F=F_b+Kn

که در آن :

F= مقدار کرایه محاسبه شده پرداختی

Fb= کرایه پایه( ورودی اولیه)

K= قیمت پرداختی بر عبور از یک بخش یا منطقه ( قیمت افزوده جهت عبور از یک منطقه)

n= تعدادمناطق یا بخش های عبوری

بدیهی است که برای اخذ کرایه یکسان(k=0) و ‌بنابرین‏ برای همه سفرها داریم(F=F_b) و برای عدم اخذ کرایه هر دو مقدارK و F_b برابر صفرمی باشند.(F_b=K=0) و ‌بنابرین‏ برای همه سفرها داریم(F=0).

جدول ۲-۱- مقایسه برخی از خصوصیات روش های مختلف اخذکرایه

خصوصیات مهم

نوع سیستم اخذ کرایه

یکسان

منطقه ای

بخشی یا درجه بندی شده

-عدالت اجتماعی

ضعیف

خوب

عالی

-جاذبه برای مسافر

ضعیف

خوب

عالی

-جمع‌ آوری درآمد

متغییر

خوب

عالی

– سادگی در جمع‌ آوری کرایه

عالی

خوب

ضعیف

سادگی در کنترل

عالی

خوب

ضعیف

-سادگی برای مسافران

عالی

خوب

ضعیف

-طول مسیر

کوتاه(کوچکتراز۳ مایلیا ۸۳/۴ کیلومتر)

متوسط

طولانی

-مسافت سفرها

کوتاه

متغییر

متغییر

■ ملاحظات مسایل محیط زیستی

با این کهدرمورد تاثیرات و پیامدهای پروژه های حمل ونقل عمومی شهری و ارزیابی آن ها، عقاید ونظرات مختلفی وجود دارد، ولی پنج مورد زیر مورد تفاهم و تأیید همه گروه ها و صاحب‌نظران می‌باشد:

۱ – کاربری زمین و توسعه شهری- ‌با توسعه سیستم حمل ونقل عمومی،کاربری اراضی دستخوش تغییراتی می‌گردد(مانند کاربری زمین‌های نزدیک به ایستگاه های مترو). قابلیت تطبیق پروژه های حمل ونقل عمومی بابرنامه های موجود فعلی باید طوری باشد که موجب تغییر الگوی کاربری اراضی نگردد.

۲ – کیفیت هوا – پیش‌بینی آلوگی هوا، ناشی ‌از عملکرد سیستم حمل ونقل عمومی، معمولا بااستفاده ازیک یا چند روش مدل کردن آلودگی هوا صورت می‌گیرد. این مدل‌ها با تکیه بر اطلاعات حاصل ‌از مطالعات درمنطقه موردنظر، آلودگی هوا صورت می‌گیرد. این مدل‌ها باتکیه بر اطلاعات حاصل از مطالعات درمنطقه مورد نظر، آلودگی هوای این منطقه رادر آینده، پیش‌بینی می نمایند.

۳- کیفیت آب و هیدرولوژی- به منظور تعیین تاثیرات سیستم حمل ونقل عمومی برکیفیت آب و هیدرولوژی، یکسری تجزیه و تحلیل ها بر روی پتانسیل تاثیرات کوتاه مدت و بلندمدت این سیستم برمنابع آب منطقه تحت مطالعه صورت می‌گیرد.

۴ – آلودگی صوتی- توسعه وگسترش سیستم ترانزیت می‌تواند منابع جدید که در محیط شهری ایجاد سروصدامی کنند رانیز به وجود آورد.‌بنابرین‏ تجزیه و تحلیل درمورد تاثیرات ایجاد سروصدا قسمتی از طراحی محیط زیست برای ایجاد تسهیلات سریع حمل ونقل عمومی را تشکیل می‌دهد.

۵- بهبود اقتصادی و اجتماعی محیط- نتیجه توسعه سیستم ترانزیت، دامنه وسیعی از تاثیرات بر روی اقتصاد و اجتماع راهم در برمی گیرد. برای اینکه این تاثیرات به درستی ارزیابی گردند باید هردو بخش تاثیرات مستقیم و تاثیرات غیرمستقیم درنظر گرفته شود.این پیامدها ممکن است ازپروژه ای به پروژه دیگر کاملا متفاوت و متغییربوده و شامل تاثیر برجابجایی ها، دسترسی به سرویس و تسهیلات، راحتی و ایمنی، تاثیر بر فعالیت های تجاری، تاثیربراستخدامها و تاثیر برمالیات بردارایی پایه و… می‌باشد.

■ تخصیص در حمل ونقل عمومی

مسئله تخصیص در حمل ونقل عمومی درمقایسه با تخصیص سفرهای وسایل نقلیه متفاوت و پیچیده می‌باشد.سیستم حمل ونقل عمومی از یک سرویس ثابت که ‌در مسیرهای مشخصی با زمان بندی معینی جریان دارد، تشکیل گردیده است.درانتخاب مسیر حمل ونقل عمومی، جابجایی مسافرین مطرح بوده، درحالی که در حالت قبل تخصیص درمورد وسایل نقلیه انجام می گرفت. ‌بنابرین‏ مسافرین تا ایستگاه مورد نظرشان پیاده روی می نمایدو سپس از یک سرویس به سرویس دیگر منتقل می‌شوند و به همین ترتیب بایدهمه این مراحل درتضمین مشخص گردند.

درتخصیص حمل ونقل عمومی، هزینه تعمیم یافته را می توان به صورت مجموع موارد زیر تعریف نمود:

۱ – مدت زمانی که در داخل وسیله نقلیه (ازمبدا به مقصد)سپری می‌گردد.

۲ – مدت زمان پیاده روی تا ایستگاه (یا از ایستگاه تا مقصد)

۳ – مدت زمان انتظار ‌در ایستگاه

۴ – مدت زمان انتقال وتغییرخط (برای منظور نمودن احساس عدم تمایل به تغییر خط که درمسافران وجود دارد، یک جریمه به صورت واحد زمانی (معمولا بین ۲ تا ۵ دقیقه)برای تغییر خطها در نظر گرفته می شود)

۵- هزینه یا کرایه سفر بین مبداi تا مقصد j

در برخی از موارد، به دلیل پیچیدگی تخصیص در حمل ونقل عمومی، از روش ؛همه یاهیچ؛ برای تتخصیص استفاده می‌گردد.

۲-۴-۴- برنامه ریزی ترافیکی و مدل‌های مربوط به آن:

مهندسی ترافیک علمی است که به اندازه گیری ترافیک و سفرها می پردازد. مطالعه قوانین اساسی درمورد تولید و جریان ترافیک ‌و به‌کارگیری این دانش درمواردی چون برنامه ریزی، طراحی و بررسی عملکرد سیستم های ترافیک به منظور دستیابی به جابجایی های مفید وایمن برای افراد جامعه و کالاها از جمله موارد مربوط ‌به این رشته می‌باشند. به عبارت دیگر، مهندسی ترافیک قسمتی از مهندسی حمل ونقل است که درباره برنامه ریزی، طرح هندسی و عملیات ترافیکی راه ها، خیابان‌ها و بزرگ راه ها و سایر اجزاء شبکه و همچنین روابط موجود با سایر سیستم‌های حمل ونقل، بحث می کند.

با توجه به تعاریف فوق، پنج قسمت اصلی کار مهندسی ترافیک را می توان بدین صورت عنوان نمود: مطالعه مشخصات ترافیک، عملیات ترافیکی، برنامه ریزی حمل ونقل که خود شامل برنامه ریزی ترافیک هم می‌باشد، طرح هندسی و مدیرت ترافیک. چون این فصل به برنامه ریزی ترافیکی و مدل‌های موجود برای جریان های ترافیک اختصاص دارد، در این قسمت وظایف برنامه ریزی ترافیک رابرشمرد.

۱ – انجام مطالعات همه جانبه حمل ونقل منطقه ای برای هدایت و توسعه تسهیلات حمل ونقل به منظرو تامین و تحقق اهداف و معیارهای جامعه

۲ – اتخاذ برنامه های بلندمدت برای گسترش و توسعه شبکه راه ها، ‌بر اساس نتایج حاصل از مطالعات همه جانبه حمل ونقل منطقه ای

۳ – اتخاذ برنامه های بلند مدت برای گسترش و بهبود عملکرد سیستم های حمل ونقل عمومی، بر اساس نتایج حاصل از مطالعات همه جانبه حمل ونقل منطقه ای

۴ – اتخاذ برنامه های بلندمدت برای توسعه پایانه ها و ‌پارکینگ‌های غیرخیابانی