتی زیردست تعیین کننده شیوه یاطریقی است که محیط ورفتاررهبربراساس آن تغییرمی کند.

۴-الگوی رهبری مشارکتی:

ویکتوروروم وفلیپ یتان^[۱۵] پژوهشگرانی ‌بودند که الگوی رهبری مشارکتی رابه تئوری‌های اقتضایی اضافه کردند.این الگوبیانگرنوعی رفتاررهبری ومشارکت اعضای سازمان درتصمیم گیری است.وروم ویتان معتقد ‌بودند که رفتاررهبربایدتغییرکندومنعکس کننده ساختارنوع کاری باشدکه بایدانجام شود.الگوی رهبری مشارکتی حالت دستوری داردیعنی برای تعیین مشکل مشارکت درتصمیم گیری با توجه به شرایط مختلف بایدیک مجموعه ‌از قوانین ومقررات رابه صورت دقیق رعایت کنند.درالگوی مشارکت رهبری فرض براین گذاشته می شود که رهبرمی تواندباتوجه به موقعیتهای متفاوت،سبک یاشیوه رهبری خودراتغییردهد.

به تازگی وروم به همراه یاگو^[۱۶]الگوی مزبوررامورد تجدیدنظرقرار دادند.الگوی جدیددارای ۵شیوه رهبری است.درالگوی مزبورفرض براین گذارده می شودکه دریک حالت به خصوص پنج شیوه رهبری امکان پذیر است :

۱-خودکامهI:رهبرباتوجه به اطلاعات موجودمسئله راحل می کندیاتصمیم می‌گیرد.

۲-خودکامهII:رهبراطلاعات لازم رااز زیردستان می گیردوسپس خودش نسبت به حل مسئله اقدام می‌کند.

۳-مشاوره ایI:رهبربابرخی اززیردستان مسئله رامطرح می کندوبدون این که آنهاراگردهم آورد،نظرهاوپیشنهاد های آنان رامی گیرد.سپس اقدام به تصمیم گیری می‌کند.

۴-مشاوره ایII:رهبربازیردستان تشکیل گروه می‌دهد،مسئله راباآنان درمیان می گذاردوازنظرآنان آگاه می شود سپس اقدام به تصمیم گیی می‌کند.

۵-گروهی II:رهبربازیردستان تشکیل جلسه می دهدتاهمگیدرحل مسئله مشارکت کنند،آنهاباهم راه حلهایی را پیشنهادمی کنندومی کوشندتادرباره یکی ازراه حلهابه توافق برسند.

د)دیدگاه های جدیدرهبری :

۱-تئوری اسنادی رهبر: