وودانویچ وکاس (۱۹۹۰) که مدعی شده ­بودند در بی­حوصلگی ۵ عامل متمایز وجود دارد، به تحریک درونی که توصیفی از بی­علاقگی و مشکل در حفظ توجه است اشاره ‌می‌کنند، که تا حدودی با مفهوم بی­انگیزگی به خصوص با محتوای گویه ­های آن همخوانی دارد. همچنین عامل نیازهای نامشخص که گوردن و همکاران(۱۹۹۷) مطرح کرده بودند تا حدود زیادی با عامل بی­انگیزگی و بی­هدفی همخوانی دارد.

اما تحقیقات انجام شده پیرامون همبسته­های بی­حوصلگی نشان می­دهد که نمرات بالا در بی­حوصلگی به طور مثبتی با تأخیر و تعلل رابطه دارد (بلانت پیچل، ۱۹۹۸؛راپ و وودانویچ، ۱۹۹۹)، و فاقد انگیزه تلقی می­شوند (فارمر وساندبرگ، ۱۹۸۶)، فقدان درگیری در کار دارند (لری ویارویس، ۲۰۰۳)، و احساس رکورد و درجا زدن دارند (فیشر، ۱۹۹۳). برخی محققین اشاره کرده ­اند که بی­حوصلگی نشانه­ای از انگیختگی پایین است (هب، ۱۹۹۵؛ به نقل از وودانویچ، ۲۰۰۳). لارسن و ریچادز (۱۹۹۱) بیان ‌می‌کنند که بی­حوصلگی از نظر دانش ­آموزان ناشی کارها و فعالیت­هایی است که مدرسه برای آن ها طراحی ‌کرده‌است و برای آنان فاقد معنا و هدف است. بارمک (۱۹۳۸؛ به نقل از وات، ۲۰۰۲) پیشنهاد کرد بی­حوصلگی یک حالت تعارض بین گرایش به دنبال کردن یا دور شدن از یک موقعیت که به دلیل عدم انگیزه کافی به طور اساسی ناخوشایند شده است. وین برگر و مولر(۱۹۷۴؛ به نقل از وات، ۲۰۰۲) بی­حوصلگی را به عنوان احساسات همزمانی از پوچی و تنش در فردی که قادر نیست سرگرمی یا فعالیت لذت بخشی برای خود فراهم کند مشخص می­ شود.

‌بر اساس مدل جی و تیموتی(۱۹۸۸) بی­حوصلگی به میزان زیاد ‌در افرادی دیده می­ شود که دارای سطح بالایی از جهت گیری بیرونی، فعال سازی عادی نیازهای ناکام شده و مهارت‌های سطح پایین هستند. که ‌می‌توان گفت جهت گیری بیرونی یا وابستگی به تحریکات بیرونی در مقابل تحریکات درونی یا انگیزه است که در افراد بی­حوصله پایین است. اسمن (۱۹۷۹) بی­حوصلگی را ناشی از نیاز به تحریکات فراهم شده بیرونی می­‌داند که ویژگی افرادی است که دارای سبک شناختی وابستگی می‌دانی (محیطی) یا منش انفعالی دارند که این مسئله را نیز ‌می‌توان به عنوان انگیزه پایین تفسیر کرد. به عنوان مثال هیلی(۱۹۸۴) و کلدبرگ(۲۰۰۸) از بی انگیزگی تحصیلی به عنوان ویژگی افراد بی­حوصله اشاره کرده ­اند. همچنین خستگی به عنوان یکی از نشانه­ های بی­حوصلگی ذکر شده­است (کلدبرگ، ۲۰۰۸). سرانجام مطالعات زیادی یکی از عناصر اصلی بی­حوصلگی را کاری برای انجام دادن نداشتن (به طور واقعی یا ادراکی) می­دانند (شلی و همکاران، ۲۰۰۹). ‌بنابرین‏ ‌می‌توان گفت یافته ­های فوق تأییدی برای عامل بی­انگیزگی و بی­هدفی است، و بی­انگیزگی تحصیلی یکی از مهم ترین پیش‌بینی کننده های بی­حوصلگی است.

۲-۶ پیشینه تجربی

۲-۶-۱ تحقیقات انجام شده ساختار عاملی BPS :

مطالعات تحلیلی عامل BPS توسط محققین مختلف انجام گرفته­است (احمد، ۱۹۹۰؛ گانا واکرمی، ۱۹۸۸؛ وودانویچ، وات، وپیوتروسکی، ۱۹۹۷). احمد (۱۹۹۰) یک راه حل دو عاملی (بی احساس^[۲۷۸] وبی توجهی) با بهره گرفتن از اطلاعات جمع‌ آوری شده روی یک نمونه ۱۵۴ نفری از دانشجویان گزارش کرد. گانا و اکرمی با بهره گرفتن از فرم فرانسوی روی یک نمونه ۲۷۰ نفری دانشجویان و افراد مسن شواهد از وجود دو عامل (تحریک بیرونی ‌و درونی) به دست آوردند.

وودانویچ وکاس (۱۹۹۰) مقیاس BPS را روی یک نمونه ۳۸۵ نفری از دانشجویان در آمریکا اجرا کردند، و شواهدی مبنی بر وجود حداقل پنج عامل به دست آوردند این پنج عامل : تحریک بیرونی، تحریک درونی، پاسخ مؤثر، ادراک زمان و اجبار^[۲۷۹] نامگذاری شده­ بودند. وودانویچ، وات و پیوتروسکی (۱۹۹۷) ساختار عاملی BPS را روی دانشجویان آمریکایی آفریقایی تبار اجرا کردند و یک راه حل هشت عاملی به دست آوردند. به لحاظ مفهومی شبیه راه حل پنج عاملی بود،که توسط وات و وودانویچ گزارش بود که روی شرکت­ کنندگان سفید پوست اجرا شده­ بود. عوامل اضافی که به عنوان زیر مجموعه دو زیر مقیاس اصلی تحریک بیرونی و تحریک درونی ملاحظه شدند و به اسامی ادراک زمان، تحریک درونی (خلاقیت)، تحریک بیرونی ( یکنواختی) اجبار، عاطفه، تحمل^[۲۸۰] تحریک درونی (حفظ توجه^[۲۸۱] ) و تحریک بیرونی (چالش) نام گذاری شدند.

گوردن و همکاران (۱۹۹۷) یک تحلیل عاملی تأییدی را روی پنج عاملی که توسط وودانویچ وکاس (۱۹۹۰) گزارش شده بود، روی یک نمونه ۳۴۵ نفری از دانشجویان و کارمندان استرالیایی اجرا کردند و یک تأیید جزیی برای این راه حل پنج عاملی به دست آوردند. دو عامل (عامل خود تنظیمی پایین و نیاز نامشخص^[۲۸۲]) از عوامل به ترتیب مشابه با عامل تحریک بیرونی و تحریک درونی وودانویچ و کاس بودند. عامل سوم : بی قراری در مهار^[۲۸۳] هم معادل عامل اجبار وودانویچ و کاس بود. عوامل دیگری که توسط گوردن و همکاران پیداشده بود عبارت بودند از : فقدان خلاقیت و بی­توجهی. ­این نویسندگان شواهدی برای وجود زیرمقیاس های ادراک زمان و پاسخ مؤثر پیدا نکردند.

سرانجام شواهدراجع به راه حل ۵ عاملی از مطالعات مربوط ارزیابی امتیاز زیرمقیاس­هاBPS قابل دسترسی است. ­وینک­ و دوناهیو(۱۹۹۷)امتیاز ­زیر مقیاس­ها در دامنه­ متنوعی ­از۵۱/۰­تا۷۱/۰­ گزارش­کردند هاریس(۲۰۰۰) دریافت­ که ضریب آلفا برای زیر مقیاس­ها در دامنه­ای بین۵۵/۰ تا۶۸/۰ قرار دارد؛ در حالی که وودانویچ وکاس(۱۹۹۰)ضریب همسانی درونی زیرمقیاس­ها را بین۵۹/۰تا۷۳/۰گزارش کردند.