بعد ساختاری مشتمل بر اعضا است که چارچوب و بدنه خانواده را تشکیل داده و الگو‌های پیوند میان اعضای خانواده می‌باشد. از نظر ساختاری ماهیت دوتایی ، زن و شوهر، هر یک از والدین و فرزندان، ارتباط فرزندان مورد توجه قرار می‌گیرد.

خانواده به عنوان یک نهاد می‌تواند واجد ساختار‌های متفاوتی باشد. هر ساختاری از ابعاد و ویژگی‌‌های ذاتی و عرضی برخوردار است. ویژگی‌های ذاتی در واقع ویژگی‌های هویت‌ساز هستند. برای تعیین ساختار هر نهاد لازم است که ویژگی‌های ذاتی آن نهاد کشف شود. ویژگی‌های منعطف و زمان‌مند نهاد به جنبه‌های غیرذاتی نهاد برمی‌گردد. اینکه خانواده ها چگونه هنجار‌هایی را برای رفتارخود و رفتار قابل قبول اعضای خود به وجود می‌آوردند در زمره‌ی مطالعه ساختاری خانواده قرار می‌گیرد.

ازدواج شرط اساسی تحقق ساختار خانواده است که با توجه به تنوع الگو ‌در گستره زمان‌ها و فرهنگ‌ها و نگرش‌های ارزشی گوناگون نسبت به هر یک از این الگو‌ها شامل تعاریف متفاوتی است. دو فرد به عنوان عناصر تشکیل دهنده این بنیاد می‌باید دارای حداقل ویژگی‌هایی همچون تخالف جنسی، روابط جسمانی، پایایی و قرارداد اجتماعی باشند.

از دیدگاه اسلام نیز، مفهوم خانواده مستلزم مفهوم ازدواج بوده، لذا قیود، شرایط و پیش شرط‌های تربیتی اخذ شده در ازدواج به طور غیرمستقیم، مفهوم خانواده را تهدید می‌کند، هرچند عکس این مطلب کلیت نداشته و نمی‌توان ازدواج را مستلزم تشکیل خانواده دانست. صفات اخلاقی مورد نظر برای طرفین که به طور ضمنی در آیات به آن‌ ها اشاره شده است به عنوان بخش مهم ساختار مدنظر می‌باشد.

به غیر از ساختار ذکر شده از نمونه های دیگری که در آیات بد‌ان‌ها اشاره شده و ذیل این مقوله جای دارند می‌توان فرزندخواندگی، فرزندان همسران و چندهمسری را نام برد.

۱-۶-۳٫ بعد کارکردی

کارکرد در لغت به مفهوم عمل و کار و کردار و فعل، رفتار، زحمت، خدمت (فرهنگ معین) و معادل آن واژه function می‌باشد.

کارکرد گزاره ناظر به بیان اثر و نتیجه مطلوب (مورد انتظار) از فعالیت نظام (یا زیر نظام) که برای تحقق غایت و انجام رسالت هر یک از عوامل و نهاد‌های تربیتی ضروری باشند. همچنین کارکرد را فعالیت یا کلیت فعالیت‌های یک موجود مرکب که نتوان آن را به هیچ یک از اجزا به تنهایی نسبت داد.

بعضی کارکرد را مفهوم عامی‌در نظر می‌گیرند که شامل دو قسم مثبت و منفی می‌شود اما گروهی دیگر، واژه کارکرد را مترادف با کارکرد مثبت به کار می‌برند و در نتیجه آن را مقابل کارکرد منفی قرار می‌دهند.

در ضمن، مثبت بودن یک کارکرد لزوماً بدین معنی نیست که هم نسبت به جامعه و هم نسبت به فرد مثبت باشد. گاهی یک کارکرد نسبت به جامعه، مثبت و نسبت به فرد، منفی است و بالعکس؛ برای مثال جامعه‌ای ممکن است برای بقای خود به اعضای جدیدی نیاز داشته باشد، ولی یک بارداری اضافه می‌تواند برای مادر یا خانواده‌ای خاص، باری تقریبا تحمل ناپذیر باشد، یا فرزند اضافه می‌تواند دلیل قدرت جنسی مرد محسوب شود، اما جامعه به عنوان یک کل ممکن است دچار اضافه جمعیت باشد.

در این بحث گاه با نگاه توصیفی و تبیینی به بررسی کارکرد‌ها یا نتایجی پرداخته خواهد شد که نهاد خانواده در واقعیت عینی برای اعضای خانواده و برای کل نظام اجتماعی به بار می‌اورد. چنان‌چه با نگاه هنجاری به بررسی غایات مطلوب زندگی خانوادگی بپردازیم تعبیر اهداف خانواده برای اشاره ‌به این رویکرد به کار می‌رود. البته از آنجا که اصطلاح کارکرد‌ها شامل نتایج مثبت و منفی و نیز آشکار و پنهان است، (ساروخانی، ۱۳۷۰) مصادیق کارکرد‌ها و اهداف به طور کامل بر یکدیگر منطبق نیستند زیرا اهداف فقط به غایات مثبت و آشکار اطلاق می‌شود. از سوی دیگر کارکرد‌ها به نتایج تحقق یافته اختصاص دارد درحالی که اهداف ممکن است تحقق خارجی نیابند. لیکن از آنجا که در بحث پیش رو، معنی نخست و مثبت کارکرد مورد نظر می‌باشد، منظور از بعد کارکردی، اهدافی است که تشکیل و مساعی خانواده در راستای تلاش برای رسیدن به آن هدف‌هاست. می‌توان ادعا نمود که دستیابی ‌به این اهداف باعث ثبات، استحکام، کارایی و رشد مطلوب خانواده می‌گردد.

۱-۶-۴٫ دلالت‌های تربیتی

منظور از دلالت‌های تربیتی، اصول تربیتی است که از نتایج بررسی مباحث ساختار و کارکرد به دست می‌اید. بدین منظور از گزاره‌های توصیفی و تجویزی به دست آمده در مباحث ساختار و کارکرد و با روش قیاس عملی، اصول یاد شده استنتاج می‌گردد.

۱-۶-۵٫ آموزه‌های قرآن

منظور رهنمودها، توصیه ها و دستورات قرآن است که با مراجعه به آیات شریف قرآن، تفاسیر معتبر و روایات صحیح، توسط محقق به صورت مستدل استخراج می‌گردد.

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

۲-۱٫ مقدمه

در این فصل دو محور کلی مبانی نظری و پیشینه پژوهش بررسی می‌گردد. در قسمت مبانی نظری؛ مباحث مرتبط با عنوان تحقیق تحت عنوان معنای خانواده و اقسام آن، چیستی و ماهیت خانواده، چرایی و اهمیت خانواده، خانواده از منظر فیلسوفان، خانواده در اندیشه اسلامی ‌و از منظر برخی اندیشمندان مسلمان، اهم انواع و صور تشکیل خانواده، مکتب کارکردگرایی، سیستم و تفکر سیستمی، تیپ‌‌های خانواده، انواع فرزندپروری، تعاریف خانواده در آموزه‌های دینی، الگو‌های جایگزین خانواده، اسناد بالا دستی نظام در ارتباط با خانواده موردنظر قرار گرفته است.

۲-۲٫ معنای خانواده

در بیشتر فرهنگ‌‌ها و کتاب‌های لغت به تعریف لفظی و لغوی کلمه خانواده توجه شده است که پرداختن به همه آن‌ ها به تفصیل بیش از حد می‏انجآمد؛ لذا به برخی از آن‌ ها به اجمال اشاره می‏ شود:

۲-۲-۱٫ مفهوم Family

کلمه فامیلی family از لغت یونانی «فامیلیا» و«فامولوس» familia و famulus به معنی مستخدم و برده گرفته شده است. (شوایزر، ۱۹۸۲) از لحاظ تاریخی فامیلی به نوعی اتحاد خانگی اطلاق می‌شد که افراد آزاد و برده را با هم، شامل بود. در برخی از فرهنگ‌ها این مفهوم شامل اموال خانه نیز بود. ‌به این ترتیب در یک اتحاد خانگی به جای پیوند خونی اعضا خانواده تعداد افراد دخیل در امر تولید مهم بود.

در زبان فارسی نیز خانواده معنای خاندان، دودمان، اهل و عیال و خانه و اسباب خانه، خویشان و اهل و عیال، خانه دولت و ثروت، مخصوصا ثروت موروثی قابل حمل دارد.

به نظر می‌رسد خانواده یا فامیلی بیش از یک واحد مبتنی بر پیوند خونی و صمیمی‌ زن و شوهری بوده است. می‌توان گفت آن چه به نام خانواده گسترده شناخته شده، یک واحد اقتصادی تولیدی ـ مصرفی خودکفا بوده و کلیه افرادی که با کمک یکدیگر این واحد اقتصادی را می‌چرخاندند، از ارباب تا برده و مستخدم جزیی از این واحد خانواده شمار می‌آمدند. (اعزازی، ۱۳۸۰)

مفاهیم زیر ارتباط نزدیکی با خانواده دارند و گاه به اشتباه در جایگاه مشابه به کار گرفته می‌شوند:

۲-۲-۲٫ خانوار^[۱]

خانوار به یک ساختار فیزیکی^[۲] اشاره دارد و معنی آن سر پناهی^[۳] برای افراد است.

این دسته از صاحب نظران مباحث خود را تحت عناوینی همچون خود رهبری، مدیریت برخود، مدیریت شخصی و مدیریت بعد داخلی ارائه نموده اند.

1. 1. خود رهبری مجموعه ای وسیع از استراتژی ها است که بر رفتارها، افکار و احساسات – که ما از طریق آ نها برخود اعمال نفوذ می‌کنیم – تمرکز می‌کند. خود رهبری آن چیزی است که فرد انجام می‌دهد تا خود رهبری کند. خود رهبری نفوذی است که ما برخود اعمال می‌کنیم تا رفتار و فکر خود را کنترل کنیم و بویژه عملکرد خود را افزایش دهیم.

1. 1. هر کس در حدی خودرهبری را تمرین می‌کند اما هر کس یک خود رهبر مؤثر نیست.

1. 1. خود رهبری مؤثر قابل یادگیری است.

1. 1. خود رهبری به مدیران و سایر کارکنان – یعنی هرکس که کار می‌کند – مربوط است.

   

1. 1. مدیریت برخود به معنای اعمال کنترل مثبت بر زندگی خویشتن، از طریق مشاهده ی عملکرد خود می‌باشد. مشاهده ی عملکرد خود به معنای شناسایی تمام رفتارهایی که می توانید انتخاب کنید و آن چه انجام می دهید و انجام کاری که از آن لذت می برید، به منظور ایجاد تعادل و تغییر در سایر ابعاد رفتار خود یعنی احساس، تفکر و پاسخ فیزیولوژیک می‌باشد.مدیریت برخود به معنای مدیریت ابعاد پنج گانه خود – فیزیکی، شناختی، احساسی، حسی عصبی و هوشیاری – به منظور ایجاد تعادل و تکامل در آن ها می‌باشد تا از این طریق بتوان به رشد، پیشرفت، موفقیت و رضایت رسید.

1. 1. مدیریت برخود مستلزم پاسخ به سؤالات زیر می‌باشد:

1. 1. توان مندیهای من کدامند؟

1. 1. روش کار من چگونه است؟

1. 1. ارزش های من کدام است؟

1. 1. کمک های من به سازمان چه باید باشد؟

1. 1. آیا مسئولیت برقراری ارتباط با دیگران را پذیرفته ام؟

1. 1. 1. آیا برای بهره برداری از نیمه ی دوم زندگی کاری خود برنامه ریزی کرده ام؟

   

1. 1. مدیریت شخصی مستلزم مهارت های چهار گانه ی زیر می‌باشد:

1. 1. خود آگاهی؛

1. 1. تعیین اهداف و اولویت ها؛

1. 1. مدیریت زمان؛

1. مدیریت استرس.

ممدمد

مدیریت استرس

علامت

مدیریت زمان

تعیین اهداف واولویت ها

خود آگاهی

مشکل

مدل شماره ی ۲-۲: سلسله مراتب مهارت های مدیریت شخصی

مهم ترین و ابتدایی ترین گام در مدیریت شخصی، خود آگاهی می‌باشد زیرا ‌بر اساس آن به اهداف و اولویت های متوازن دست یافته و در نتیجه در مدیریت زمان و مدیریت استرس هم موفق خواهیم بود؛ لذا خود آگاهی – شناخت خود – کلید حل مسائل می‌باشد.

1. 1. مدیریت برخود مربوط است به دانش ما درمورد چگونگی مدیریت خودمان، به منظور حداکثر سازی بهره وری که شامل ارزیابی شخصی از اهداف و مقاصد شغل، اولویت ها در بین وظایف، دانش ‌در مورد بهترین ابزار های تحقق اهداف نهایی و دانش ‌در مورد آن چه در ما ایجاد انگیزه می‌کند، می‌باشد. به عنوان مثال، هنگامی که اِستکی پس از ارتقای شغلی، خود را وادار به تفکر نمود، مهارت های خود مدیریتی عالی داشت با وجود این، او کمتر توانست از عهده ی پیچیدگی های دیگران، ساست ها و محیط کاری برآید. دانش ‌در مورد انگیزش شخصی و سایر جنبه‌های سبک مدیریت فردی یک بخش از بصیرت واقعی است.

1. 1. مدیریت برخود شامل برنامه ریزی زمان، توجه به تأثیرات اولیه رفتار و خود ارزیابی می‌باشد.

1. 1. مدیریت برخود به معنای کسب کنترل بر روی تصمیمات، مشکلات، استرس و زمان می‌باشد. تصمیم گیری، حل مشکل، مدیریت استرس و زمان همه در ارتباط با تعیین اولویت ها است.

1. مدیریت برخود مستلزم یادگیری مداوم، انرژی زیاد، احساس ارزش زیاد، خوب زیستن از لحاظ فیزیکی و جسمی، استقلال زیاد، روابط بالنده و توفیق فزآینده می‌باشد.(رضایی زاده ، ۱۳۸۵،ص ۵۶-۵۸)

۴-۴-۲-۲رویکرد جامع نگر

برخی اندیشمندان همچون کاوالری، فیرون، کوک، دهرتی و هرن بر تعامل و و ‌ارتباط نزدیک زندگی شخصی با زندگی کاری تأکید داشته و معتقدند که مدیران در هر زمان و هر مکان در حال انجام وظیفه اندک چه سر کار باشند یا در حال بازی یا این که در خانه یا در اداره باشند. تفکر جداسازی زندگی شخصی از زندگی شغلی کارکنان و مدیران از مد خارج شده است، بر اساس این رویکرد، ضروری است که به تمام ابعاد و جنبه‌های زندگی مدیران در ارتباط با خانواده، دوستان، جامعه، ذهنی، روحی، حالت های خلاق، تناسب اندام، تغذیه و خواب مناسب (کاوالری )؛ مادی، فیزیکی، احساسی، حرفه ای، روحی معنوی و اجتماعی ( دهرتی ) توجه نمود.

‌بنابرین‏ دیدگاه، بهتر است مدیران به تمام ابعاد و زوایای زندگی شخصی خود از طریق تهیه ی برنامه ی زندگی خود توجه نموده و آن را مدیریت نمایند:

1. مدیریت بعد داخلی خود به معنای توجه به بعد ذهنی، معنوی و حالت های اخلاق خویش و همچنین تناسب اندام، خوردن و خوابیدن در حد مناسب به منظور حداکثر سازی رشد، توسعه و موفقیت است.

مواردی که در ادبیات مدیریت در زمینه ی بعد داخلی مدیریت بیان می شود مثل معنویت، روح، خلاقیت، عکس العمل عمیق و توسعه ی بصیرت ما را به رویکرد توجه به مدیر کامل هدایت می‌کند؛ یعنی مدیر به عنوان یک موجود کامل روحی – روانی مورد توجه قرار می‌گیرد، نه فقط یک موجود سازمانی. دستیابی به مدیریت درونی مستلزم آگاهی درونی از سه بعد فیزیکی، ذهنی و روحی می‌باشد.

1. خود مدیریتی در کار به معنای مدیریت مسیر شغلی و مدیریت استرس است مدیریت مسیر شغلی، مستلزم بر خویش، ارزش ها و لایق خود را تعیین کنید. لذا برنامه ریزی مسیر شغلی باید در متن کل زندگی شما باشد. برنامه ریزی زندگی عبارت است از استفاده از فرصت ها ‌در مورد این که چه ترکیبی از جنبه‌های مختلف زندگی بیشتر با ارزش ها و آرزوهای شما متناسب است. برخی بر مسیر شغلی و کار بیشتر از سایر موارد تأکید دارند و برخی دیگر بر خانواده، توسعه ی روحی، فعالیت های تفریحی، زندگی اجتماعی، تعلیم و تربیت و توسعه ی شخصی تأکید دارند و برخی معتقد به ایجاد توازن و تعادل نسبی بین آن ها می‌باشند.

۳- مدیریت توسعه ی شخصی به معنای برنامه ریزی زندگی و برنامه ریزی مسیر شغلی و نحوه ی تعامل این دو با یکدیگر نامه ریزی زندگی می‌باشد زیرا برای فهم این که شما در چه نوع شغلی خشنود خواهید بود، باید اولویت های زندگی بر اساس نقشه ی توسعه ی شخصی است. برنامه ریزی زندگی خود مستلزم صحبت یا تفکر ‌در مورد موضوعات هفت گانه ی زیر می‌باشد:

1. 1. مادی، شامل پول و دارایی؛

1. 1. فیزیکی، شامل سلامتی و تناسب؛

1. 1. احساسی، شامل تفریح و هیجان؛

1. 1. ذهنی،شامل هوش و یادگیری؛

1. 1. حرفه ای، شامی مشاغل و مسیرهای شغلی؛

1. 1. معنوی، شامل ارزش ها و عقاید؛

1. اجتماعی، شامل دوستان و خانواده؛

برنامه ریزی مسیر شغلی خود مستلزم پاسخ به سؤالات زیر است:

1. 1. من چه کسی هستم؟

1. 1. چه چیزی مرا ترقیب می‌کند؟

محدودیت‌های موجود در قوانین ایران مانند ۱) قانون اساسی، ۲) قانون بودجه از یک سو و از سوی دیگر ۳) الزامات و تاکیدات مجلس برای ایجاد شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در کشور، خصوصاًً در بخش نفت و گاز سبب گردیده است تا راه‌های جذب منابع مالی و انتقال تکنولوژی، به شیوه‌‌های خاص از قراردادهای توسعه نفت محدود و معمول گردد. می‌توان گفت شاخص‌ترین و رایج‌ترین گونه قرارداد در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز ایران که مورد قبول مراجع قانون‌گذار ‌کشور است، یک نوع قرارداد خرید خدمات پیمانکاری، موسوم به «بای‌بک یا بیع‌متقابل» می‌باشد که همراه با تامین منابع مالی صورت می‌گیرد.

قرارداد بای‌بک زیرگروه قرارداد‌های خرید خدمت محسوب می‌گردد. در این نوع قرارداد، شرکت سرمایه‌گذار خارجی مسئولیت پرداخت کلیه وجوه سرمایه‌گذاری و همچنین نصب تجهیزات و راه‌اندازی و انتقال تکنولوژی را برعهده می‌گیرد و پس از راه‌اندازی، کلیه پروژه را به کشور میزبان واگذار می‌کند. بازگشت سرمایه و همچنین سود ناشی از سرمایه‌‌گذاری از طریق فروش محصولات به دست می‌آید که به دلیل گستردگی و بالابودن پتانسیل ایجاد بستر بهره‌وری بین‌المللی و تنوع شروط و ویژگی‌های این قرارداد، بررسی این قرارداد موضوع تحقیق این پایان‌نامه قرار گرفته است.

ب: سوالات تحقیق

1. 1. ماهیت حقوقی قرارداد بای‌بک چیست؟

1. 1. ویژگی‌ها و جایگاه قرارداد بای‌بک در قوانین و مقررات چگونه است؟

1. تأثیر بای‌بک در توسعه روابط بین‌الملل چیست؟

ج: فرضیات تحقیق

1. 1. ماهیت حقوقی قرارداد بای‌بک، نوعی قرارداد خرید خدمت محسوب می‌گردد که در آن شرکت سرمایه‌گذار خارجی مسئولیت پرداخت کلیه وجوه سرمایه‌گذاری را به عهده می‌گیرد.

1. 1. به نظر می‌رسد ویژگی‌های عقد قراردادهای خدماتی در چارچوب قرارداد بای‌بک مورد توجه کشور میزبان واقع می‌شوند. ویژگی‌هایی مثل: ۱) مالکیت کامل کشور میزبان بر منابع (نفت خام و گاز طبیعی)، ۲)نفی مشارکت خارجی، ۳) حاکمیت قوانین کشور میزبان بر قرارداد بای‌بک، ۴) حاکمیت قوانین کشور میزبان بر حکمیت و داوری، ۵) حاکمیت قوانین پولی کشور میزبان بر روابط ارزی و…

1. بای‌بک ‌به دلیل روند سودآفرینی که دارد قابلیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی را میسر می‌کند که این مسئله می‌تواند در قالب همکاری‌های مشترک منطقه‌ای تبلور یابد.

د: سوابق تحقیق

‌در مورد تحلیل حقوقی قرارداد بای‌بک در ایران با رویکرد توسعه روابط بین‌الملل، تحقیق مستقلی انجام نشده است، لیکن در برخی آثار حقوقی، اشاراتی به آن شده است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آیین‌نامه چگونگی قراردادهای بای بک غیرنفتی مصوب ۰۹/۱۱/۷۹هیات وزیران تعریف داشته است: بای بک یا معاملات دوجانبه به مجموعه‌ای از روش‌های معاملاتی اطلاق می‌شود که به موجب آن سرمایه‌گذار تعهد می‌کند تمام یا بخشی از تسهیلات مالی (نقدی و غیرنقدی) را برای تامین کالاها و خدمات مورد نیاز، شامل کالاهای سرمایه‌ای یا واسطه‌ای یا مواد اولیه یا خدمات، جهت ایجاد توسعه، بازسازی و اصلاح واحد تولیدی و خدماتی در اختیار سرمایه‌پذیر قراردهد و بازپرداخت تسهیلات شامل اصل و هزینه های تبعی آن را از محل صدور کالا و خدمات تولیدی و سرمایه‌پذیر دریافت کند. این نوع معامله سرمایه‌گذاری، ترکیبی از کارخانه و عملیات تجاری که بهای معامله نه به ارز خارجی بلکه با تحویل محصولات ساخته شده پرداخت می‌شود. (شاپیرا، ۱۳۷۱: ۱۴۹-۱۷۰)

ترجمه‌ی بای‌بک به بیع متقابل این توهم را به وجود می‌آورد که ماهیت بای‌بک همان ماهیت عقد بیع را دارد در حالی که در ترجمه بای‌بک اشتباه صورت گرفته است. بای‌بک را اصولاً نباید از مفهوم لغوی آن دور کرد. از لحاظ لغوی به معنای «بازخرید» است و معنی حقوقی آن هم از معنی لغوی آن دور نیفتاده است. (صادقی، ۱۳۸۳: ۱۲۶)

ه: اهداف تحقیق

هدف کلی: بررسی و شناسایی ماهیت و ویژگی‌های حقوقی قرارداد بای‌بک جهت شناخت و اصلاح معایب آن.

هدف ویژه : اصلاح ساختارهای قراردادهای بای بک در مبادلات بین‌المللی و پیشگیری از زیان و ضرر.

کاربران: مجموعه دستگاه‌های ذیربط و فعال در عرصه تجارت بین‌المللی، مجموعه صنایع تبدیلی و نقل و انتقالات نفت و گاز، مجلس شورای اسلامی و کمیسیون حقوقی و اقتصادی مجلس و… .

و: روش تحقیق

این تحقیق به وسیله مطالعات کتابخانه‌ای و روش تحلیلی- توصیفی با بهره گرفتن از روش فیش‌برداری انجام شد. ابتدا به شناسایی منابع معتبر و سپس به مطالعه و فیش‌برداری پرداخته، پس از آن مطالب در قالب تحقیق تدوین و پس از بررسی سوالات و فرضیات تحقیق و شرایط حقوقی قرارداد بای‌بک، تحلیل و با نتیجه‌گیری اتمام می‌یابد.

ز: ساختار تحقیق

مطالب این پایان‌نامه در پنج فصل تدوین گردیده است که فصل اول ‌در مورد کلیات تحقیق، فصل دوم تاریخچه و مفاهیم تحقیق که خود شامل سه مبحث می‌باشد و مبحث اول ‌در مورد تاریخچه قرارداد بای‌بک، مبحث دوم مفهوم‌شناسی بای‌بک، مبحث سوم جایگاه قراردادهای بای‌بک در قوانین موضوعه بحث می‌شود. در فصل سوم با عنوان مراحل عملیاتی قرارداد بای‌بک صحبت می‌شود که شامل چهار مبحث می‌باشد و در فصل چهارم ‌در مورد مزایا و معایب بای‌بک بر روابط بین‌الملل صحبت شده که شامل چهار مبحث مجزا می‌باشد و در فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهاداتی ارائه گردیده است.

فصل دوم:

تاریخچه و مفاهیم تحقیق

بای بک یکی از شیوه های تجارت متقابل است که در زبان فارسی آن را خرید بازیافتی و بازخرید نیز ترجمه کرده‌اند. در معاملات بای بک از یک‌سو ماشین‌آلات، تجهیزات تولیدی یا یک کارخانه‌ی کامل از سوی یک عرضه‌کننده به کشور دیگری صادر می‌گردد و در مقابل، محصولاتی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به وسیله همین تسهیلات تولید شده بابت تمام یا بخشی از بهاء این تسهیلات، در مدت زمان معینی دریافت می‌شود.

در این فصل که شامل دو مبحث و پنج گفتار می‌باشد، به تعریف و تاریخچه قرارداد بای‌بک و مفهوم‌شناسی آن می‌پردازیم و همچنین در مبحث دوم چند نمونه از قراردادهای بای‌بک را توضیح می‌دهیم.

در قرار داد بای‌بک که یکی از روش‌های است، محصولاتی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به وسیله همین تسهیلات تولید شده بابت تمام یا بخشی از بهاء این تسهیلات، در مدت زمان معینی دریافت می‌شود. به‌عبارت دیگر محصولات مورد تبادل در این شیوه از تجارت متقابل به‌نحوی به یکدیگر مربوط هستند.

مبحث اول: تاریخچه قرارداد بای‌بک

۵- حضورنیروهای حفاظتی :

حضورفعال وپررنگ نیروهای حفاظتی که بااستفاده از آخرین روش‌ها به رصد ‌و پیگیری فعالیت های اشخاص درفضای سایبرمی پردازند عامل موثردیگری است که می توان از آن به عنوان یکی ازتأثیرگذارترین روش های پیشگیری از بزه دیدگی سایبری یاد نمود در این روش متصدیان امریا به تعبیری پلیس سایبری به برخورد ومقابله با جرایم می پردازند وبا پیگیری وتحت نظرقراردادن اشخاصی که فعالیت های پنهانی دارند ونیز کنترل شناسه اینترنتی آنان درفضای سایبربه رهگیری اقدامات آن ها می پردازندتا ازاعمال مجرمانه ایشان علیه دیگران جلوگیری نمایند.طراحی چترهای حفاظتی وهمچنین ارائه اخطارهای آموزشی به اشخاص وفعالان حوزه سایبر ازمهمترین اقدامات این گروه می‌باشد،این مورد ازنوع پیشگیری وضعی است.

مبحث سوم) نقش پلیس فتا درمقام کشف جرایم رایانه ای :

افراد درخصوص مسئولیت بررسی و کشف جرائم رایانه ای دچارسردرگمی می‌شوند چرا که اولاً کشف منبع اصلی این نوع جرائم فوق‌العاده مشکل بوده ‌و مستلزم برخورداری از مهارت بالایی در زمینه دانش کامپیوتر می‌باشد. ثانیاًً اینترنت ازنظرمکانی و زمانی بی‌حد ومرز بوده و به راحتی نمی‌توان گفت که یک جرم رایانه ای از کجا آغاز و ‌در کجا خاتمه یافته است.شایان ذکر است که ارائه‌کنندگان خدمات اینترنتی (ISP) بیشتر از هر کسانی می‌توانند به کشف این جرم کمک ‌کنند تا آنجایی که باید بگوئیم بسیاری از این افراد ‌در آمریکا به عنوان کارشناسان رسمی و عاملان دولتی با مأموران FBI در کشف این نوع جرائم همکاری نزدیک دارند. همزمان با پیشرفته شدن نرم‌افزار وسخت‌افزار کامپیوتر، بازرسان ویژه تحقیق جرایم رایانه ای ‌نیز باید دانش خود را ‌در زمینه علوم مختلف کامپیوتری بالا ببرند تا بتوانند از پس پرونده های پیچیده رایانه ای برآیند.

گفتار اول)کشف جرایم رایانه ای :

کشف جرائم رایانه ای به معنای لغوی استفاده از یک سری روش های هدفمند از تکنیک ها و دستورالعمل ها برای به دست آوردن وجمع آوری آثار جرم از تجهیزات وسیستم های اطلاعاتی و محاسباتی وانواع دستگاه های ذخیره سازی اطلاعات ورسانه های دیجیتال است ،به گونه ای که بتوان آن ها را دریک قالب منسجم و قابل ارائه ومفهوم در دادگاه جرائم رایانه ای ارائه کرد اما در واقع به فرایند نگهداری ،شناسایی ،استخراج ،تفسیر ومستند سازی آثار ‌و شواهد کامپیوتری که دارای ویژگی‌های قانونی یک اثرجرم ازقبیل انجام شدن فرایند های قانونی ، صحت ‌و تمامیّت اثر جرم ،گزارش دهی درست اطلاعات به دست آمده ودرنهایت دریافت رأی‌ نهایی ازیک دادگاه قانونی یایک سیستم قانونی معتبرمی باشندکشف جرائم رایانه ای گفته می شود.درحقیقت کشف جرائم رایانه ای یک علم است که به آن عمل دریافت،پردازش وشناسایی داده ها ازکامپیوترها به روشی است که تمامی آثار به دست آمده دردادگاه جرائم رایانه ای قابل ارائه باشند.

مهمترین نیازهایی که ‌در کشف جرائم رایانه ای می توان مطرح ساخت را به بررسی کردن اکثرمستندات الکترونیکی مهم ،جستجو ودریافت داده ها از کامپیوترها تقسیم بندی کرد ، در این نیازها قطعاً مسئله مهم صحت داده ها می‌باشد ،درصورتیکه درنگهداری اثرات وفایل های دیجیتال سهل انگاری شود براحتی قابل تخریب واز بین رفتن هستند .در فرایند کشف جرائم رایانه ای برای بازگردانی اثرات جرم معمولاًٌ با بهره گرفتن از روش های خاص فایل های حذف شده ، فایل های رمزنگاری شده و همچنین فایل‌های تخریب شده را برای بررسی های بیشتر بازگردانی می‌کنند.^[۳۷]

دربسیاری ازجرایم نیاز به دانستن این مطلب است که آدرس آی پی در چه تاریخ، مکان وچه ساعتی،دراختیارچه کسی بوده که این بسیار به کشف جرم وتشخیص آن کمک می‌کند زیرا جعل هویت،کارخیلی دشواری نیست و می‌توان هویت وآدرس جعلی داد، اماشماره تلفنی که به یک ISP وصل شده و از طریق آن ISP خدمات می‌دهد را نمی‌توان جعل کرد؛ ‌بنابرین‏ برای کشف دقیق جرم به آن اطلاعات نیاز است.

حال به بررسی ۲ پرونده که در آن ها یکی از انواع جرایم رایانه ای به وقوع پیوسته می‌پردازیم:
۱ – دختر جوانی از افراد ناشناسی که ایمیلی به نام وی ایجاد کرده و در آن او را فاحشه تلفنی معرفی کرده بودند، شکایت کرد. در پی ارسال چند پیام از ایمیل مذکور به ۵ سایت مختلف،‌ دختر جوان از سوی مردان زیادی مورد آزارتلفنی قرارگرفته بود. .
دخترجوان با راهنمایی پلیس کلمه عبوری ساخته و به وسیله آن وارد ۵ سایت مذکور شد. بدین ترتیب بازرسان با بهره گرفتن از کلمه عبوری مشابه به صفحات اینترنتی سایت‌های مذکور که پیام‌های ایمیل مذکور درج شده بود، دسترسی یافتند. پیام‌ها برای ۵ گروه ارسال شده بود که یکی از آن ها یک گروه دولتی بود. تیم بازپرسی دستورات لازم برای ورود به سایت گروه دولتی مذکور و همچنین پیام وارده به سایت آن ها را دریافت کرده تا بدین ترتیب IP (یک سری شماره که با نقطه از هم جدا شده و معرف کامپیوتر و معرف کامپیوتر متصل به اینترنت است) استفاده شده برای ارسال پیام را شناسایی کنند. با کمک سایت‌های اینترنتی قابل دسترس دولتی یک ISP (ارائه‌کنندگان خدمات اینترنتی) معرفی شد. بازرسان از ارائه‌کنندگان خدمات اینترنتی درخواست کردند تا جزئیات کامپیوتری با آدرس IP در زمان ارسال پیام‌ها را پیدا کنند. . ارائه‌کنندگان خدمات اینترنتی مذکور نام و آدرس ۲ کافی‌نت را در مومبای به بازرسان پلیس تحویل دادند. تیم بازپرسی فهرست اسامی واردشوندگان به کافی‌نت‌ها را بررسی کرده و متوجه شدند که امضای شاکی نیز در بین آن ها دیده می‌شود. لذا بازجوئی گسترده‌ای از شاکی به عمل آوردند. در طول یکی از جلسات بازجوئی، شاکی عنوان کرد وی درخواست ازدواج با یکی از همکلاسی‌‌های سابق خود را رد ‌کرده‌است. بدین ترتیب همکلاسی وی به عنوان متهم اصلی مطرح شد. بازپرسان با کمک پلیس مومبای مظنون اصلی را دستگیر و موبایل وی را توقیف کردند. پس از بررسی سیم‌کارت تلفن همراه متهم، مشخص شده که شماره تلفن شاکی که در پیام‌های اینترنتی نیز درج شده بود در حافظه تلفن وی ذخیره شده است. صاحبان کافی‌نت‌ها نیز متهم را شناسایی کرده و اذعان داشتند وی یکی از مشتریان دائم آن ها‌ است. .

‌در مورد معیار دوم نیز می توان گفت که اصولا حقوق جزا به انگیزه مجرم بی توجه است و کمتر به هدف مجرم از ارتکاب جرم توجه می‌کند و ‌بنابرین‏ تعریف فوق با مبانی کلی حقوق جزا چندان سازگار نیست، حتی اگر معیار فوق را هم بپذیریم باز احراز انگیزه و قصد مجرم کاری بس دشوار است و بسادگی نمی توان تشخیص داد که انگیزه مجرم چه بوده و آیا منافع شخصی را در نظر داشته یا نه؟

‌بنابرین‏ هیچ یک از دو تعریف فوق راهگشای ما در شناخت جرم سیاسی نیست. لیکن شاید با آمیختن این دو تعریف تا حدودی به امکان تمیز جرم سیاسی دست یابیم و کار را آسانتر کنیم، ‌به این ترتیب کلیه جرائم بر ضدساختار حکومتی را جرم سیاسی می شماریم و در نتیجه جرائمی نظیر تبلیغات بر ضد نظام، تشکیل ‌گروه‌های غیرقانونی یا عضویت در چنین گروه هایی که با همین عبارت در قوانین آمده است هر چند دارای ابهام هستند و موارد و مصادیق آن ها دقیقا روشن نیست جرم سیاسی محسوب می‌شوند.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که در هر حال شخصیت مجرم در سیاسی بودن یا نبودن جرم بی تاثیر است یعنی وضعیت مجرم و اینکه او شخصیتی سیاسی است یا نه در سیاسی دانستن جرم مؤثر نیست و آنچه مورد توجه قرار می‌گیرد خود جرم است نه مجرم.

در گذشته سیاسی بودن یک جرم ‌به این معنا بود که جرم خطرناک و بسیار بزرگ و شایسته کیفری سنگین و حتی به مراتب سنگین تر از جرم عمومی است، جرم سیاسی یک خیانت بزرگ و یک گناه نابخشودنی تصور می شد.

این طرز تلقی ناشی از وضعیت خاص جوامع و شکل نظام سیاسی آن دوره بود. در زمانی که سلطنت یک اصل مقدس شمرده می شد و بیشترین توجه حاکمان به حفظ اقتدار خود بود، برخوردی که با جرائم سیاسی می شد، بسیار شدید بود.

برای مثال در قرن هفدهم یک مجرم سیاسی به جرم سوء قصد به جان هنری هفتم محکوم شد تا شکنجه و سپس اعدام شود، آنگاه اعضای بدنش مثله و سوزانده شود و خاکسترش نیز به باد سپرده شود. خانه ای که در آن به دنیا آمده بود ویران گردد و دیگر بر روی آن عمارتی ساخته نشود؛ پدر و مادرش ظرف ۱۵ روز خاک فرانسه را ترک کنند و عمو و خواهرش و برادرش دیگر حق استفاده از نام خانوادگی او را نداشته باشند؛ همان طور که مشاهده می شود شدت برخورد با مجرم سیاسی به حدی بود که دامن اطرافیان مجرم را نیز می گرفت.

لیکن با گذشت زمان و تحولات فکری و نیز تحولات سیاسی و انقلابات قرون ۱۹ و ۲۰ نوع برخورد با جرم سیاسی نیز دگرگون شد. تحولات سریع این دوران باعث شد شخصی که تا دیروز مجرم سیاسی به شمار می‌آمد، امروز به یک قهرمان ملی بدل شود، یا کسی که امروز به عنوان حاکم و صاحب قدرت شناخته می شود، فردا به عنوان متهم سیاسی تحت تعقیب قرار گیرد.

این تحولات سبب آشکار شدن و مورد توجه قرار گرفتن این واقعیت شد که جرم سیاسی مفهومی است نسبی و هیچ عملی در حقیقت و ماهیت خود « جرم سیاسی » محسوب نمی شود و این ما هستیم که به عنوان جامعه در شرایطی خاص عملی را جرم سیاسی محسوب می‌کنیم.

این شرایط دگرگون شونده به اضافه تحولات فکری در زمینه اندیشه سیاسی و رواج نظریه حاکمیت دموکراتیک و دگرگون شدن نسبت قدرت و انسان یا فرد و شیوع اندیشه‌های انسان دوستانه و توجه ‌به این واقعیت که مجرمان سیاسی قلبا برای تحصیل عدالت دست به اقدام مجرمانه زده اند همه و همه سبب شد تا رویکرد به مفهوم جرم سیاسی و طرز برخورد با آن تغییر کند و جرم سیاسی به عنوان جرمی قابل اغماض و نه چندان خطیر تلقی شده در برخورد با آن به مسامحه و ملایمت توصیه شود، تا جایی که امروز در اکثر نظام های حقوقی دنیا مجرمان سیاسی از امتیازات متعدد ‌برخوردارند و در شرایطی محاکمه و مجازات می‌شوند که مجرمان عادی از آن محرومند.

از جمله امتیازاتی که سیاسی شمرده شدن مورد اتهام برای متهم به دنبال دارد محاکمه درحضور هیات منصفه است. از آنجا که جرم سیاسی بر ضد نظام حکومتی به وقوع می پیوندد، ممکن است دادگاه ها در برخورد با چنین اتهامی دچار لغزشها یا محذوراتی شوند، چرا که از یک سو دادگاه ها نیز خود بخشی از حکومت و قدرت را تشکیل می‌دهند و از طرف دیگر ممکن است تحت فشارهای خارجی قرار گیرند که در نتیجه بی طرفیشان نقض گردیده ، جریان رسیدگی از خط انصاف خارج گردد، لیکن حضور هیات منصفه تا حد زیادی این نگرانی را کاهش می‌دهد ضمن اینکه قضاوت درباره بعضی “موضوعات” منطقا باید بر عهده عموم مردم باشد.

برای مثال بهترین نحوه قضاوت درباره اینکه آیا فلان گفتار یا نوشتار باعث تشویش اذهان عمومی شده یا نه، پرسیدن این مطلب از هیات منصفه به عنوان نمونه و نماینده اذهان عمومی است.

بی طرفی هیات منصفه وقتی مسلم می شود که انتخاب اعضای آن مستقل از هر گونه دخالت و نفوذ دولت یا هیات حاکمه باشد، معمولا ترکیب هیات منصفه شرکت کننده در هر دادگاه از بین شهروندانی که در ابتدای سال برای شرکت در این هیات ثبت نام کرده‌اند به قید قرعه تعیین می شود و افرادی از اصناف مختلف مردم در آن حضور دارند.

در ایران اعضای هیات منصفه در جرایم مطبوعاتی برای یک مدت محدود به طور ثابت از طرف برخی مقامات دولتی تعیین می‌شوند و در عمل هم مشاهده می شود که هیات منصفه از افراد کاملا شناخته شده ترکیب یافته که حتی اگر در انتخاب این افراد تعادل بین جناح های فکری یا سیاسی هم رعایت شده باشد، باز هم چنین هیاتی نمی تواند نمایانگر و نمونه کامل و تمام عیار طرز فکر توده مردم باشد.

اما این ایراد اهمیت خود را از دست می‌دهد، وقتی ‌به این واقعیت توجه کنیم که در سال‌های اخیر در دادگاه های رسیدگی به جرائم سیاسی بدون حضور هیات منصفه برگزار شده اند. همه این ها به رغم اصل ۱۶۸ قانون اساسی است که صراحتا علنی بودن و حضور هیات منصفه در دادگاه های رسیدگی به جرائم سیاسی را لازم می‌داند، حتی این اصل قانون اساسی اختیار رئیس دادگاه را برای برگزاری غیر علنی محاکمه در جرائم عمومی که از اختیارات وی می‌باشد با وضوح و قاطعیت از بین برده و به علنی بودن محاکمات سیاسی (و مطبوعاتی) حکم داده است. اگرچه مطابق اصل ۱۶۵ قانون اساسی رئیس دادگاه می‌تواند در صورتی که نظم عمومی یا عفت عمومی اقتضا کند محاکمه را به صورت غیرعلنی برگزار کند اما این فقط ‌در مورد جرائم عمومی صادق است و ‌در مورد جرائم سیاسی چنین امکانی وجود ندارد و محاکمه به هر حال باید به صورت علنی برگزار شود.

علنی بودن محاکمات سیاسی نیز از دیگر امتیازاتی است که قانون برای متهمان سیاسی قائل شده تا بدین ترتیب سلامتی روند محاکمه در نزد افکار عمومی، به داوری گذاشته شودو امکان هر گونه خلاف و اعمال نفوذ به حداقل برسد.

از دیگر امتیازاتی که مجرمان یا متهمان سیاسی از آن برخوردارند « اصل عدم استرداد مجرمان سیاسی » است که مطابق آن در صورتی که متهم یا مجرم سیاسی به کشوری وارد شود، آن کشور از تحویل دادن او به دولت تعقیب کننده خودداری می‌کند.

دولت فرانسه از سال ۱۸۳۰ هیچگاه مجرمان سیاسی را تحویل نداده و حتی خود نیز تقاضای استرداد مجرمان سیاسی را نکرده است، در ایران نیز قوانین مربوط به استرداد این اصل رعایت شده است.