ابتدا با اساتید راهنما و مشاور در خصوص موضوع مشورت و پس از موافقت آن ها و مطالعه منابع مختلف، اعم از پایان نامه ها، مقالات و کتاب ها در رابطه با موضوع و همچنین مشاوره با صاحب‌نظران و اساتید مجرب ، موسی پور، خاکباز ، حبیب زاده و…در این زمینه، در ادامه مباحث مورد نظر از درس ریاضیات برای ارائه آموزش مبتنی بر درس پژوهی ،برنامه عملیاتی برای مراحل اجرای آن طراحی شد. سپس مراحل اجرای پایان نامه جهت مشخصی به خود گرفت. جامعه ی آماری، ۲۴۰ نفردانش آموز دو مدرسه ابتدایی دولتی منطقه ۵ تهران سال تحصیلی ۹۳-۹۲ هستند تعریف شد .سپس دو مدرسه به روش تصادفی چند مرحله ای ‌به این شکل انتخاب شد: ابتدا کلیه مدارس ابتدایی دولتی و غیر دولتی شهر تهران ، سپس به لحاظ میزان آگاهی و آشنایی پژوهشگر به منطقه پنج ، مدارس ابتداییدولتی وغیردولتی منطقه پنج ، در مرحله بعد مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و سپس به عنوان نمونه از میان آن مدارس، دو مدرسه (با داشتن تعداد۳ تا ۵ معلم در گروه درس پژوهی) ، ۸ کلاس، چهار کلاس برای اجرای آموزش مبتنی بر درس پژوهی (گروه آزمایش) و چهار کلاس دیگر ، معلمانی که در درس پژوهی مشارکت نداشته اند (گروه گواه) تعیین شدند.

سپس ۴ جلسه آموزشی با هدف آشنایی با درس پژوهی ،۱ جلسه طرح موضوع به صورت عمومی در شورای مدرسه با موضوع آشنایی با درس پژوهی و بیان ضرورت انجام این فرایند ، ۱ جلسه برای همسو نمودن والدین پایه سوم ازاهداف اجرای پژوهش و تغییر رویکرد برنامه درسی ریاضی جدید ، ۲ جلسه برای تبیین و چگونگی اجراو نگارش طرح درس پژوهشی برای معلمین پایه سوم ، نقش معلم در سند تحول بنیادین و ارائه جزوه و کتاب های آموزشی درباره درس پژوهی ، ۶ جلسه برای اجرای فرایند درس پژوهی برای هر موضوع (تدوین طرح درس پژوهشی برای هر موضوع ۲ جلسه ، اجراس تدریس برای هر موضوع درسی ۲ جلسه و جلسات بحث و گفت و گو ، برای هر موضوع درسی ، ۲ جلسه ) در مجموع ۲۲ جلسه ۴۵ تا ۵۰ دقیقه ای به انجام تحقیق مبادرت نموده است.

پس از مشخص شدن دو گروه، پیش آزمونی از پیشرفت تحصیلی (دانشی، مهارتی و نگرشی) به عمل آمد که دو گروه تقریباً نتایج یکسانی داشتند.(جدول ،فصل چهارم).

متغیر آزمایشی تحقیق (آموزش مبتنی بردرس پژوهی بر اساس طرح درس های پژوهشی ) در شش جلسه آموزشی۴۵ دقیقه ای تدریس شد .منظور از ریاضی در این تحقیق، کتاب ریاضی سوم ابتدایی است که شامل ۸ فصل شامل (الگوها، عددهای چهاررقمی ، عددهای کسری ، ضرب و تقسیم ، مساحت و محیط، جمع و تفریق ، آمار و احتمال ، ضرب عددها ) و ۱۴۵ صفحه می‌باشد که با توجه به سه حیطه یادگیری (دانشی، نگرشی، مهارتی)، سه موضوع آن ( تساوی کسرها ، واحد اندازه گیری مساحت ، جمع و تفریق فرایندی ) در ۶ جلسه آموزشی تدریس شده است. پس از اتمام جلسه های آموزشی و با گذشت یک هفته از آخرین جلسه آموزش، پس آزمون پیشرفت تحصیلی اجرا گردید و نتایج پس آزمون دانش آموزان دو گروه آزمایش و گواه با هم مقایسه شدند.

جدول۳-۲: محتوای تدریس شده ریاضی در این پژوهش

فصل های کتاب ریاضیات

عنوان موضوع

فصل سوم

تساوی کسرها

فصل پنجم

واحد اندازه گیری سطح

فصل ششم

جمع و تفریق فرایندی

۳-۴-اجرای پیش آزمون برای گروه گواه و آزمایش

پس از انتخاب نمونه و تقسیم کلاس ها به گروه آزمایش و گواه ، آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضیات شامل آزمون های دانشی، مهارتی و پرسشنامه نگرش سنج، برای هر دو گروه در شرایط یکسان به صورت همزمان اجرا گردید.

۳-۵- اجرای شیوه آموزش مبتنی بردرس پژوهی برای گروه آزمایش

پس از اجرای پیش آزمون، دانش آموزان گروه آزمایش از اواخر مهرماه سال تحصیلی ۹۳-۹۲ به مدت پنج ماه و در طی ۱۵ جلسه ، با تشخیص سه موضوع آموزشی مشکل (که در جلسات بحث و گفت و گو بر اساس نظر همه اعضای گروه به عنوان مسائلی که برای یادگیری عموم دانش آموزانشان دشواری هایی را ایجادکرده و یا بر اساس تجربه سال های قبل ایجاد خواهد کرد) انتخاب شدند.سپس آماده سازی طرح درس پژوهشی اولیه ( ۴۰تا ۴۵ دقیقه ای )، تدریس (۴۵ دقیقه ای ) ، بحث بعد از تدریس (۳۰ تا ۴۰ دقیقه ای ) ، تدوین طرح درس پژوهشی دوم (که هر کدام با زمان ۴۰ تا ۴۵ دقیقه ای )، تدریس دوم (۴۵ دقیقه ای ) ، بحث و جمع بندی (۲۰ تا ۳۰ دقیقه ای ) به شیوه درس پژوهی را دریافت نمودند. معلمان در طی این دوره، سه مبحث کتاب ریاضی ، به شیوه آموزش مبتنی بر درس پژوهی به دانش آموزان آموزش دادند.

۳-۶- اجرای پس آزمون برای گروه آزمایش و گروه گواه

بعد از پایان آخرین جلسه تدریس به شیوه درس پژوهی ، پس آزمون های دانشی، مهارتی، پرسشنامه نگرش سنج مانند پیش آزمون در شرایط یکسان و همزمان در اسفند ماه برگزار گردید. نمره گذاری آزمون ها، مقایسه گروه ها و اندازه گیری تأثیر شیوه آموزش درس پژوهی در مرحله نهایی، پاسخ دانش آموزان هر دو گروه، تک تک وارد نرم افزار Spss شد و داده های حاصل با بهره گرفتن از آمار توصیفی ( میانگین و انحراف معیار) و استنباطی به دلیل وجود همبستگی بین متغیرهای پیشگو ،(تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس) ، تجزیه و تحلیل شدند.

۳-۷-جامعه آماری

جامعه آماری در این پژوهش شامل ۲۴۰ تفر دانش آموزان دو مدرسه ابتدایی دولتی منطقه ۵ شهر تهران می‌باشند که در سال تحصیلی ۹۳- ۱۳۹۲ مشغول به تحصیل بوده اند.

۳-۸-نمونه گیری (حجم نمونه و روش محاسبه)

نمونه این پژوهش شامل ۲۴۰ نفر دانش آموزان سوم دبستان (چهارکلاس سوم با۱۲۰نفر گروه آزمایش وچهار کلاس سوم دبستان با۱۲۰ نفر گروه گواه) بوده، دو مدرسه به روش تصادفی چند مرحله ای ‌به این صورت که ابتدا کلیه مدارس ابتدایی دولتی و غیر دولتی شهر تهران انتخاب شدند، سپس به لحاظ میزان آگاهی و آشنایی پژوهشگر به منطقه پنج ، مدارس ابتداییدولتی وغیردولتی منطقه پنج ، در مرحله بعد مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و سپس به عنوان نمونه از میان آن مدارس، دو مدرسه دخترانه (با داشتن تعداد۳ تا ۵ معلم در گروه درس پژوهی) ، ۸ کلاس، چهار کلاس برای اجرای آموزش مبتنی بر درس پژوهی (گروه آزمایش) و چهار کلاس دیگر ، معلمانی که در درس پژوهی مشارکت نداشته اند (گروه گواه) تعیین شدند.

۳-۹-ابزار گردآوری داده ها

در این پژوهش برای اندازه گیری پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضیات طبق روال معمول ارزشیابی این درس (مداد-کاغذی و عملکردی ) از آزمون ریاضیات (دانشی، مهارتی و چک لیست ارزشیابی از عملکرد دانش آموزان در فعالیت های کلاسی و پرسشنامه نگرشی ) استفاده شد. نمونه آزمون های دانشی، مهارتی، پرسشنامه نگرش سنج و چک لیست ارزشیابی از عملکرد دانش آموزان در پیوست ها آمده است.

۳-۱۰- آزمون پیشرفت تحصیلی