با توجه به مباحث نظری و پیشینه­ های مورد بررسی ‌می‌توان اذغان داشت که پژوهش­های انجام شده در زمینه هوش سازمانی بیشتر در سازمان­ های اداری و کمتر در کتابخانه انجام شده است، نتایج مختلف به دست آمده بیانگر رابطه معنی دار بین هر یک از مؤلفه‌ ­های آن با متغیرهای مورد بررسی ‌می‌باشد، شایان ذکر است در برخی از مؤلفه­ های هوش سازمانی ارتباط مثبت و معنی­داری مشاهده نگردید و لازم است در سازمان­_­ها ‌به این مؤلفه_­ها توجه بیشتری مبذول نمایند. در پیشینه_­های انجام شده نیاز به ارتقاء هوش سازمانی در سازمان_­ها مشاهده می_­گردد. در ارتباط با هوش سازمانی و خلاقیت نیز پژوهش_­ها ارتباط مثبت و معنی داری را نشان داده‌اند، به طوری که به ازای هر واحد افزایش یا کاهش در هوش سازمانی و مؤلفه‌­­های آن، خلاقیت نیز افزایش یا کاهش می­یابد. از آنجا که تاکنون کمتر پژوهشی در ارتباط با هوش سازمانی کتابداران کتابخانه_­ها انجام شده است، با توجه به اینکه کتابخانه­ ها بر مبنای‌ اصول‌ سلسله‌ مراتب‌ سازمان‌ها اداره‌ می‌شوند و دارای ویژگی­های یک سازمان می­باشند، و از طرفی کتابخانه_­های دانشگاهی نیز به ‌عنوان یک مرکز اطلاع رسانی پاسخگوی نیاز ذی نفعان خود می_­باشند، با عنایت ‌به این مسئله که کتابداران نقش مهمی در ارائه خدمات مفید به کاربران، ایفا می‌کنند که به موفقیت کتابخانه_­ها منجر می شود، ‌بنابرین‏، تحلیل و تجزیه هوش سازمانی کتابداران و ارتباط آن با خلاقیت می‌تواند کمک مفیدی برای بهبود خدمات کتابخانه ها باشد.

۴۳

فصل سوم

روش تحقیق

• 1. مقدمه

منظور از روش، مجموعه اقدامات و کلیه ابزار و مراحلی است که برای جمع‌ آوری اطلاعات و کیفیت بررسی آن ها جهت وصول به یک هدف مورد استفاده قرار می_­گیرد. تحقیق نیز بررسی علمی و نظام یافته پدیده_­های مختلف جهان با هدف ‌پاسخ‌گویی‌ به یک یا چند مسئله یا دستیابی به راه حل یک یا چند مشکل تعریف شده است (محمد پور لیما، ۱۳۸۵، ص ۶۶-۶۴). برای یافتن بهترین ابزار و تکنیک گردآوری اطلاعات، بهترین روش آن است که با توجه به موضوع تحقیق و جامعه آماری، این ابزار را انتخاب کنیم. روش پژوهش حاضر از نظر نوع هدف کاربردی و از جهت ماهیت روش پیمایشی و همبستگی است .

• 1. جامعه آماری و محیط پژوهش

منظور از جامعه آماری مجموعه معینی از افراد یا چیزهایی است که دارای صفت مشترک می_­باشند و محیط پژوهش مکانی است که جامعه آماری در آن استقرار دارد و محقق در آن مکان_­ها پژوهش خود را انجام می_­دهد. جامعه آماری ما در این تحقیق کتابداران شاغل در کتابخانه_­های دانشگاهی شهر اهواز است که شامل: کتابخانه_­های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی جندی پور اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، دانشگاه پیام نور اهواز، مجتمع آموز عالی جهاد دانشگاهی اهواز، دانشگاه علمی کاربردی اهواز و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات خوزستان می_­باشد.

• 1. حجم نمونه

نمونه گروهی از اعضای یک جامعه تعریف شده است که اطلاعات مورد نیاز پژوهشی به کمک آن حاصل می_­شود و نتایج پژوهش به آن انتقال داده می شود (دلاور، ۱۳۷۷، ص ۱۰۱). نمونه_­گیری می_­بایست مبتنی بر اهداف پژوهش باشد. از انواع روش های نمونه_­گیری می توان به روش نمونه_­گیری تصادفی،‌ خوشه_­ای، طبقه_­ای، جامع، چند مرحله_­ای، نظامدار اشاره نمود. در این تحقیق از نمونه_­گیری جامع استفاده شده است. نمونه گیری جامع هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تعداد نمونه_­ها اندک باشد (خوی نژاد، ۱۳۸۷، ص ۳۳۵). در پژوهش حاضر به دلیل اینکه تعداد نمونه مورد مطالعه اندک می_­باشد، بنا_­براین کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه_­های دانشگاهی شهر اهواز به ‌عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد و ابزار پژوهش در بین کلیه افراد جامعه آماری توزیع گردید . تعدادحجم نمونه در این پژوهش ۱۳۴ نفر می‌باشند. با توجه به اینکه برخی از کتابداران کتابخانه ها تمایلی به همکاری و تکمیل پرسشنامه از خود نشان ندادند، در نهایت تعداد ۱۰۵ پرسشنامه پر شده برابر با ۴/۷۸ دریافت گردید.

۴۵

• 1. متغیر ها

هر صفت، ویژگی یا عنصر کمی و یا کیفی که در یک تحقیق تغییر پذیر باشد، به شرط آنکه بر خلاف عوامل ثابت تغییرکنند یا تغییر پذیر باشند متغیر می‌گویند ( ساروخانی، ۱۳۸۴،ص ۱۲۴-۱۲۳).

متغیرهای پیش بین: متغیر مستقل منظور متغیری است که از طریق آن متغیر وابسته تبیین یا پیش‌بینی می_­شود. این متغیر توسط پژوهشگر اندازه گیری،‌ دستکاری یا انتخاب می شود تا تاثیر یا رابطه آن با متغیر دیگر اندازه_­گیری شود(دلاور، ۱۳۷۷، ص ۴۱). متغیر_­های مستقل در این تحقیق عبارتند از: هوش سازمانی، چشم انداز راهبردی، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، اتحاد و توافق، روحیه، کاربرد دانش و فشار عملکرد. اندازه گیری آن ها با توجه به پاسخ هایی که به پرسش_­های مربوط به هر متغیر داده می شود نمره گذاری می_­شوند .

متغیر ملاک: متغیر وابسته متغیری است که مشاهده یا اندازه_­گیری می_­شود تا تاثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود و عبارت است از وجه یا جنبه_­ای از رفتار یک ارگانیزم ( دلاور، ۱۳۷۷، ص ۴۲). متغیر وابسته در این پژوهش خلاقیت است.

در اینجا مدل مفهومی بر اساس متغیرهای هوش سازمانی و مؤلفه_­های آن و خلاقیت به منظور نشان دادن ارتباط بین آن ها ترسیم گردید. همان‌ طور که در مدل مفهومی مشاهده می_­شود هر هفت متغیر پیش بین به طور مستقیم می_­توانند بر متغیر ملاک تاثیر بگذارند.

چشم انداز استراتژیک

سرنوشت مشترک

میل به تغییر

هوش سازمانی

اتحاد و توافق خلاقیت

روحیه

کاربرد دانش

فشار عملکرد

۴۶

• 1. ابزار گردآوری اطلاعات

در دو فصل اول مطالعه کتابخانه_­ای انجام شد و جهت تحلیل نظرات و دستیابی به ایده_­های پژوهش روش می‌دانی که در آن از ابزار پرسشنامه استفاده می_­شود، به کار گرفته شد .

پدیده_­ها و متغیرهای مورد مطالعه به کمک ابزارهایی مورد سنجش و اندازه گیری قرار می_­گیرند،‌ که از میان این ابزارها می_­توان به روش مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و استفاده از مدارک واسناد اشاره نمود. پرسشنامه یکی رایج_­ترین ابزارهای گردآوری داده_­هاست که جهت سنجش آگاهی، عملکرد، نگرش و حقایقی در باره افراد مورد استفاده قرار می_­گیرد. در این پژوهش برای گردآوری داده_­ها از دو پرسشنامه استاندارد هوش سازمانی و خلاقیت استفاده شده است.