۶-شوخ طبع بودن‌:

مطالعات مداوم نشان می ‏دهند که شوخ طبعی به عنوان‏ یکی از روش‏های دفاعی بسیار مؤثّری است که داریم. ما در این مقوله، در حال صحبت کردن در ارتباط با آسیب‏های‏ تغیر شکل یافتهء خشم به صورت شوخی و طنز نیستیم. در واقع، شرایط آسیب زننده و مضر شوخ طبعی صرفا به‏ مسخره کردن (دست انداختن)، خندیدن و تأیید صحت‏ مطالبی که واقعا صحیح نیستند، منجر می‏ شود. گاهی اوقات‏ ما در شوخی‏ها، حقایق وجودی خودمان را می‏بینیم. والدین، معلمان و نقش‏هایی که در کودکان حس شوخ‏ طبعی را پرورش می ‏دهند، ممکن است آن‌ ها را به یکی از مؤثّرترین مکانیزم‏های مقابله با موقعیت‏های پر استرس‏ زندگی مجهز کنند (میدلتن^[۳۴] و همکاران، ۲۰۰۳).

در هنگام استفاده از این روش، سعی کنید به موضوعی‏ که اکنون باعث خشم شما شده است بخندید. روش‏ استدلال با خود را به کار ببرید تا خشم شما کاهش پیدا کند. هم چنین می‏توانید با خوش‏بینی موقعیت ‌ناراحت کننده‏ای‏ را که پیش آمده است به موضوعی شادی‏بخش تبدیل کنید. برای مثال، اگر روز تولد شما با مأموریت کاری همسرتان‏ مصادف شده است و شما را از گرفتن جشن محروم کرده‏ است، به جای نارضایتی می‏توانید به خود بقبولانید که فرد مهمی هستید و این تصادف هم موقعیت جالبی است. راه‏ دیگر این است که با بهره گرفتن از شوخی و طنز، فضایی از شادی ایجاد کنید و چیزی را که باعث ناراحتی شما شده‏ است با شوخی بیان کنید (ردفورد و ویرجینیا^[۳۵]، ۲۰۰۰).

به طور کلی، شوخ طبیعی مناسب به ما این امکان را می‏ دهد که متعادل و متوازن بوده، بتوانیم هیجانات‌مان را تنظیم‏ کنیم و بدون این که از نظر هیجانی خسته شویم و از پا در آییم‏ با موقعیت‏ها و زمآن‌های سخت سر و کار داشته باشیم. شوخ‏ طبعی، حس رهایی از خشم و تنش را در ما ایجاد می ‏کند و ما را برای گسترش افق فکری‏مان-آن طور که رویدادها را با دیدی متفاوت نگاه کنیم-توانمند می‏ سازد (میدلتن و همکاران، ۲۰۰۳).

۲-۱-۳- منبع کنترل

کسی که برای اولین بار در این مورد نظریه ای بیان کرده راتر^[۳۶] بوده است راتر مفهوم منبع کنترل را برای انکار نمودن تفاوت‌های شخصیت در عقاید ما نسبت به منبع تقویمان معرفی نمود. قبلاً اشاره شد که مردم در ادراک خود از اینکه آیا واقعه خاصی تقویت کننده می‌‌باشد با یکدیگر فرق دارند. پژوهش راتر نشان داده است که برخی از مردم معتقدند تقویت وابسته به رفتار خود آن‌هاست. دیگران فکر می‌‌کنند که تقویت توسط نیروهای بیرونی کنترل شده است. مردمی که با متغیر شخصیت مکانی درونی کنترل مشخص شده اند، اعتقاد دارند تقویتی که دریافت می‌‌دارند نتیجه رفتارها و ویژگی‌های آن‌ ها می‌باشد مردمی که دارای منبع کنترل بیرونی هستند معتقدند که تقویت توسط مردم دیگر کنترل شده است. آن‌ ها متقاعد شده اند که در مقابل این نیروهای بیرونی ناتوان هستند. نظریه های بسیاری در این مورد بیان شده که یکی از آن‌ ها دیدگاه یادگیری در این مورد است. این دیدگاه از نظریه یادگیری اجتماعی منشاء گرفته است. مقصود این است که تاریخچه تقویت زندگی هر فرد به اعتقادات کلی و انتظارات وی شکل می‌دهد. آیا رفتار فرد در رسیدن به خواسته‌های مطلوب او مؤثّر است؟ یا اینکه کنترل وقایع از عهده او خارج است؟ افرادی که دارای کنترل بیرونی هستند. معتقدند که می‌توانند به منابع هم تقویت تأثیر و کنترل داشته باشند و خود را حاکم بر سرنوشت خویش بدانند (هرگنمان و السون^[۳۷]، ۱۹۹۷).

رویکرد‌ها و نظریه های متفاوت درباره منبع کنترل

نظریه ها درباره ماهیت رفتار انسان و موضوع کنترل شخصی اظهارات متفاوتی دارند. رویکردهای انسان گرا در رفتار اجتماعی معتقدند که آدمیان موجوداتی هشیار و معقول هستند که توسط نیروهای ناهشیار یا تجربیات گذشته کنترل نمی‌شوند و در نظام انسان گرایی تمایلات و ارزش‌های انسانی در درجه اول اهمیت قرا دارند. انسان گرایی بر توانمندی‌ها و آرزوهای انسان ارداده آزاد، هشیار و تحقق بخشیدن به استعدادهای انسان تأکید می‌ورزند. آدمیان به طور کامل توانایی دارند که رفتارشان را کنترل کند. راجرز معتقد است که ما موجوداتی هشیار و معقول هستیم و شخصیت را تنها از طریق رویکرد پدیدار شناختی می‌‌توان از دیدگاه فرد، بر اساس تجربیات ذهنی او تصور می‌‌کرد که شخصیت را تنها می‌‌توان از دیدگاه خود شخص، بر پایه تجربیات ذهنی او درک کرد و توانایی متغییر کردن و کنترل رفتار و بهتر شدن شخصیت بر خود شخص متمرکز است (گنجی، ۱۳۷۵).

طرفداران رویکرد شناختی مانند جرج کلی معتقد بودند که هر یک از ما درباره محیط خود سازه‌های مشخصی را به وجود می‌‌آوریم منظور وی این بود که ما به وسیله سازه‌های شخصی، رویدادها و روابط اجتماعی زندگی خود را بر حسب یک نظام یا الگو، تعبیر می‌‌کنیم و سازمان می‌‌دهیم و در واقع رفتار و جنبه‌های شخصیت توسط فرآیندهای شناختی کنترل می‌‌شوند. در نظریه روانکاوی فروید بر خلاف سایر رویکردها (انسان گرایانه، شناختی) بر نیروی ناهشیار تأکید شده یعنی غرایض و امیال جنسی (غریزه زندگی و پرخاشگری) با پایه زیستی و تعارض‌های اجتناب ناپذیر دوران کودکی مخصوصاً پنج ساله اول شکل دهنده رفتار گرایان که از نیت واتسون پیروی می‌‌کند، مخصوصاً اسکینر اعتقاد دارد که کل رفتار را می‌‌توان توسط پیامدهای آن یعنی آنچه به دنبال دارد تعیین کرد. رفتار توسط محرک‌هایی محیطی رفتار توسط محرک‌های محیطی کنترل می‌‌شود. هر موجودی را نمی‌‌توان برای انجام رفتار تربیت کرد و این رفتار توسط اندازه و محیط تقویت‌هایی که بعداز آن می‌‌آید تعیین می‌‌شود هر کس که تقویت کننده ها را کنترل می‌‌کند، قدرت کنترل کردن رفتار انسان را نیز دارد (گنجی، ۱۳۷۵)

تاریخچه، نظریه راتر

نظریه راتر قویاً تحت تأثیر کارهای آدمی بوده است. وی مانند اسکینر و بندورا اعتقاد دارد که بیشتر رفتارها آموختنی است. اما با نظر اسکینر در این مورد که رفتار صرفاً به وسیله متغیرهای بیرونی شکل داده می‌‌شود مخالف است وی همچنین از روش مطالعه اسکینر که روش تک آزمونی معروف است انتقاد می‌‌کند و معتقد است که روش او نماینده یادگیری در جهان واقعی یعنی محیطی که ما در آن واکنش متقابل و تعامل داریم، نیست همین طور مطالعات اسکینر روی حیوانات را مورد انتقاد قرار می‌‌دهد و معتقد است که چنین پژوهش‌هایی تنها باید به عنوان نقطه آغاز برای ترک رفتار پیشینه انسان تلقّی شود به همین جهت راتر و پیروانش تحقیقات خود را صرفاً روی آزمودنی‌های انسان متمرکز کرده‌اند (کریمی، ۱۳۷۶).

تعریف منبع کنترل