در همین مورد در حقوق ایالات متحده شاهد در نظر گیری برخی از موارد از سوی قانون‌گذار هستیم برای نمونه در قانون ایالت ایلینویز داریم :

” حمایت از حیوانات در قانون ایالت ایلینویز ایالات متحده ی آمریکا مصوب دسامبر ۲۰۰۷ ^[۸۳]

بخش سوم :

در صورتی که بتوان در انجام یک آزمایش که به قصد هر یک از اهداف علمی مقرر در ماده ی ۵۱۰ ilcs 70/3.1 این قانون آورده شده است ، به روش علمی و قابل قبولی که در آن از حیوانات استفاده نشود و از نظر علمی و عملی نیز قابل قبول باشد بهره برد ، دیگر استفاده از حیوانات جهت آن آزمایش مجاز نمی باشد .

در این خصوص تمام انجمن ها و کمیته های علمی موظفند تا در باب استفاده از سایر روش‌ها مطالعه نموده و در صورت دستیابی به نتایج صحیح آن را برای اجرا در اختیار مقامات ذی ربط قرار دهند . “

چنانچه از متن قانون ایالت ایلینویز بر می‌آید ، مقامات و قانونگذاران آمریکایی در باب حمایت از حیوانات حتی در مقوله ی آزمایشات پزشکی و دارویی هم که کمتر کسی به دلیل نفع و سود عقلایی که از آن به دست می‌آید در انجام آن ها تردید می‌کند ، به فکر قرار دادن جایگزین و روش های مناسب دیگر شده اند و این همان است که در پیمان نامه ی اروپا راجه به حمایت از حیوانات در بند ششم از بخش سوم آورده شده است .

لذا مناسب به نظر می‌رسد که قانون‌گذار ایران نیز در این خصوص اقدام به قانونگذاری کرده و دستورات لازم در جهت استفاده از روش های جایگزین را صادر نماید .

مبحث دوم : بهره برداری تفریحی و ورزشی از حیوانات

با توجه به اینکه در بسیاری از رشته‌های ورزشی از حیوانات استفاده می شود بررسی این مطلب که محدوده مجاز برای استفاده از آن ها تا چه حد می‌باشد و چه حقوقی باید برای آن ها در نظر گرفته شود خود جای بحث دارد که در ذیل به بررسی آن پرداخته می شود .

گفتار اول : محدوده مجاز بهره برداری تفریحی و سرگرمی از حیوانات

استفاده تفریحی از حیوانات در صورتی که حیات و آسایش حیوان را با مخاطره روبرو سازد امری ناپسند و غیر معقول به شمار می رود . یکى از سرگرمى هایى که از دیرباز تاکنون رواج دارد و انسان ها براى تفریح خود مبادرت ‌به این کار مى کنند ، به جنگ انداختن حیوانات مختلف از سگ گرفته تا خروس و قوچ و غیر آن است . امروزه در مناطق مختلف جهان از کشورهاى توسعه یافته گرفته تا غیر آن ، به جنگ انداختن حیوانات رایج است حتى شبکه هاى مختلف تلویزیونى به ضبط و پخش این مسابقات پرداخته و به نوعى در ترویج آن نقش دارند . در این میان همواره انسان هاى فرهیخته و انجمن هاى مختلف حمایت از حیوانات ، سعى در جلوگیرى از این کار دارند . هر چند توفیق چندانى نیافته اند و این عمل هنوز منسوخ نشده است اما در قوانین متعالى اسلامى از این عمل نهى شده و آن را ممنوع ساخته است .

ابن سعید حلى ‌به این موضوع پرداخته و در ضمن نقل حدیثى از پیامبر اسلام (ص) آورده است : پیامبر از به جنگ انداختن میان حیوانات نهى فرمودند مگر سگهاى شکارى .

گفتار دوم : استفاده ورزشی و حد مجاز بهره کشی در ورزش

استفاده از حیوانات در ورزش هم همانند سایر امور , مادامی مجاز است که حیات آن ها را به مخاطره نیاندازد .

تفریح با حیوانات همواره مورد توجه بشر بوده است . اسلام همان طور که تفریحات و مسابقات سالمی مثل اسب دوانی و شتر سواری را تشویق و حتی شرط‌ بندی بر سر آن ها را مجاز شمرده از تفریحاتی که باعث تضییع حقوق حیوانات می‌شود ، به شدت نهی ‌کرده‌است .

در عصر جاهلیت بعضی افراد در کشتن شتر‌های خویش با یکدیگر مسابقه می‌گذاشتند و هر کس تعداد بیشتری از شتر‌های خود را می‌کشت ، غلبه و پیروزی از آن وی بود . این عمل را معاقره می‌خواندند .

ریشه روانی این عمل ، خود خواهی ، تفوق طلبی ، ریاکاری و فخر فروشی بود . مسابقه ‌دهندگان گوشت شتر‌های نحر شده را به رایگان در اختیار عموم می‌گذاردند ، و در واقع با این بذل و بخشش به کار خلاف اخلاق خود لباس فتوت و انفاق می‌پوشاندند و عمل قبیح خود را زیبا نشان می‌دادند . پیامبر (ص) این مسابقه خلاف اخلاق را ممنوع کرد و جنبه انفاق و احسان آن را نادیده گرفت و پیروان خود را از چنین رقابت جاهلانه و زیانباری که مایه فساد اجتماعی و کینه‌توزی بود ، بر حذر داشت . به علاوه از قطع کردن پای حیوانات زنده که یک عمل غیر انسانی و از رسوم قبیح دوره جاهلیت بود ، نهی فرموده آن را غیر مشروع اعلام کرد .^[۸۴]

از دیگر تفریحات مرسوم در زمان جاهلیت که هنوز هم در جوامع و ملل گوناگون دیده می‌شود ، مسابقه از طریق به جنگ انداختن حیوانات بود . طرفین مسابقه دو حیوان نظیر خروس یا سگ را وادار به جنگیدن با هم می‌کردند و هر حیوان که می‌برد ، آن طرف برنده محسوب می‌شد و تماشاچیان هم بر سر برد و باخت آن ها شرط‌بندی می‌کردند . پیامبر (ص) این کار غیر انسانی را به شدت نهی و قدغن نمودند .

فصل چهارم

ساز و کارهای حمایت از حیوانات

در این فصل ساز و کار های حمایت از حیوانات در حقوق ایران و آمریکا مورد مطالعه قرار گرفته است . حمایت در گستره ی حقوق دارای مصادیق گسترده ای است که یکی از کارآمدترین انواع آن حمایت کیفری قلمداد می‌گردد ، زیرا با بهره گرفتن از ابزار کیفری مرتکبین را در آستانه ی برخوردی نسبتا شدید و مؤثر قرار خواهد داد ، لذا در نظام های کیفری گوناگون به عنوان راه حلی جهت کنترل منحرفین و شخصیت های بزهکار به کار گرفته می شود ؛ به همین منظور قانون‌گذار ایران و ایالات متحده نیز جهت بهره گیری از این نهاد حقوقی اقدام به قانونگذاری در این باب نموده اند که ذیلا مورد بررسی قرار می‌گیرد .

مبحث اول : حمایت کیفری از حقوق حیوانات و ضمانت اجرای­آن

یکی از نشانه های پیشرفت و توسعه ی یک کشور گسترده بودن فضای سبز و جلوگیری از تخریب آن و تنوع گونه های مختلف جانوری می‌باشد . با توجه به پتانسیل بالای محیط زیست و منافع بی شماری که پیشرفت در این زمینه برای دولت ها به ارمغان می آورد ، کشورها از یک طرف مبادرت به تنظیم قواعد مربوط به بهبود و ارتقای سطح کیفی محیط زیست می نمایند و از سوی دیگر نسبت به تخطی از اصول و قواعد مربوطه ، ضمانت اجراهای مختلفی اعم از کیفری و غیر کیفری را پیش‌بینی می نمایند . یکی از موضوعاتی که به عنوان مانعی بر سر راه دولت ها جهت توسعه در این زمینه می‌باشد ، بحران شکار و صید غیر مجاز گونه های جانوری می‌باشد که بعضا باعث انقراض نسل گونه های کمیاب شده و نتیجتا ایراد خسارت های گوناگون بالفعل و بالقوه به یک کشور را به دنبال خواهد داشت .

در مبحث فعلی به نقد و بررسی قوانین مرتبط با موضوع صید و کشتار گونه های جانوری از جنبه ی کیفری خواهیم پرداخت . در این زمینه می توان از یک سو به مواد عام مرتبط با این موضوع در بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده ی قانون مجازات اسلامی مصوب ۲/۳/ ۱۳۷۵ اشاره نمود و از سوی دیگر سایر قوانین خاص مربوط ‌به این حوزه نظیر قانون شکار و صید مصوب ۱۶/۳/۱۳۴۶ ، لایحه ی قانونی مجازات صید غیر مجاز از دریای خزر و خلیج فارس مصوب سال ۱۳۵۸، قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۵۸ و … را بررسی کرد .

گفتار اول : حقوق ایران