بندورا معتقد است بخش عمده ی رفتار انسانی- چه خوب و چه بد، چه بهنجار و چه نابهنجار – از طریق تقلید آموخته می شود. از همان دوران شیرخوارگی، ما خزانه ی رفتاری خود را در پاسخ به بسیاری از الگوها که جامعه به ما عرضه می‌کند ایجاد می‌کنیم. با توجه به پدر و مادر به عنوان الگو، ما زبان زیاد می گیریم و همگام با ارزش ها، آداب و رسوم فرهنگ خود اجتماعی می‌شویم. فردی که از هنجارهای فرهنگی تخطی می ورزد، مانند بزهکاران، روان رنجوران، معتادان، جنایتکاران و جامعه ستیزان، رفتار خود را به همان شیوه ای فرا گرفته که هرکس دیگری آموخته است، یعنی از الگویی که به وسیله بقیه جامعه مطلوب شناخته نمی شود (شولتز، ۱۳۸۹).

محدودیتی برای اکتساب رفتارهای جدید از طریق الگوگیری وجود ندارد به عنوان مثال: کودکی که می بیند مادرش در حضور افراد غریبه عصبی است، به آسانی این رفتارها را کسب می‌کند و آن ها را به زندگی بزرگسالی خود انتقال می‌دهد، بدون آنکه از منشاء آن ها آگاه باشد. از نظر بندورا رفتارها را می توان از طریق کنترل الگوها کنترل کرد. سه عاملی که الگوگیری را تحت تأثیر قرار دهند۱) ویژگی الگو ۲) ویژگی های مشاهده کننده ۳) پیامدهای پاداش بخش مربوط به رفتار است (همان منبع).

۲-۳-۱-۳دیدگاه رفتارگرایی

تاریخچه به کارگیری دیدگاه رفتاری را ‌می‌توان به سه بخش تقسیم کرد. جزء اصلی رفتار رویکردی شرطی شدن کلاسیک نام داردکه برپایه کارهای پاولف مبتنی است. دومین جزء رویکرد رفتاری شرطی شدن عاملی (کنشگر) نام دارد. این جزء مبتنی برکارهای اسکینر است. سومین و تازه ترین جزء رویکرد رفتاری، رفتاردرمانی شناختی است. این درمانگران که به رفتاردرمانگران شناختی معروفند از روش های گوناگون توقف فکر^[۶۴]، بازسازی شناختی و روش حل مسئله^[۶۵] استفاده می‌کنند (پروچسکا^[۶۶]،۱۳۸۱).

در رفتاردرمانی شناختی نکات قوت رویکردهای رفتاردرمانی وشناخت درمانی گرد آمده اند. از جمله رویکردهای رفتاردرمانی شناختی می توان از حساسیت زدایی منظم توسط ولپی^[۶۷] (۱۹۵۸)، درمان­عقلانی-عاطفی مربوط به الیس^[۶۸](۱۹۷۳) و… نام برد (ساعتچی، ۱۳۸۶).

ویژگی های اصلی رفتاردرمانی را به صورت زیر است:

۱-اغلب رفتارهای ناسازگارانه و نابهنجار طبق همان اصول رفتار بهنجار و سازگارانه اکتساب و نگهداری می‌شوند.

۲-اغلب رفتارهای ناسازگارانه را می توان از طریق به کارگیری اصول یادگیری اجتماعی تغییر داد.

۳-ارزیابی پیوسته است و بر عوامل تعیین کننده رفتار تمرکز دارد.

۴- روش های درمان رفتار ناسازگار دقیقاً مشخص می‌شوند و تکرار پذیر هستند.

۵-درمورد هدف ها و روش های درمان با درمانجو قرارداد بسته می شود.

۶-نتیجه درمان برحسب ایجاد تغییر در رفتار و تعمیم آن به شرایط زندگی واقعی و نگهداری آن در طول زمان ارزیابی می شود (اولری^[۶۹] و ویلسون^[۷۰] ،۱۹۸۷ به نقل از پروچسکا، ۱۳۸۱)

۲-۳-۱-۴ دیدگاه عقلانی – هیجانی- رفتاری REBC))^[71]

رفتار درمانی عقلانی _ هیجانی در دهه ۱۹۵۰ توسط روانشناس بالینی به نام آلبرت الیس ابداع شد. اساس نظریه وی را مدل A-B-C تشکیل می‌دهد که رویدادهای فعال کننده (A) نظام اعتقادی یا باورهای فرد (B ) و پیامدهای رفتاری _ هیجانی (C ) می‌باشند( شارف،۱۳۸۱ ).

به نظر الیس هنگامی انسان خوشحال و سالم است که منطقی فکر و رفتار کند. در درمان به روش عقلانی- هیجانی، درمانگر سعی می‌کند باورهای غیرواقعی (B) فرد را مورد حمله قرار می‌دهد تا بتواند در آن ها تغییر ایجاد کند. زیرا درمانگر معتقد است که این نوع باورها سبب بروز رفتارهای نابهنجار می شود. درمانگر مستقیماً باور غیر منطقی درمان جو را زیر سؤال می‌برد و به او نیز می آموزد که این باورها را مورد سؤال و بررسی نقادانه قرار دهد و به صحت آن شک کند. درمانگر ممکن است از استدلال رو در رویی، نقش بازی کردن، مزاح و تکلیف منزل به منظور روبرو کردن بیمار با تفکرات غیر منطقی و جایگزین کردن آن ها با فکرهای منطقی تر که او را به سوی سلامتی سوق می‌دهد، استفاده کند (شاملو، ۱۳۸۰).

آلبرت الیس معیارهایی برای سازگاری بیشتر و سلامت روان در نظر گرفته است که عبارتند از:

۱-نفع شخصی: بدین معنا که این گونه افراد، تمایل دارند رغبت ها و اهداف خودشان را در اکثر اوقات بر اهداف و رغبت های سایرین به ویژه افراد نزدیک و مهم مقدم دارند و آن ها را در مرتبه بعدی قرار دهند.

۲- رغبت اجتماعی که باعث می شود فرد با دیگران همکاری داشته و از مزایای زندگی در یک گروه اجتماعی یا در یک جامعه بهره مند شوند.

۳- خود جهت یابی: بدین معنا که فرد مسئول خودش است و نباید از دیگران درخواست حمایت زیادی کند.

۴-انعطاف پذیری: این ملاک به افرادی که تفکرات انعطاف پذیر قابل تغییر و بدون تعصب دارند و نگرش آن ها نسبت به سایرین بر اساس همزیستی است اشاره دارد.

۵-خطر نمودن: بدین معنا که افراد دارای سازگاری بالا و سلامت روان احساس مسئولیت بیشتری نسبت به خطر کردن منطقی به منظور حصول اهدافی که خودشان، آن ها را انتخاب نموده اند از خود نشان می‌دهند. ‌به این معنا آن ها تمایل به کارهای ماجرا جویانه دارند. سایر معیارها شامل تحمل، پذیرش، تعهد و تعلق نسبت به چیزی خارج از وجود خود، تفکر علمی با پذیرش خود و لذت گرایی بلند و پایا (آزاد و نجات، ۱۳۷۸).

۲-۳-۱-۵ دیدگاه واقعیت درمانی^[۷۲]گلاسر^[۷۳]

بنا بر نظر ویلیام گلاسر، انسان سالم کسی است که واقعیت را انکار نکند و درد و رنج موقعیت ها را با انکار نکردن نادیده نگیرد و با موقعیت ها به صورت واقع گرایانه روبرو شود. هویت موفق داشته یعنی عشق و محبت بورزد، عشق و محبت دریافت کند و همچنین احساس ارزشمندی نماید و دیگران احساس ارزشمندی او را تأیید کنند. مسئولیت زندگی و رفتارش را بپذیرد و مسئولانه رفتار کند.

پذیرش مسئولیت، کامل‌ترین نشانه سازگاری و سلامت روان است. توجه او به لذت دراز مدت، منطقی تر و منطبق بر واقعیت باشد و بر زمان حال و آینده تأکید نماید نه ‌بر گذشته. همچنین تصورات فرد بر مبنای خیالپردازی نباشد. به عبارتی دیگر واقعیت درمانی گلاسر به سه اصل قبول واقعیت، قضاوت در درستی رفتار و پذیرش مسئولیت رفتار و اعمال استوار است و چنانچه در شخص این سه اصل تحقق یابد نشانه سازگاری و سلامت روان می‌باشد (ایروانی و ایزدی، ۱۳۷۸).

درواقعیت درمانی تعلیم و تربیت مجدد و نشان دادن راه های صحیح تر رفتار به مراجع مورد نظر است تا بدان وسیله بتواند نیازهایش را بهتر ارضا کند و در نتیجه به هویت موفق و شخصیت سالم و سازگار دست یابد و فرد در سایه تأمین دو نیاز اساسی احساس ارزشمندی و نیاز به عشق و محبت می‌تواند در سطح وسیع تری در چارچوب واقعیات، رفتار مسئولانه ای در پیش گیرد و هویت موفقی به دست آورد که نشانه سازگاری هر چه بیشتر اوست ( شفیع آبادی و ناصری،۱۳۸۵ به نقل از درتاج، مصائبی و اسدزاده،۱۳۸۸ )

۲-۳-۱-۶ دیدگاه تجربی رابطه محور

اساس فعالیت‌های سازمان موفق از تولید محوری به سمت دانش‌محوری تغییر یافته است. در اقتصاددانشی بر خلاف اقتصاد صنعتی، دانش با سرمایه فکری به عنوان یک عامل تولید ثروت در مقایسه با سایر دارایی‌ها بر کسب مزیت رقابتی و پیشبرد اهداف سازمانی نقش بسزایی ایفا کند. دلایل متعددی مبنی بر اهمیت و ضرورت مطالعه سرمایه فکری، وجود دارد: اول آن که توجه استراتژیک بخش غیرانتفاعی به سوی منابع ذهنی معطوف می‌شود وتوان پذیرش چالش‌های تحمیل‌شده از سوی محیط‌های بیرونی فزونی می‌یابد. دوم آن که سرمایه فکری محرک پیش برنده کلیدی در بهبود عملکرد و رقابت سازمانی است. علاوه بر این، به جای استفاده از مقیاس‌های سنتی، سرمایه فکری به نقطه اتصال دانشگاه‌ها و سازمان‌ها بر اساس یک زبان مشترک قدرت می‌بخشد که این جالب‌ترین دلیل برای اندازه‌گیری سرمایه فکری است. دلیل آخر آنکه سرمایه فکری نقش کلیدی در مدیریت استراتژیک منابع انسانی ایفا خواهد کرد. از سوی دیگر امروزه مدیران در جستجوی دست‌یابی به یک راه حل جامع، قابل‌اعتماد و انعطاف‌پذیر جهت ارزیابی عملکرد سازمان بوده، می‌باشند.

(علامه، شیخ ابو مسعودی،۱۳۹۴، ص ۷۳)

۲_۲_۱۷) ارتباط میان سرمایه فکری و مدیریت دانش:

ارتباط مابین سرمایه های فکری و مدیریت دانش، اهمیت حیاتی برای سازمان دارد. این دو به واسطه هم پوشانی های مهمی که در میانشان است، یکدیگر را تکمیل می‌کنند. این هم پوشانی تا حد زیادی بستگی به طرح‌ها و اولویت‌های سازمان دارد. مدیریت دانش نقش مهمی در فرایند توسعه و بهره وری از سرمایه فکری بر عهده دارد و بر روی تسهیل و مدیریت فعالیت‌های دانش گرا تمرکز می‌کند تا یک محیط دوستانه دانشی برای رشد سرمایه فکری خلق کنند و افزایش سرمایه فکری از طریق مرتبط کردن آن با مدیریت دانش، زمانی مسیر است که فرایندهای دانشی موجود به صورتی سامانمند و هدفمند مدیریت شوند، به منظور داشتن رویکرد سامانمند در مدیریت دانش بایستی آن را فراتر از مرزهای سنتی موجود در دامنه مدیریتی دیده و انواع فاکتورهایی را که در شناسایی سرمایه فکری و اجزا آن و فعالیت‌های مرتبط با اجرای مدیریت دانش مؤثر هستند را به حساب آوریم که نیازمند به وجود آوردن انسجام در میان فناوری‌ها وسیستم ها با تمرکز ویژه بر روی افراد است واین رویکرد مستلزم مدیریت و اندازه‌گیری و هم راستا کردن سرمایه فکری و مدیریت دانش از طریق نوآوری و کشف ایده های مهم به صورت مستمر می‌باشد. محصولات و خدمات باعث ارتباط مستمر و پایدار با مشتریان و سرمایه مشتری می‌شود و مدیریت دانش با تبدیل سرمایه انسانی به دارایی‌های فکری سازمان برای سازمان ایجاد ارزش می‌کند. (جوانمرد، راست خدیو،۱۳۹۳، ص ۸)

۲-۳) نوآوری

۲-۳-۱) تعریف نوآوری:

در حال حاضر، نوآوری‌ها مکانیزمی را ارائه می‌دهند که توسط آن نهادهای کسب، بخش زیادی از منابع خود را با نیت کسب منافع آتی، سرمایه‌گذاری می‌کنند. با توجه به مبالغ قابل توجهی که به منظور ایجاد نوآوری در ودرسطح کلان و خرد مصرف می‌شود، سؤالاتی ‌در مورد میزان بهره وری حاصله مطرح می‌گردد. همچنین ممکن است در ارتباط با فرایند نوآوری، هم از کارایی وهم از اثربخشی صحبت شود. (علی‌اکبری رسا، عدالت حقی،۱۳۹۱، ص ۱)

طبق نظرکوپر^[۶۰] نوآوری، شیوه چگونگی سازگاری با محیط است. از این نظر نوآوری بدین معنا که نهادهای کسب‌وکار، باید تلاش بیشتری برای سازگار با محیط انجام دهند. این تأثیر می‌تواند هم به عنوان مشوقی برای نوآوری باشد وهم به عنوان مانعی برای نوآوری شناخته شود. (علی‌اکبری رسا، عدالت حقی،۱۳۹۱، ص ۲)

تغییرات از طریق نوآوری در دنیای کنونی از یک سو و بایستگی این تغییرات پرشتاب در محصولات و فرایندها از سوی دیگر شرایطی را به وجود آورده است که نوآوری به عنوان مهم‌ترین عامل رقابت‌پذیری در سازمان‌های امروزی نمود پیدا کند. امروزه دست‌یابی به نوآوری از طریق تحقیق و توسعه درونی با توجه به گستردگی و بین‌رشته‌ای بودن علوم کاری بسیار دشوار است. به همین جهت، رویکرد نوآوری به منظور توسعه ‌و به‌کارگیری ایده های جدید خارج از سازمان به کار می رود و به عنوان راه علاجی برای تغییرات پر شتاب فناوری و افزایش رقابت‌پذیری جهانی پیشنهاد می‌شود. (فیضی و همکاران،۱۳۹۲، ص ۲۳)

نوآوری به عنوان خلق دانش جدید و ایده های کسب‌وکار برای تسهیل محصولات جدید، باهدف بهبود فرآیندهای کسب‌وکار داخلی، ساختار و ایجاد بازار به سوی محصولات و خدمات است. نوآوری ایجاد، قبول و اجرای ایده ها و فرآیندها و محصولات و خدمات جدید است. (چوپانی و همکاران،۱۳۹۱، ص ۳۸)

۲-۳-۲) نوآوری سازمانی:

در نظریه های تکامل اقتصادی، نزدیک به یک قرن است که نوآوری نیروی محرکه رشد و توسعه اقتصادی شناخته شده است. در سال‌های اخیر با ظهور اقتصاد دانش‌محور، نوآوری نقش حیاتی تر در تحول ساختارهای اقتصادی و اجتماعی پیدا ‌کرده‌است، به طوری که در بعضی از مقالات از اقتصادهای پیشرفته امروزی به عنوان اقتصادهای مبتنی بر نوآوری یاد می‌شود. همچنین در نیم‌قرن گذشته سیاست‌گذاران علاقه و توجه افزاینده‌ای به توسعه سیاست‌های نوآوری مبتنی بر دانش به عنوان نیرومحرکه توسعه اقتصادی پیداکرده‌اند. به بیان دیگر امروزه عواملی چون تغییرات محیطی، پیشرفت‌های تکنولوژی و افزایش رقبا باعث شده است که کشمکش و رقابتی بی‌پایان بین سازمان‌ها به وجود آید. این در حالی است که سازمان‌ها با گرایش به پذیرش نوآوری بیشتر، در پاسخ به تغییرات محیطی و همچنین گسترش قابلیت‌های جدید که به آن‌ ها برای دستیابی به عملکرد بالاتر کمک کی نماید، موفق تر خواهد بود. (چوپانی و همکاران،۱۳۹۱، ص ۳۷-۳۶)

۲-۲-۸-۵:جمع بندی روش­های پیش‌بینی

همان‌ طور که قبلا تعریف شد؛ سری زمانی مجموعه ­ای از مشاهدات است که بر حسب زمان مرتب ‌شده‌اند(فاطمی،۱۳۷۵) و پیش ­بینی بارزترین مورد استفاده از سری­های زمانی ‌می‌باشد، به طوری که در صنعت و اقتصاد از اهمیت زیادی برخوردار است.

در مدل­های علی و معلولی از رابطه بین سری زمانی مورد نظر و یک یا چند سری زمانی دیگر بهره می­جویند. اگر این متغیرهای اخیر با متغیر مورد نظر دارای همبستگی باشند و برای این همبستگی ظاهراً علتی وجود داشته باشد، می توان یک مدل آماری که توصیف کننده این رابطه باشد، بنا کرد سپس با دانستن مقادیر متغیرهایی که به یکدیگر همبسته­ ‌شده‌اند، می توان از مدل استفاده تا متغیر غیر مستقل را پیش ­بینی کرد. یک محدودیت آشکار برای استفاده از مدل­های علت و معلولی نیاز ‌به این امر است که متغیرهای مستقل در زمانی که پیش‌بینی به عمل می ­آید معلوم باشند. یکی از مناسب‌ترین روش­های سری زمانی استفاده شده مدل ARIMA ‌می‌باشد، در حال حاضر در این مدل روش مناسبی وجود ندارد که به محض اینکه مشاهده­ جدیدی در دسترس قرار گرفت، تخمین پارامترهای مدل را اصلاح یا به روز نماید و پژوهشگر ناگزیر است به طور کامل مدل را برازش نماید. و همچنین ما باید فرض نماییم که تکامل آینده سری زمانی با گذشته یکسان خواهد بود، یعنی شکل مدل با زمان تغییر نخواهد نمود. عدم امتیاز نهایی مدل­های ARIMA سرمایه ­گذاری مورد نیاز در زمان یا سایر منابع برای ساختن یک مدل رضایت بخش است، ولی این مدل­ها بخصوص برای سری­های زمانی ای که در فاصله­ نمونه گیری خیلی ‌کوچک‌اند، بدیل اینکه تاریخ نسبتا طولانی یی را به آسانی ‌می‌توان تهیه کرد به نحو شایسته­ای مناسبند.(فاطمی،۱۳۷۵)

شبکه­ های عصبی مصنوعی در واقع یک سیستم داده ÷ردازی اطلاعات هستند و دارای خصوصیات اجرایی خاص مانند شبکه­ های عصبی جانوری است. همچنین این روش­ها از جمله مدل­های تابع انتقال بوده که کاربرد وسیعی پیدا کرده ­اند، این مدل­ها به طور طبیعی از زمینه­هایی ناشی می­شوند که یک ساختار همبسته کننده یا ساختار علی بین متغیرهایی که به طور موقت یا به طور مداوم با هم مرتبط بوده ­اند، وجود دارد. مدل­های تابع انتقال فرض ‌می‌کنند که ورودی متغیر را تحت تاثیر قرار می­ دهند؛ اما این رابطه تک سویی است، یعنی روی تاثیری ندارد. این موضوع می ­تواند در عمل غیر واقعی باشد.(مصطفی کیا،۱۳۸۸)

روش­های تحلیل رگرسیون اماری غیر خطی شبیه شبکه­ های عصبی است. تجربه ­های زیادی موجب شده است که روش­های نگاشت توسط شبکه­ های عصبی با بهترین روش­های رگرسیون غیر خطی قابل مقایسه باشند. روش­های شبکه عصبی نسبت به روش­های رگرسیون خطی برای فضاهایی با ابعاد بالا ارجحیت دارد.

مهمترین امتیاز شبکه­ های عصبی جهت نگاشت نسبت به روش­های رگرسیون آماری کلاسیک این است که شبکه­ های عصبی شکل تابعی عمومی تری را نسبت به روش­های آماری کلاسیک دارند به ‌عنوان مثال در تحلیل­های فوریه نمونه ­های یادگیری به شکل امواج سینوسی و به صورت مضاربی صحیحی از فرکانس، برای محاسبه یک تابع به کار می­روند. در محاسبات عصبی شبکه­ های عصبی نمونه ­های یادگیری را جهت تنظیم دقیق دامنه، فاز و فرکانس به کار می­برد و موجب افزایش چشمگیر دقت تابع می شود. شبکه­ های عصبی از جمع آثار خطی پیروی نکرده و همچنین انحصارا از توابع متعامد استفاده نمی کنند. در تحلیل های رگرسیونی آماری توابع خطی برازشی می‌توانند توابعی غیر خطی از اطلاعات ورودی باشند ولی تنها از توابع خطی نسبت به پارامترها استفاده می­گردد. در رگرسیون آماری غیر خطی توابع برازش می‌توانند هم نسبت به اطلاعات ورودی و هم نسبت به پارامترها غیر خطی باشد.(خالوزاده،۱۳۷۷)

شبکه­ های عصبی مصنوعی اصلا می ­تواند به ‌عنوان یک روش رگرسیون غیر خطی به کار رود. تفاوت اساسی دیگر بین شبکه­ های عصبی و رگرسیون در این است که معمولا در تحلیل­های آماری ساختار داخلی شبکه­ های عصبی ناشناخته باقی می­ماند، یعنی ساختار داخلی آن نامعلوم باقی می­ماند و مانند یک جعبه سیاه ممتد عمل می­ کند، ولی نتایج آن در بسیاری از موارد مفید ‌می‌باشد. ساختارهای شبکه های عصبی معمولا موقتی است وای راهنمائی­هایی برای برازش با یک مدل آماری می ­تواند ارائه نمایند.(هاپتوف^[۵۷]،۱۹۹۳ و تانگ^[۵۸]،۱۹۹۱)

لذا بسیاری از شبکه های عصبی از نظر عملکرد معادل رویه ­های استاندارد آماری هستند به عنوان مثال شبکه­ های پروسپترون تعمیمی از مدل­های خطی هستند.(مصطفی کیا،۱۳۸۸)

۲-۲-۹: شاخص قیمت سهام

شاخص بهای سهام در اقتصاد هر کشوری یکی از اساسی ترین متغیر های کلان اقتصادی است؛ به گونه ای که رشد متعادل و مداوم این شاخص به معنای رشد و رونق اقتصادی کشور استدو برعکس، کاهش مداوم آن نشان از رکود اقتصاد دارد و تغییرات انفجاری و پیوسته آن (در جهت بالا و پایین) گویای بی ثباتی شرایط اقتصادی جامعه است.

همان گونه که در هنگام خرید کالا نخستین پرسش از مغازه دار بهای کالا است، سرمایه گذار نیز هنگام خرید سهام، به یکی از نخستین نکاتی که توجه دارد، تغییرات بهای سهام است.

هر سرمایه گذاری در هنگام خرید سهام مهمترین مسئله ای را که در نظر می‌گیرد، تغییرات قیمت آن سهام می‌باشد. لذا لازم است که از نماینده ای جامع از عملکرد بازار به عنوان شاخص قیمت استفاده نماید. تغییرات قیمت هر سهم می ­تواند ناشی از دو عامل باشد، یکی شرایط ویژه ایست که بر قیمت آن سهم بخصوص تاثیر می‌گذارد، مثلا مدیریت بهینه و کارا در سازمان، افزایش سرمایه و سودآوری و … و دیگری عوامل تاثیر گذار بر کل بازار سهام می‌باشد، که این عامل به عنوان ریسک بازار شناخته می شود، تغییرات مداوم و ناهمگون شاخص نماینگر افزایش ریسک در بازار می‌باشد و می‌دانیم که سرمایه گذاران ترجیح می‌دهند در یک بازار آرام و مطمئن که سیر مشخصی دارد سرمایه گذاری کنند، زیرا عموما سرمایه گذاران ریسک گریز هستند و افزایش ریسک در بازار سرمایه موجب کاهش سرمایه گذاری در آن می شود.

ارزیابی یک سبد فرضی از کل سهام یک بازار مالی کار بسیار دشواری است، لذا نماینده ای به عنوان شاخص جهت آشکار سازی روند حرکت بازار، در اختیار سرمایه گذاران گذاشته شده است تا بتوانند با کمک آن در خرید سهام تصمیمات بهتری اتخاذ نمایند.

۲-۲-۱۰: تعریف شاخص

شاخص از لحاظ لغوی به معنای نماینده، نشان دهنده و نمودار می‌باشد، و وسیله ایست جهت تشخیص و یا تمایز بین دو متغیر، اما از لحاظ آماری کمیتی است که به صورت نسبی تغییرات را در ‌گروه‌های مختلف بیان می‌کند.

شاخص به طور کاربردی به عنوان نماینده ای از بین کمیت های همگن می‌باشد و می‌تواند میزان و جهت تغییر این کمیت ها را به طور نسبی اندازه گیری کند، شاخص بر حسب مقدار آن در یک زمان پایه سنجیده می شود که این مقدار پایه را عموما ۱۰۰ فرض می‌کنند، ‌بنابرین‏ بر مبنای شاخص می توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در یک دوره بررسی نمود.

۲-۲-۱۱: فواید شاخص

در یک نظام اقتصادی کارا می بایست اطلاعات مفید و هر چند مختصر و قابل اعتماد از کل حرکت بازار در اختیار سرمایه گذاران قرار بگیرد. از روی اعداد شاخص تغییرات احتمالی در آینده را می توان پیش‌بینی کرد.

تبصـره ۳۲ قانون اول برنامه توسعه، تصویب نامه های هیئت وزیران در سال‌های ۷۰ و ۷۱، متعاقباً قانون نحوه واگذاری سهام دولتی و متعلق به دولت به ایثارگران و کارگران، قانون مصوب مرداد سال ۱۳۷۳ مجلس شورای اسلامی، تبصره ۳۵ قانون بودجه سال‌های ۷۷ و ۷۸ کل کشور و در انتها بند «ف» تبصره «۲» قانون بودجه سال ۱۳۷۹ کل کشور مجموعه ای است که بعضاً نیز با جهت گیری‌های متفاوت با هم، مبنای قانونی و مقرراتی برنامه واگذاری سهام را در سال‌های قبل از اجرای برنامه سوم توسعه پدید آورده است.

میزان واگذاری سهام دولتی و متعلق به دولت در فاصله سال‌های ۱۳۷۰ لغایت ۱۳۸۰ بالغ بر ۸۳۲۹ میلیارد ریال است. این درحالی است که مسئله واگذاری بخش دولتی به بخش خصوصی تنها از سال ۱۳۷۹ روند آهسته ای را آغاز کرده و قبل از این سال حرکت آن بسیار کند و محتاطانه بوده است. از عوامل کند بودن روند خصوصی سازی در سال‌های فوق می توان به فقدان شفافیت در قیمت گذاری و واگذاری دستگاه های دولتی اشاره کرد. موانع و مشکلات خصوصی سازی کشور در قسمت بعد تحقیق حاضر مورد بررسی و کندوکاو قرار خواهد گرفت. در این قسمت تنها به خصوصی سازی و فروش سهام می پردازیم.
روش های خصوصی سازی در کشور در فاصله سال‌های فوق شامل روش فروش سهام مؤسسات دولتی در بورس اوراق بهادار تهران، فروش سهام شرکت به کارکنان و مدیریت که عمدتاًً ازطریق سازمان گسترش مالکیت واحدهای تولیدی سابق انجام می شد. روش مزایده و روش مذاکره مستقیم هم وجود داشت.
ضمناً از رقم کل واگذاری تا سال ۱۳۸۰ که معادل ۸۳۲۹ میلیارد ریال است مبلغ ۶۵۲۴/۵ میلیارد ریال معادل ۷۸/۳ درصد از طریق بورس، مبلغ ۷۲۹/۱ میلیارد ریال معادل ۸/۷۶ درصد ازطریق مزایده و مبلغ ۱۰۷۵/۴ میلیارد ریال معادل ۱۲/۹۲ درصد از طریق مذاکره مستقیم اقدام به فروش سهام شرکت‌های دولتی انجام شده است. البته از سال ۱۳۷۷ روش مذاکره به دلایـل مختلف ازجملــه عدم شفافیت در قیمت گذاری و بعضاً تقلبهایی که در این روش انجام می شد حذف گردید و درحال حاضر تنها دو روش خصوصی سازی ازطریق بورس و مزایده مورد قبول سازمان خصوصی سازی هستند. از عمده دستگاه های واگذارکننده سهام در فاصله سال‌های فوق سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با ۵۲۷۵/۴ میلیارد ریال معادل ۶۳/۳ درصد، سازمان صنایع ملی ایران با ۲۲۰۶/۵ میلیارد ریال معادل ۲۶/۵ درصد و سازمان مالی گسترش مالکیت واحدهای تولیدی با ۷۳۳/۲ میلیارد ریال معادل ۸/۸ درصد را به خود اختصاص داده‌اند.
در فاصله سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰ سازمان خصوصی سازی اقدام به واگذاری ۱۲۷ میلیون سهم از سهام واحدهای تولیدی به ارزش ۷۳۳/۲ میلیارد ریال به کارگران و عمدتاًً از طریق بورس اوراق بهادار انجام شده است.
همچنین در سنوات اخیر ‌بر اساس احکام مندرج در تبصره (۱۰) قوانین بودجه کل کشور مقرر گردید سهام شرکت‌های دولتی از طریق دستگاه های دارنده سهام بابت بازپرداخت بدهی دولت به سازمان بازنشستگی منتقل گردد و از این بابت سهام تعدادی از واحدهای دولتی به سازمان بازنشستگی واگذار گردیده است.
در قانون بودجه سال ۱۳۸۰ کل کشور از محل فروش سهام شرکت‌های دولتی ۱۲۰۰ میلیارد ریال درآمد پیش‌بینی شده بود که از این رقم در حدود ۱۷ درصد آن و به میزان ۲۰۱ میلیارد ریال و صرفاً از محل فروش سهام متعلق به سازمان خصوصی سازی تامین گردید. در سال مذکور به علت تشکیل نشدن شرکت‌های مادر تخصصی سهام دولتی متعلق به سایر دستگاه‌ها برای فروش عرضه شد.

‌در سال‌ ۱۳۸۱ از محل فروش سهام شرکت‌های دولتی ۶۰۰۰ میلیارد ریال درآمد در قانون بودجه کل کشور پیش‌بینی شده است که با توجه به مفاد ماده ۱۹ قانون برنامه سوم توسعه مبنی بر واریز ۵۰ درصد درآمد حاصل از فروش سهام به حساب شرکت مادر تخصصی، این امر به مفهوم واگذاری ۱۲۰۰۰ میلیارد ریال سهام شرکت‌های دولتی است که می بایست در چارچوب مقررات قانون برنامه سوم توسعه و با ارائه وکالت از سوی شرکت‌های مادر تخصصی به سازمان خصوصی سازی، واگذار گردد.

بنابرایـن، ضروری است که برای خصوصی سازی باید عزم جدی در میان مسئـولان کشــور و مدیران رده میانی وزارتخانه ها وجود داشته باشد و به علاوه همراهی و همگامی سایر سیاست‌های حاکم بر فعالیت‌های اقتصادی با خصوصی سازی یکی از لوازم موفقیت آن خواهد بود. در این رابطه ارزش دادن به مالکیتهای تولیدی و ثابت سیاستهــای اقتصــادی متخذه در یک دوره میان مدت می‌تواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد. دولتی بودن بیش از ۸۰ درصد اقتصاد ایران موجب شده که زمینه‌های بروز مفاسد اقتصادی در اقتصاد مهیا شود و دولت عملاً به عنوان رقیب بخش خصوصی در اقتصاد کشور ظاهر شود. لذا دولت باید نقش مجری گری خود را کاهش داده و به سمت نقش نظارتی قدم بردارد و با حذف کلیه انحصارات آشکار و پنهان زمینه لازم را برای کاهش رانت خواری در کشور ایجاد کند.

در اردیبهشت ماه سال ۸۱ شاهد نامه انتقادی وزیر امور اقتصادی و دارایی به ۱۰ وزیر به علت تأخیر در واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی بودیم که حاکی از رویدادهای عبرت آموز اقتصاد ایران است. تأخیر و مقاومت مدیران دولتی در مسیر خصوصی سازی به دلیل تنگناهایی است که باید به صورت دقیق بررسی شود. نخستین دلیل برای مدیران در مسیر خصوصی سازی ترس و وحشت آن ها از فضاسازی هایی است که توسط منتقدان خصوصی سازی در سال‌های گذشته ایجاد شده است.

از دیگر تنگناههای خصوصی سازی، فقدان نهادهای سرمایه گذاری خصوصی است و به همین دلیل فروش سهام باید به افراد یا از طریق بورس باشد. صاحبان سرمایه های کلان نیز به دلیل پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی سیاسی و اجتماعی از خرید سهام واهمه دارند. دخالت نهادها و ‌تشکل‌های مختلف در مسئله مدیریت اقتصادی شرکت‌های واگذاری به ویژه ‌دخالت‌ها در تنظیم روابط کارگران و کارفرمایان موجب عدم تمایل خرید سهام شرکت‌ها توسط افراد می شود.

۲-۱۴-۲: فعالیت‌های فرهنگی- تبلیغاتی

بند «د» ماده «۱۴» قانون برنامه سوم توسعه، سازماندهی فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغاتی برای امر واگذاری را از وظایف هیئت عالی واگذاری برشمرده است. هیئت عالی واگذاری ضوابط مربوط ‌به این قبیل فعالیت‌ها را به منظور بسترسازی برای اجرای برنامه خصوصی سازی و نیــز تـرویج و گستــرش فـرهنگ خصوصی سازی به تصویب رسانده است. به منظــور تحقق این اهــداف، سازمان خصوصی سازی اولیــن همایش چشم انداز خصوصی سازی در ایران را با همکاری سازمان همکاری‌های فنی آلمان (GTZ) که مشاور خصوصی سازی در آلمان است برگزار کرد. همچنین تاکنون سه کارگاه آموزشی در موضوعات «ارزشیابی سهام»، «چارچوبهای حقـوقی ومقــررات قانونی لازم برای خصوصی سازی» و «شفاف سازی در فرایند خصوصی سازی» را با حضور کارشناسان، استادان دانشگاه، بخش خصوصی و کارشناسان (GTZ) تشکیل داده است.

در میان کتب آسمانی که در طول تاریخ نازل شده است ،قرآن به نحوی مطلوب و بی نظیر موفق شده که تغییراتی مؤثر در شخصیت انسان ایجاد کند و از مسلمانان شخصیت های آرام و مطمئن بسازد.نخستین گام برای ایجاد تغییر در شخصیت «ایمان به توحید»است. زیرا نیروی معنوی در انسان ایجاد می‌کند و قلبش را از محبت خدا و رسول لبریز می‌کند .گام دوم «تقوا»است ،که از عوامل اصلی رشد و توازن شخصیت است و انسان را وادار می‌سازد که نفس خود را رشد دهد و به عالی ترین مراحل کمال انسانی برساند.همچنین قرآن به منظور پرورش شخصیت افراد و ایجاد تغییر در رفتار آنان روش کار و ممارست عملی در زمینه افکار و عادات جدید رفتاری که نفوس آن ها را تحکیم می بخشد ،به کار گرفته و بدین ترتیب عبادات مختلفی مانند روزه ،حج و زکات را واجب گردانیده است .این امور یک شخصیت بهنجار و متکامل را از سایرین متکایز می‌کند و حصول چنین خصوصیتی مبنای صحیح سلامت روان فرد را تشکیل می‌دهد و او را از ابتلا به بیماری های روانی باز می‌دارد(به نقل از حقیقت پناه،۱۳۸۳).

اسلام وجود آدمی را متشکل از دو بعد روانی و جسمانی می‌داند و سلامت هر یک را در گرو سلامت دیگری می‌داند.در واقع سلامت روان به مفهوم تعادل و انسجام فرگیر در همه ابعاد جسمانی و روانی انسان است که اندیشیدن ،تعقل ،آگاهی ،هدف داری ،انصاف ،عدالت ،امانت داری ،حقیقت جویی و تسلیم در برابر آن ،رشد مستمر و آرامش از جمله علائم آن می‌باشند.اما بیماری روانی به معنای خارج شدن از حد اعتدال است که نادانی ،عصیان ،دنیاطلبی ،ظلم و تعدی،ضعف اراده ،سستی ،ترس ،خودپسندی و حسد جزء نشانه های آن هستند .قرآن کریم جهالت را اساس بیماری های روان معرفی می‌کند و درمان را نیز بر کسب آگاهی و دانش به ویژه علوم توحیدی استوار می‌داند(عمادی،۱۳۷۶،به نقل از حقیقت پناه،۱۳۸۳).

در میان کتب آسمانی که در طول تاریخ نازل شده است ،قرآن به نحوی مطلوب و بی نظیر موفق شده که تغییراتی مؤثر در شخصیت انسان ایجاد کند و از مسلمانان شخصیت های آرام و مطمئن بسازد.نخستین گام برای ایجاد تغییر در شخصیت «ایمان به توحید»است. زیرا نیروی معنوی در انسان ایجاد می‌کند و قلبش را از محبت خدا و رسول لبریز می‌کند .گام دوم «تقوا» است ،که از عوامل اصلی رشد و توازن شخصیت است و انسان را وادار می‌سازد که نفس خود را رشد دهد و به عالی ترین مراحل کمال انسانی برساند.همچنین قرآن به منظور پرورش شخصیت افراد و ایجاد تغییر در رفتار آنان روش کار و ممارست عملی در زمینه افکار و عادات جدید رفتاری که نفوس آن ها را تحکیم می بخشد ،به کار گرفته و بدین ترتیب عبادات مختلفی مانند روزه ،حج و زکات را واجب گردانیده است .این امور یک شخصیت بهنجار و متکامل را از سایرین متکایز می‌کند و حصول چنین خصوصیتی مبنای صحیح سلامت روان فرد را تشکیل می‌دهد و او را از ابتلا به بیماری های روانی باز می‌دارد(به نقل از حقیقت پناه،۱۳۸۳).

هر شخصی با تعادل روانی رضایت بخش ،تعارض های خود را با دنیای برون و درون حل و صل می‌کند و در مقابل ناکامی ها اجتناب ناپذیز زندگی مقاومت خواهد داشت(فقیهی،۱۳۸۴).

هارتمن(۱۹۴۸)تعادل روانی را که با این ترکیب تعریف می کند که من ،بتواند تطابق بین نهاد و ابر من ایجاد نماید و خواست های آن ها را نفی یا ترد ننماید او قبلا انعطاف پذیری من را به عنوان عاملی در سلامت فکر مطرح ساخته بود.(حسن زاده چایجانی۱۳۷۶).

مسعود زاده و همکاران(۱۳۸۱)طی پژوهشی با عنوان بررسی وضعیت سلامت روانی دانش آموزان دبیرستان شهر ساری در سال۸۲-۸۱ که روی ۱۰۶۸آزمودنی اجراشد ،نتیجه گرفتند که براساسGHQ-28،۱/۳۹درصد از دانش آموزان و بر مبنای آزمون SCL-95،۸/۵۸درصد از آنان مشکوک به اختلال روانی بوده اند.‌بر اساس نتایج این پژوهش بین سلامت روانی و سن، محل سکونت خانواده ،وضعیت مسکن ،شغل پدر ومادر، تحصیلات پدر، معدل سال قبل و معدل ترم گذشته و تعداد افراد خانواده رابطه معنی داری وجود داشته است.

نتایج پژوهش استوارد و جو (۱۹۹۸م) نشان می‌دهد که روحیه مذهبی به طور چشمگیری با سلامت روان و سازگاری در ارتباط است و افرادی که خود را بیش از همه مذهبی می‌دانند از دیگران سازگارترند .

در سال‌های اخیر تحقیقات بیشماری ‌در مورد ارتباط مذهب و سلامت روان انجام شده است.این تحقیقات به طور کلی نشان داده‌اند که یک ارتباط مثبت بین مذهب و سلامت روان وجود دارد (الیسون^[۱۳۷]،۱۹۹۴).سلامت عمومی را می توان ازروی جهت گیری مذهبی پیش‌بینی کرد(حسین خانزاده،دانشگاه هرمزگان،۱۳۹۱)

کاترین و پاتریس (۲۰۰۰) در بررسی فشارهای زندگی و سلامت روان نشان دادند فشارهای زندگی به تنهایی نمی تواند وضعیت سلامت روانی و کیفیت زندگی افراد را تبیین کند و لازم است متغیرهایی مانند مهارت‌های مقابله ای، شبکه های حمایت اجتماعی و جنبه‌های شناختی ( مانند سبک های تفکر) را نیز در نظر گرفت .

یکی از محورهای ارزیابی سلامت جوامع مختلف ،بهداشت روانی آن جامعه است.سلامت روانی ،نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدی هر جامعه ایفا می‌کند و از آن جایی که دانشجویان از اقشار برگزیده جامعه و از سازندگان فردای هر کشور می‌باشند ‌بنابرین‏ سلامت روانی آنان از اهمیت ویژه ای در یادگیری و افزایش آگاهی علمی برخوردار است(دادخواه ۱۳۸۵). از ضروریات اساسی زندگی دانشجویی که توجه به آن در رشد و توسعه جامعه اثر مستقیمی دارد و پرداختن به آن شرط اساسی در بهره وری بهینه از نیروهای کارآمد و تحصیل کرده می باشبهداشت روانی دانشجویان است.دوران دانشجویی به دلایلی از جمله میل به تفریحات متعدد اجتماعی در مقابل تمایل به درس خواندن ،احتیاج به پیشرفت در دروس در برابر احساس بی کفایتی ،ترس از ابراز شخصیت در برابر میل به خودنمایی ،میل به ازدواج در برابر موانع ،ارتباط با جنس مخالف ،تنفر از دیگران در برابر ناتوانی در بروز احساسات خود و مشکلات اقتصادی که مانع رسیدن به هدف ها ی هنریاست ؛دوره خاصی از زندگی تلقی می شود(ادهم ،سالم صافی،امیری ،دادخواه ،علی محمدی،مظفری،ستاری و رادیشان،۱۳۸۷).