1. 1. ویدیوکنفرانسها^[۳۶]

1. 1. کنفرانس شنیداری یک­سویه و دو سویه^[۳۷]، در این روش­ها تعامل از طریق فاکس و یا تلفن امکان­ پذیر است.

1. 1. کنفرانس­های کامپیوتری

1. 1. Audio-graphics (AG)

1. 1. پست الکترونیک^[۳۸]

1. 1. سیستم کامپیوتری چند رسانه­ ای از طریق شبکه^[۳۹]

1. 1. تلویزیون کابلی

1. 1. تلکس و ویدیو تلکس

1. اینترنتس (شیشی کی^[۴۰]، ۱۹۹۶).

ابزارهای جدید اینترنتی از سویی به گروه ­های وسیع از مردم امکان می­دهد در زمان واقعی در یک تجربه عمومی آموزش، شرکت داشته باشند، و از سوی یادگیرنده منفرد را قادر می­سازد بدون محدودیت مکانی با آموزگارش یا یک یادگیرنده وارد تعامل شود. داشتن ارتباط برای نیل به دو هدف ضروری است، هدف نخست توزیع اطلاعات است، که هم شامل توزیع کیت­های بسته­­بندی می­ شود و هم انتقال برنامه­ ها، سخنرانی­ها به صورت هم­زمان یا پخش رادیویی تلویزیونی. دومین نقش ارتباط ان است که رکن حیاتی همه نظام­های آموزشی است که بر تعامل بین آموزگاران و یادگیرندگان و در صورت امکان یادگیرندگان مبتنی است. ارتباط یادگیرنده با برخی حمایتها به یکدیگر متصل می­ شود، و یادگیرندگان یکدیگر را ملاقات ‌می‌کنند. فناوری‌های جدید امکان تشکیل ‌گروه‌های مجازی را ایجاد کرده­است، در کشورهایی که دسترسی آسان به اینترنت وجود دارد این کار سریع­ترین و رایج­ترین رویکرد به اموزش است ( داوود طبایی عقدایی، ۱۳۸۴).

انتخاب رسانه آموزشی مناسب

انتخاب رسانه مقوله باارزشی در برنامه­ ریزی برای آموزش از راه دور است. و باید برای خودآموزی و به­آموزی از وسایل کمک آموزشی غنی­تر و متناسب با ماهیت درسهای مختلف به­ صورت یک یا چند ابزار آموزشی و به ­هنگام استفاده کرد. هیچ رسانه­ای برای تمام هدفها ایده­آل نیست اما هر رسانه­ای که با دقت و باقدرت تخیل انتخاب شود، می ­تواند برای بیشتر هدفها مؤثر باشد (فردانش، ۱۳۸۵).

بر این اساس انتخاب مناسب و به ­هنگام رسانه موضوعی مهم در آموزش از راه دور است. انتخاب رسانه در نظام آموزش از راه دور معمولاً از سه عامل منشأ ‌می‌گیرد که عبارتند از:

• • ویژگی­های فراگیران

• • تحلیل و تعریف محتوا

• ویژگی­های خاص رسانه (نوروزی، ۱۳۷۱).

کلاس­های رفع اشکال

• • -کلاس‌های حضوری گروهی : این کلاسها معمولاً در پایان هفته تشکیل می­ شود. ساعات حضوری برای دروس مختلف متفاوت است ولی برای دروسی که متون خودآموز دارند معمولاً به ازای هر واحد درسی چهار ساعت، کلاس حضوری گروهی تشکیل می­ شود. در این کلاس­ها استاد درس به توضیح نکات مبهم درس و پاسخ به پرسش‌های دانشجویان می ­پردازد. کلاس­های دروسی که از متون خودآموز برخوردار نشده­اند، به صورت حضوری برگزار می­گردد و ‌بنابرین‏ شیوه کار به کلاس­های سنتی نزدیک می­ شود.

• -کلاس‌های رفع اشکال فردی : این کلاسها در دفتر کار اساتید مرکز تشکیل می­ شود و دانشجویان می ­توانند به صورت حضوری یا تلفنی مشکلات درسی خود را مطرح و مرتفع نمایند (خادمی، ۱۳۸۱).

کتاب­های خودآموز

در بین رسانه­های مورد استفاده در آموزش از راه دور در جهان بویژه در کشورهای در­حال توسعه، کتاب نقش محوری و اساسی دارد.

فراگیر توسط کتاب می ­تواند در هر مکان و هر زمانکه مایل باشد به آموزش خویشتن بپردازد، این کتاب­ها پس از تهیه متن توسط مؤلف و ‌یا ترجمه از متون خارجی توسط مترجم طراحی فنی و طراحی آموزشی می­شوند، طراحی فنی توسط گرافیستها صورت ‌می‌گیرد و مشتمل بر اموری مانند تعیین حروف، رسامی، صفحه­آرایی، طراحی روی جلد و تعیین خودآزمایی برای سنجش میزان پیشرفت دانشجویان از مراحل اساسی آن است. با طراحی آموزشی، کتاب می­بایست به صورتی درآید که دانشجو بتواند با کمترین مشکل آن را درک کند (خادمی، ۱۳۸۱).

در این زمینه ناظم می­گوید، تهیه متن برای آموزش از راه دور نه­تنها با نوشتن عادی تفاوت دارد بلکه کار دشواری نیز هست. این متن شباهتی به متون کتاب­های درسی ندارد. در کتب درسی هدف ارائه مطلب است، اما آموزش از راه دور نه­تنها مطلب را ارائه می­دهد بلکه دانشجویان را نیز تعلیم می­دهد. در واقع مطالب آموزش از راه دور خود آموزش و خود محتوا است. خودآموزشی به­ دلیل اینکه علاوه بر ذخیره­سازی و وظایف بازیابی یک کتاب درسی، آموزش نیز می­دهد و (خود محتوا) ‌به این معنا که کلیه مفاهیم یادگیری در یک محل ثابت (در اکثر موارد) به دانشجو عرضه می­ شود و لازم نیست که دانشجو از یک مأخذ به مأخذ دیگری در گردش باشد (خادمی، ۱۳۸۱).

۲-۱-۱۰: ویژگی­های آموزش از راه دور

هزاره­ی جدیدی که در حال زندگی کردن در آن می­باشیم، پذیرای رویکردهای نوین آموزشی با تأکید بر نقش یادگیرنده در فرایند آموزش و یادگیری ‌می‌باشد. متخصصان آموزشی، آموزش از راه دور را اغلب پیام­آور این هزاره جدید می­دانند. آموزش از راه دور باید برای ایفای این نقش باید دارای ویژگی­هایی باشد که نشانگر داشتن یک نقش یادگیرنده-محوری در قرن ۲۱ است.

هولمبرگ(۱۹۹۵) رابطه اختصاصی یادگیرنده با سازمان پشتیبانی­کننده در این نظام را به نوعی تدریس خصوصی و آموزش انفرادی تشبیه نموده است.

رسانه­های مکتوب

یادگیرند­­گان

انواع رسانه­های پشتیبانی­کننده

سازمان پشتیبانی­کننده

* شکل(۲-۱-۳) : رابطه یادگیری و سازمان آموزش دهنده در نظام آموزش از راه دور(هولمبرگ، ۱۹۹۵)

ابراهیم­زاده(۱۳۷۷) نیز با طرح این مطلب که یادگیری می ­تواند بدون تدریس صورت پذیرد و تدریس نیز بدون یادگیری انجام شود، فرایند یاددهی-یادگیری در آموزش از راه دور را ماحصل د­و گونه ارتباط (همزمان و غیرهمزمان) و با بهره­ گیری از دو گونه رسانه میانجی بین عناصر ارتباطی معرفی می­ کند.

۲-۱-۱۱: تاریخچه آموزش مجازی

۲-۱-۱۱-۱: تاریخچه آموزش مجازی در جهان

در سال ۱۸۰۰ میلادی آموزش از راه دور، آموزش مکاتبه ­ای تلقی می­شد. آموزش مکاتبه ­ای که با نامه­نگاری توسط مدرس یا مؤسسه‌ واجد شرایط اداره می­شد و بین استادان و دانشجویان از طریق نامه­نگاری ارتباط برقرار می­کرد مورد توجه دانشجویان و دانش ­آموزان بود (قائدی، ۱۳۸۵).

در این دوره پیشگامان آموزش مجازی و از راه دور برای آموزش از بهترین فناوری سازمان خود یعنی سیستم پستی سود می­برند.

در سال ۱۸۳۶ میلادی، دانشگاه هاوایی انگلستان به­عنوان یکی از نخستین آکادمی­های توسعه آموزش­های مجازی شکل گرفت. در ایالت متحده آمریکا در دهه ۱۸۷۰ میلادی گام­های آغازین این راه برداشته شد. در سال ۱۸۷۳ میلادی، اناالیوت­ تیکور نظام آموزش مکاتبه ­ای را برای زنان به­نام انجمن پایه­گذاری کرد. در سال ۱۸۷۴ دانشگاه ایالتی ایلینویز یک برنامه آموزشی مکاتبه ­ای را ارائه کرد (طالب­زاده و حسینی، ۱۳۸۶).