مصاحبه بالینی ساختاریافته مصاحبه ای انعطاف پذیر است که توسط فرست^[۱۶۱]، اسپیتزر^[۱۶۲]، گیبون^[۱۶۳] و ویلیامز^[۱۶۴] (۱۹۹۶، به نقل ازسگال^[۱۶۵]، ۱۹۹۷) تهیه شد. تران^[۱۶۶] و اسمیت^[۱۶۷](۲۰۰۴) ضریب کاپای ۶۰ درصد را به عنوان ضریب پایای بین ‌ارزیابی‌ها برای SCID گزارش کرده‌اند. شریفی و همکاران (۱۳۸۴) این مصاحبه را پس از ترجمه به زبان فارسی، بر روی نمونه ۲۹۹ نفری اجرا کردند. توافق تشخیصی برای اکثرتشخیص های خاص وکلی، متوسط یا خوب بود (کاپای بالاتراز ۶۰ درصد). توافق کلی (کاپای کل تشخیص های فعلی ۵۲ درصد و برای کل تشخیص های طول عمر۵۵ درصد) به دست آمده نیز خوب بود.

مقیاس اختلال استرس پس از سانحه میسی سی پی

مقیاس اختلال استرس پس از سانحه میسی سی پی توسط کیان و همکاران (۱۹۸۸) تحول یافته است. این مقیاس، خودگزارشی است و برای ارزیابی اختلال استرس پس از سانحه به کار برده می شود. مقیاس اختلال استرس پس از سانحه ۳۵ آیتم دارد که در ۵ گروه طبقه بندی می شود: تجربه مجدد، کناره گیری و کرختی، بیش انگیختگی، خود آزاری. سه تا از این موارد ارتباط نزدیک با ملاک های DSM برای اختلال استرس پس از سانحه دارند. آزمودنی ها ‌به این آیتم ها با یک مقیاس پنج درجه ای (غلط، به ندرت درست، گاهی درست، خیلی درست، کاملا درست) پاسخ می‌دهند. زمان تکمیل این مقیاس برای آزمودنی- ها ۱۰ تا ۲۰ دقیقه می‌باشد (ابوالقاسمی و نریمانی، ۱۳۸۵).

مقیاس اختلال استرس پس از سانحه ضریب همسانی دورنی بالایی دارد. این ضریب پایایی از طریق آلفای کرونباخ ۸۶/۰ الی ۹۴/۰ گزارش شده است. ضریب پایایی بازآزمایی این مقیاس بالا گزارش شده است. مقیاس اختلال استرس پس از سانحه، دارای اعتبار بالایی است و همبستگی خیلی خوبی با دیگر ابزارهای سنجش اختلال استرس پس از سانحه دارد. این مقیاس قادر به افتراق بین افراد دارای اختلال استرس پس از سانحه و بدون اختلال استرس پس از سانحه می‌باشد (ابوالقاسمی و نریمانی، ۱۳۸۵).

شیوه نمره گذاری: این مقیاس در پنج درجه به شیوه لیکرت از غلط تا کاملا درست، نمره گذاری می شود. نمره گذاری آیتم های ۲، ۶، ۱۷، ۱۹، ۲۲، ۲۴، ۲۷، ۳۰ و ۳۴ به صورت معکوس صورت می‌گیرد.

چک لیست SCL-90-R^[168]

فرم اولیه فهرست تجدید نظر شده علایم روانی به وسیله دراگوتیس، لیمپمن و کووی^[۱۶۹] (۱۹۷۳) تهیه گردید. دراگوتیس و همکاران (۱۹۸۴) فهرست مذکور را مورد تجدید نظر قرار داده و فرم نهایی آن را به نام فهرست تجدید نظر شده علایم روانی تهیه نمودند. این فهرست شامل ۹۰ سوال پنج درجه ای (هیچ، کمی، تا حدی، زیاد، خیلی زیاد) است. زمان لازم برای اجرای این آزمون ۱۲ تا ۱۵ دقیقه می‌باشد ولی افراد جدی ممکن است طی۳۰ دقیقه یا بیشتر آن را تکمیل نمایند. ضمنا اگر آزمودنی به بیش از ۲۰% همه سوال- های شناسه و یا به بیش از ۴۰% سوال های هر بعد یا اختلال پاسخ ندهد ، سنجش مذکور یا بعد مورد نظر فاقد اعتبار خواهد بود. مواد این فهرست نه بعد مختلف را می سنجند که عبارتند از: شکایات جسمانی^[۱۷۰]، وسواس فکری- عملی، افسردگی، حساسیت بین فردی، اضطراب، خصومت، ترس مرضی، افکار پارانوئیدی، روان پریشی (ابوالقاسمی و نریمانی، ۱۳۸۵).

علاوه بر این ابعاد، سه شاخص ضریب کلی علایم^[۱۷۱]، معیار ضریب ناراحتی^[۱۷۲] و جمع علایم مرضی^[۱۷۳] نیز محاسبه می‌شوند (کراف، ۱۹۹۹). در تحقیق نانالی^[۱۷۴] (۱۹۷۰) ضرایب پایایی همه ابعاد این آزمون، با بهره گرفتن از روش بازآزمایی ۷۸/۰ الی ۹۰/۰ گزارش شده است، هم چنین در تحقیقی که توسط دراگوتیس، ریکلز و راک^[۱۷۵] (۱۹۷۶) بر روی نمونه ۲۱۹ نفری از داوطلبان استخدام در آمریکا انجام گرفت، ضرایب پایایی سلامت روانی کلی و در هر یک از ابعاد نه گانه این آزمون به روش های باز آزمایی، آلفای کرونباخ و کودریچاردسون ۲۰، در حد مطلوب و رضایت بخش گزارش گردیده است. دامنه این ضرایب بین ۷۷/۰ تا ۹۰/۰ در نوسان بوده اند (ابولقاسمی و نریمانی، ۱۳۸۵).

دراگوتیس و همکاران(۱۹۷۶) ضرایب همبستگی ابعاد مختلف این فهرست را با پرسشنامه چندوجهی مینه- سوتا از ۳۶/۰ تا ۷۳/۰ گزارش کرده‌اند. یار احمدی (۱۳۷۶) ضرایب اعتبار همزمان را ۲۷٪ تا ۵۶٪ و رضایی (۱۳۷۶) ۳۸٪ تا ۶۶٪ به دست آوردند. رضایی نیز ضریب همبستگی این فهرست را با پرسشنامه چندوجهی مینه سوتا ۷۲٪ گزارش نمود (ابوالقاسمی و نریمانی، ۱۳۸۵).

۳-۷- روش تجزیه و تحلیل داده ها

برای تجزیه و تحلیل داده ها، از تحلیل نموداری و ترسیمی استفاده شد و بر اساس روند نیم رخ، اثرات متغیر مستقل بر متغیر وابسته بررسی گردید. در این پژوهش داده های مربوط به تغییرات درمانی (بر اساس پرسشنامه های ارائه شده) به صورت ترسیمی مورد بررسی قرار گرفته اند. همچنین برای بررسی معناداری بالینی تغییرات از درصد بهبودی استفاده شد. این فرمول اولین بار توسط بلانچارد و اسکوارز (۱۹۹۸؛ به نقل از اوگلز^[۱۷۶]، لونن^[۱۷۷] و بونستیل^[۱۷۸]، ۲۰۰۱) برای تجزیه و تحلیل داده های طرح های تجربی تک موردی، مطرح شده است. فرمول درصد بهبودی به قرار زیر می‌باشد:

۱۰۰ ˟ نمره پس آزمون- نمره پیش آزمون =RCI

نمره پیش آزمون

اندازه اثر در این پژوهش با بهره گرفتن از روشی که مبتنی بر میانگین و انحراف استاندارد داده هاست (d کوهن)، محاسبه شد. اندازه اثر کمتر از ۴۱/۰ نشان دهنده حداقل میزان اندازه اثر، اندازه اثر مابین ۴۱/۰ و ۱۵/۱، نشان دهنده اندازه اثر متوسط، اندازه اثر مابین ۱۵/۱ و ۷/۲، نشان دهنده اندازه اثر بزرگ و همچنین اندازه اثر بالاتر از ۷/۲ نیز، اندازه اثر بزرگ محسوب می‌گردد (فرگوسن، ۲۰۰۹).

فرمول اندازه اثر به شرح زیر می‌باشد :

۳-۸- ملاحظات اخلاقی

به دلیل اینکه این پژوهش از نوع پژوهش های مداخله ای است، ‌بنابرین‏ ملاک ها و ضوابط اخلاقی انجمن روان شناسی آمریکا و ملاک های اخلاقی سازمان نظام روان شناسی (حسینیان، ۱۳۸۵)، رعایت شد. در پژوهش حاضر با توجه به ملاک های فوق یک رضایت نامه کتبی به شرح زیر تدوین شده است :

* اصل رازداری در تمام مراحل پژوهش رعایت شد.

* سلامت روان شناختی شرکت کنندگان در اولویت قرار گرفت (مصالح آزمودنی).

* اگر افراد تمایل به شرکت در روند درمان نداشتند، حتی اگر ملاک های ورود به پژوهش را داشتند، به درخواست آن ها احترام گذاشته می شد.

* در صورتی که هر بیمار دچار بحران یا مشکلی می شد که به درمان دارویی نیاز داشته باشد، از طرح پژوهش خارج شده و به روانپزشک ارجاع داده می شد.

۳-۹- جمع بندی فصل سوم

در این فصل، روش انجام پژوهش مورد بحث قرار گرفته است. به طور خلاصه می توان گفت، در مطالعه پیش رو، سه آزمودنی که با بهره گرفتن از مصاحبه بالینی ساخت یافته برای اختلالات محور I، تشخیص اختلال استرس پس از سانحه دریافت کرده‌اند، به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. این پژوهش به روش طرح آزمایشی تک موردی و از نوع خط پایه چندگانه انجام شد. آزمودنی ها در مرحله پیش از درمان (خط پایه)، بعد از هر جلسه درمانی و نیز مرحله پیگیری (یک ماه پس از درمان)، پرسشنامه های اختلال استرس پس از سانحه میسی سی پی و SCL-90-R را تکمیل کردند. در فصل چهارم، یافته های حاصل از پژوهش، به تفصیل ارائه خواهد شد.

1. 1. ۱٫Putnam ↑

1. 1. ۲٫Boudreaux ↑