۲-۳-۶- ساختار نظام جدید حسابداری و گزارشگری مالی بخش عمومی

نظام حسابداری بخش عمومی کشور دارای اجزای متعددی می‌باشد که هر یک به تفصیل در این نظام ، تعریف و محدوده آن مشخص شده است. این اجزا شامل : مفاهیم ، مفروضات و استانداردها ، ساختار و تشکیلات بخش مالی ، فهرست حساب ها ، روش گردش عملیات ، کدگذاری مراکز هزینه ( با توجه به خروجی گروه کاری هزینه یابی تکمیل خواهد شد)، دستورالعمل های حسابداری ، نحوه رسیدگی و گزارشگر مالی و مدیریتی است.

اجزای نظام حسابداری بخش عمومی به صورت یک زنجیره متصل به هم می‌باشند ، لذا رعایت تمامی اجزا برای دستیابی به اهداف فوق الذکر ضروری است. بر این اساس عدم اجرای هر جزء می‌تواند منجر به ایجاد کاستی در دستیابی به اهداف شفافیت مالی و ‌پاسخ‌گویی‌ در بخش عمومی کشور شود.

۲-۳-۷- مفاهیم و تعاریف نظام جدید حسابداری و گزارشگری مالی

با توجه به اینکه مبنای تهیه دستورالعمل های نظام حسابداری مفاهیم نظری و استانداردهای حسابداری بخش عمومی می‌باشد ، لذا تعاریف و گزارش‌های مورد استفاده در این نظام بر اساس استانداردهای مذکور به شرح زیر می‌باشد.

۲-۳-۷-۱ الف – تعاریف

۱٫ مبنای تعهدی : مبنایی است که بر اساس آن معاملات و سایر رویدادها در زمان وقوع ( و نه فقط در زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد) شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت می شود و در صورت‌های مالی دوره مربوط انعکاس می‌یابد. عناصر شناسایی شده بر اساس مبنای تعهدی شامل داراییها ، بدهیها ، ارزش خالص ، درآمدها و هزینه ها هستند.

۲٫ دارایی: منبع تحت کنترلی است که برای واحد گزارشگر دارای خدمات بالقوه و یا منافع اقتصادی آتی باشد.

۳٫ بدهی : تعهد فعلی واحد گزارشگر است که ایفای آن مستلزم خروج منافع از واحد گزارشگر خواهد بود.

۴٫ ارزش خالص: عبارت است از ارزش کل داراییها منهای ارزش کل بدیهای واحد گزارشگر.

۵٫ درآمد: عبارت است از افزایش در داراییها ، کاهش در بدهیها ، و یا ترکیبی از هر دو که منجر به افزایش ارزش خالص طی دوره می شود.

۶٫ هزینه : عبارت است از کاهش در داراییها ، افزایش در بدهیها ، یا ترکیبی از هر دو که منجر به کاهش ارزش خالص طی دوره می شود

۷٫ واحد گزارشگر : واحدهایی است با ساختارهای سازمانی قانونی ، قراردادی یا اداری که اطلاعات مالی این واحد ها ، از طریق گزارش های مالی به استفاده کنندگان ارائه می شود.

– عمده ترین دلیل برای درک روشن از مفهوم واحد گزارشگر ، حصول اطمینان از فراهم شدن تمام اطلاعات مالی مربوط به واحد گزارشگر است.

۲-۳-۷-۲ ب – گزارشگری مالی بخش عمومی

استانداردهای حسابداری بخش عمومی چارچوبی را فراهم می‌کند تا طبق آن واحدهای گزارشگر بخش عمومی رویدادهای مالی خود را شناسایی و ثبت نمایند. همچنین این استانداردها چارچوبی را برای گزارشگری مالی بخش عمومی در قالب صورت‌های مالی فراهم می‌کند. هدف استاندارد مذکور تعیین مبنای ارائه صورت‌های مالی با مقاصد عمومی یک واحد گزارشگر به منظور حصول اطمینان از قابلیت مقایسه با صورت‌های مالی دوره های قبل آن واحد و صورت‌های مالی سایر واحدهای گزارشگر است.

۲-۳-۷-۳ ج- هدف صورت‌های مالی

۱- واحد گزارشگر باید صورت‌های مالی خود را بر مبنای تعهدی تهیه کند.

۲- هدف صورت‌های مالی ، ارائه اطلاعاتی درباره وضعیت مالی و تغییر در وضعیت مالی یک واحد گزارشگر است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان در اتخاذ تصمیمات اقتصادی و ارزیابی مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ مفید واقع شود. به منظور دستیابی ‌به این هدف ، در صورت‌های مالی یک واحد گزارشگر اطلاعاتی درباره موارد زیر ارائه می شود:

• • انواع و میزان منابع در دسترس برای ارائه خدمات در دوره جاری و دوره های آتی و کفایت منابع هر سال برای مصارف همان سال؛

• • میزان ، منشا و نحوه استفاده از منابع تحصیل شده طی دوره گزارشگری؛

• • بهای تمام شده خدمات ارائه شده طی دوره و محل تأمین منابع آن؛

• • نحوه مصرف منابع و انطباق آن با بودجه های مصوب؛

• خدمات آتی پیش‌بینی شده از جمله اطلاعات راجع به پیش‌بینی بهای تمام شده و میزان و منشا منابع مورد نیاز برای آن.

۳- به منظور دستیابی ‌به این اهداف در صورت‌های مالی یک واحد گزارشگر اطلاعاتی درباره موارد زیر افشا می شود:

الف) داراییها ب)بدهیها پ) ارزش خالص ت)درآمدها ث) هزینه ها ج) سایر تغییرات در ارزش خالص

۴- اگر چه اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی می‌تواند در دستیابی به اهداف صورت‌های مالی ، مربوط تلقی شود اما احتمال تأمین تمام این اهداف بعید به نظر می‌رسد. اطلاعات مکمل از جمله اطلاعات غیر مالی می‌تواند همراه با صورت‌های مالی تصویر جامع تری از فعالیت های واحد گزارشگر طی دوره ارائه نماید.

۵- اجزای صورت‌های مالی

مجموعه کامل صورت‌های مالی شامل اجزای زیر است:

۱) صورت وضعیت مالی

۲) صورت تغییرات در وضعیت مالی

۳) گردش حساب تغییرات در ارزش خالص

۴) صورت مقایسه بودجه و عملکرد

۵) یادداشتهای توضیحی که شامل خلاصه ای از اهم رویه های حسابداری و سایر یادداشتهای توضیحی است.

ارائه صورت جریان وجوه نقد در واحدهای گزارشگر مشمول استاندارد های حسابداری بخش عمومی ، اختیاری است.

نکات اصلی:

الف – صورت وضعیت مالی باید حداقل حاوی اقلام اصلی زیر باشد:

۱) دارایی‌های ثابت مشهود ۲)سرمایه گذاریها ۳) دارایی‌های نامشهود ۴) موجودی مواد و کالا ۵) حساب‌ها و اسناددریافتی حاصل از عملیات مبادله ای ۶) حساب‌ها و اسناد دریافتنی حاصل از عملیات غیر مبادله ای ۷) موجودی نقد ۸) حساب‌ها و اسناد پرداختی حاصل از عملیات مبادله ای ۹) حساب‌ها و اسناد پرداختنی حاصل از عملیات غیر مبادله ای ۱۰) ذخایر ۱۱) بدهی های بلند مدت ۱۲) ارزش خالص.

ب- صورت تغییرات در وضعیت مالی باید حداقل حاوی اقلام اصلی زیر باشد:

۱)درآمدهای عمومی ۲) واریزی به خزانه از محل درآمد عمومی ۳) دریافتی از خزانه از محل اعتبارات تخصیص یافته ۴) دریافتی از خزانه از محل درآمدهای اختصاصی ۵) کمک های بلاعوض ۶) سایر درآمدها ۷) هزینه ها به تفکیک فصول هزینه (شامل هزینه استهلاک و کاهش ارزش داراییها) ۸) خالص تغییر در وضعیت مالی دوره. (نشریه سازمان حسابرسی – ۱۳۹۱)

۲-۴- بخش چهارم – استانداردهای حسابداری دولتی

مقدمه

تدوین استانداردهای حسابداری بخش عمومی الگوی بسیار مؤثر از همکاری ، مشارکت و تعامل دستگاه های مختلف در راستای اهداف ملی و استفاده از ظرفیت‌های کارشناسی به گونه ای اثر بخش است.