۲۵)مهاجری.،دکترعلی،شرح جامع قانون اجرای احکام مدنی،جلد اول،انتشارات فکر سازان،تهران،۱۳۸۸

۲۶)نوبخت،یوسف،اندیشه‌های قضایی،انتشارات کیهان،تهران۱۳۷۰

– http://www.aftab.ir/articles/social/law

Abstract

After the termination of trial course and issuance of commandment (sentence) in the interest of desirous, we encounter this problem that how this sentence should be issued for the benefit him. Issuance of main civil sentence require the request of winning party and issuance of excution,but some sentences don’t need any excution possessing. Briefly we want to consider the way of excution orders and also samples of excutingsentence without issuance of excution one of its out standing samples in article 4 of excutingsentences,under the title of statement described proclamation sentence,is an order – doesn’t require practical action from the losing party,like issuance of sentence in the interest of desirous based on notice of invalidity of deal or genuineness of document and also where governmental offices,organizations are not one part of lowsuit(quarrel) but the sentence is issued by them.other factors in article 175 of civil legal procedure (removal or elimination of possession, statement of nuisance) description of this matter has been explained at the present research.

Key words: Excution,noticeofopinion, opinion of establishment, sentence,excutions.

1. 1. ۱- ماده ۳ قانون روابط موجر و مستاجر ۱۳۷۶« پس از انقضای مدت اجاره بنا به تقاضای موجر یاقائم‌مقام قانونی وی تخلیه عین مستأجره در اجاره با سند رسمی‌توسط دوایر اجرای ثبت ظرف یک هفته و در اجاره با سند عادی‌ظرف یک‌هفته پس‌از تقدیم دادخواست تخلیه به‌دستور مقام قضایی‌در مرجع قضایی توسط ضابطین قوه قضاییه انجام خواهد گرفت»‌ ↑

1. 1. ۲- ماده ۴ قانون افراز و فروش املاک مشاع ۱۳۵۷« ملکی که به موجب تصمیم قطعی غیر قابل افراز تشخیص داده شود به دستور دادگاه شهرستان به فروش می‌رسد.» ↑

1. 1. ۳- حیاتی،علی عباس،قانون اجرای احکام مدنی در نظم حقوق کنونی،چاپ دوم ،نشر حقوقی میزان،۱۳۹۰،۱۶ ↑

1. 1. ۴- ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی«احکام دادگاه های دادگستری وقتی به موقع اجرا گذارده می شود که به محکوم علیه یا وکیل یا قائم مقام قانونی او ابلاغ شده و محکوم له یانماینده و یا قائم مقام قانونی او کتبا این تقاضارا از دادگاه بنمایند.» ↑

1. 1. ۱- مهاجری،علی، پیشین ، ص۲۰ ↑

1. 1. 1. ۲- ماده ۲۱قانون اجرای احکام مدنی«مدیر اجرا برای اجرای حکم پرونده‌ای تشکیل می‌دهد تا اجراییه و تقاضاها و کلیه برگهای مربوط، به ترتیب درآن بایگانی شود.» ↑

   

1. 1. ۱- نوبخت،یوسف،اندیشه‌های قضایی،انتشارات کیهان،۱۳۷۰ ص۱۱۳ ↑

1. 1. ۲- ‌ماده ۲۳ قانون اجرای احکام مدنی« پس از ابلاغ اجراییه مدیر اجراء نام دادورز (‌مأمور اجرا) را در ذیل اجراییه نوشته و عملیات اجرایی را به عهده او محول می‌کند.» ↑

1. 1. ۳- مهاجری،علی، پیشین ،صفحه ۱۰۵ ↑

1. 1. ‌۴- ماده ۲۴ قانون اجرای احکام مدنی« دادورز (‌مأمور اجرا) بعد از شروع به اجرا نمی‌تواند اجرای حکم را تعطیل یا توقیف یا قطع نماید یا به تأخیر اندازد مگر به موجب قرار‌دادگاهی که دستور اجرای حکم را داده یا دادگاهی که صلاحیت صدور دستور تأخیر اجرای حکم را دارد یا با ابراز رسید محکوم‌له دائر به وصول‌محکوم به یا رضایت کتبی او در تعطیل یا توقیف یا قطع یا تأخیر اجراء» ↑

1. 1. ۱- باختر،سید احمد و رئیسی،مسعود، پیشین،ص۶۵ ↑

1. 1. ۲- حیاتی،علی عباس، پیشین ،ص ۶ ↑

1. 1. ۱- ماده ۱۲۱۴ قانون مدنی«معاملات و تصرفات غیر رشید در اموال خود نافذ نیست مگر با اجازۀ ولی یا قیم او اعم از اینکه این اجازه قبلاً داده شده باشد. یا بعد از انجام عمل» ↑

1. 1. ۱- ماده ۱۲۱۸قانون مدنی«برای اشخاص ذیل نسب قیم می شود:۱-برای صغاری که ولی خاص ندارند.۲-برای مجانین و اشخاص غیر رشیدکه جنون یا عدم رشد آن ها متصل به زمان صغر آها بوده و ولی خاص نداشته باشند.۳-برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشدآنها متصل به زمان صغر آن ها نباشد.» ↑

1. 1. ۲- صفائی،سید حسین،و قاسم زاده سید مرتضی،حقوق مدنی،اشخاص و محجورین،چاپ پنجم ،انتشارات سمت،تهران ۱۳۸۰،صص ۲۴۱،۲۴۲ ↑

1. 1. ۳- برداشت از آیه شریفه(فان کان الذی علیه الحق سفیها)به مجرد سفیه بودن شخص،ولایت بر اوثابت است. ↑

1. 1. ۴- صفائی،سید حسین،و قاسم زاده سید مرتضی،منبع پیشین، ۱۳۸۰،ص۲۴۳ ↑

1. 1. ۵- ماده۷۰ امور حسبی«اثر حجر از تاریخ قطعیت حکم مترتب می شود لیکن اگر ثابت شود که علت حجر قبل از تاریخ حکم حجر وجود داشته اثر حجر ازتاریخ وجود علت حجر مترتب می شود.» ماده ۷۱ امور حسبی«در مواردی که علت حجر بعد از رشد حاصل شده باشد دادگاه باید ابتدای تاریخ حجر را که بر او معلوم شده است در حکم خود قید نماید.» ↑

1. 1. ۱ – صفایی،حسین و قاسم زاده مصطفی، پیشین، ص۲۴۴ ↑

1. 1. ۲- پیشین ،صفحه ۲۴۵ ↑

1. 1. ۳- حبیبی تبار،جواد،گام به گام با امور حسبی،چاپ اول،نشر خرم،۱۳۸۰، صفحه۱۲۳ ↑

1. 1. ۱-کاتوزیان،دکتر ناصر،حقوق مدنی،چاپ هفتم، ،نشر میزان،زمستان ۱۳۸۵، ص ۲۸ ↑

1. 1. ۱- کاتوزیان،دکتر ناصر، پیشین،صص ۵۵،۵۶ ↑

1. 1. ۲- پیشین صص ۵۷،۵۸ ↑

1. 1. ۱- حسنی،دکتر حسن،حقوق تجارت مشتمل بر کلیه مباحث چاپ چنجم،انتشارات میزان،پاییز ۱۳۸۵، ص۶۰۵ ↑

1. 1. ۲- پیشین، ص۶۱۰ ↑

1. 1. ۱-رسیدگی به دعوی اعلام بطلان و فسخ معامله اموال منقول،آموزش خاص اعضای شورای حل اختلاف،اداره کل آموزش کارمندان،انتشارات فضا ۱۳۸۶، ص ۲۱ ↑

1. 1. ۱- http://www.aftab.ir/articles/social/law ↑

1. 1. ۱- ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی«در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود.» ↑

1. 1. ۲- اداره حقوقی دادگستری،نظریه شماره ۱۸۸۱/۷ مورخ ۱/۵/۱۳۶۲ ↑

1. 1. ۱- ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی«نکاح دختر باکره اگر چه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر یا جد پدری او است و هر گاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند اجازه او ساقطو در این صورت دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می‌خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح ومهر یکه بین آن ها قرار داده شده پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص به دفت ازدواج مراجعه و نسبت یه ثبت ازدواج اقدام نماید.» ↑

1. 1. ۱- ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی«شوهر می‌تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند.» ↑

۲-۱۰- رابطه مذهب با بهزیستی روانشناختی :

بر اساس الگوی بهزیستی روانشناختی ریف و کیز^[۹۹]سازه بهزیستی روانشناختی از شش عامل :زندگی هدفمند، رابطه مثبت با دیگران، رشد شخصی ،پذیرش خود، خود مختاری و تسلط بر محیط، تشکیل می‌شود .از این منظر شاخص سلامتی به عنوان نداشتن بیماری تعریف نمی شود به طوری که به جای تأکید بر بد یا بیمار بودن بر خوب بودن تأکید می شود (ریف،۱۹۹۵).

‌بنابرین‏ ویژگیهایی مانند سازش یافتگی ،شادمانی،اعتماد به خود ، و ویژگی‌های مثبتی از این دست نشان دهنده سلامتی و بهزیستی روانشناختی است. در این حالت است که مذهب می‌تواند به عنوان یک اصل وحدت بخش و یک نیروی عظیم برای سلامتی روان مفید و کمک کننده باشد .چنان که سازمان جهانی بهداشت در تعریف ابعاد وجودی انسان، به ابعاد جسمانی ، روانی ،اجتماعی و معنوی اشاره می‌کند و بعد چهارم، یعنی بعد معنوی را نیز در تحول و تکامل انسان مطرح می‌سازد .بدین ترتیب انتظار می‌رود مذهب و دستیابی به معنویت به عنوان بخش مهمی از زندگی بر ارتقای سلامت و بهزیستی مؤثر باشد (امیری،۱۳۸۴).

سلامت روان یکی از ابعاد سلامت در نظر گرفته می شود و بر طبق تعریف کارشناسان سازمان بهداشت جهانی سلامت روانی عبارت است از حالت رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط عدم بیماری و ناتوانی و با تأکید برای آن که هیچ یک از این ابعاد بر دیگری اولویت ندارد.روانشناسی بهداشت در سال‌های اخیر اهمیت زیادی برای نقش راهبردهای مقابله و سبک زندگی افراد در چگونگی وضعیت سلامت جسمانی وروانی آن قائل شده است. شیوه های مقابله ،توانایی های شناختی رفتاری هستند که فرد مضطرب به منظور کنترل نیازهای رفاهی درونی و بیرونی فشار آور به کار می‌گیرد .یکی از شیوه هائی که اخیرأ روند رو به گسترش بوده است شیوه های مقابله مذهبی و معنوی است که موجب آرامش و سلامت فرد می شود . یافته های اخیر نشان می‌دهد از آنجائی که این نوع مقابله ها هم منبع حمایت عاطفی و هم وسیله ای برای تفسیر مثبت حوادث زندگی هستند می‌توانند مقابله های بعدی را تسهیل کنند بنا براین به کار گیری آن برای اکثر افراد سلامت ساز است ( براون و تیمی^[۱۰۰]،۲۰۰۹).

علاوه بر این، نظریات ارائه شده در این زمینه از قبیل تأثیر ایمان در درمان اضطراب‌، بازگشت انسان به گرایش دینی در زندگی برای درمان بیماری‌های روانی ، انسان متدین و عدم ابتلاء به بیماری‌های روانی، عظمت و لذت ایمان در زندگی فردی و حتی اینکه تنها راه درمان افراد در زمینه از هم پاشیدگی اخلاقی را بازگشت به دین می دانند هم حاکی از اثر معنوی ایمان و مذهب در سلامت انسان می‌باشد . (تروینو^[۱۰۱] ،۲۰۰۹)

همچنین با مطالعه ای که توسط. بیرمن و الکس^[۱۰۲]انجام گرفت نشان دادکه رویکرد دینی تنها پیش‌بینی کننده سلامت روانشناختی بوده است ‌به این صورت که رویکرد مذهبی درونی با سطح بالا تر سلامتی و رویکرد مذهبی پایین با سطح سلامتی و رویکرد روانشناختی پایین تر ارتباط دارد. تحقیقات آن ها نشان می‌دهد که فراوانی فعالیت های مذهبی فردی شاخص تعیین کننده‌ای در واریانس علائم افسردگی، اضطراب و احترام به نفس بوده است و حضور در کلیسا شخص را در مقابل خود کشی محافظت می‌کند(بیرمن وآلکس،۲۰۰۶).

بر اساس مطالعات انجام شده نگرش مذهبی می‌تواند در زندگی شخص بسیار مؤثر باشد و به میزان بسیار زیادی در زندگی زناشوئی و ارتباطات آن ها با یکدیگر اثر می‌گذارد .مذهب شامل رهنمودهایی برای زندگی و ارائه دهنده سامانه باورها و ارزش‌ها است که این ویژگی می‌تواند زندگی زناشوئی را متأثر سازد . همچنین علاوه بر رابطه دین با سلامت روانی و سازش یافتگی فردی ،غالبأ بر ارتباط مثبت دین با سازش یافتگی و سلامت روانی و رابطه منفی آن با اختلالات روانی تأکید شده است . و در ارتباط بین نگرش دینی ،سازش یافتگی با محیط کار و خود پنداره نشان داده شده است که نگرش دینی با خود پنداره رابطه مثبت دارد و به همسازی بیشتر در افراد منتهی می شود(هانلر^[۱۰۳]،۲۰۰۵) .

۲-۱۱- رابطه مذهب با فرسودگی شغلی :

داشتن معنا در زندگی ،امیدواری به یاری خداوند در شرایط مشکل زا ،بهره مندی از حمایت‌های اجتماعی و معنوی ،احساس تعلق داشتن به منبعی والا همگی از جمله روش‌هایی هستند که کارکنان ادارات و معلمان با دارا بودن آن ها می‌توانند در مواجهه با حوادث آسیب رسان ،مصائب ومشکلات شغلی فشار کمتری را متحمل شوند و سلامت روان خویش را در حد بهینه حفظ نمایند . معلمانی که دارای سلامت روان بالاتری باشند و با هدفمندی و امید در مدرسه حاضر شوند بهتر می‌توانند به فعالیت پرداخته به دانش آموزان خدمت کنند (بابلی،۱۳۷۸).

مذهب می‌تواند به عنوان یک منبع مقابله با تنیدگی های زندگی مورد توجه قرار گیرد .پارگامنت معتقد بود که افراد در خلاء وبدون منابع با رویدادهای تنشگر زندگی روبرو نمی شوند بلکه آنان به سیستم باورها و اعمالی تکیه می‌کنند که عواطف ناشی از موقعیتهای دشوار را کاهش می‌دهد . ضمن آن که فرد می‌تواند آنچه در حال وقوع است را به خواست خداوند که می‌خواهد او را مورد امتحان قرار داده تا به او مطلبی را بیاموزد نسبت دهد و یا موقعیت‌ها و ‌شکست‌های روز مره را به عنوان پاداش یا تنبیه الهی در نظر بگیرد (یگانه، ۱۳۹۲).

در مجموع رابطه بین مذهب وروانشناسی سازش یافتگی در پژوهش‌های مختلف یافته های متناقضی در پی داشته است .برخی پژوهش‌ها این رابطه را به گونه ای منفی ارزیابی نموده اند. مثلا الیس^[۱۰۴] از یازده شیوه مذهبی که از طریق آن مشکلات روانی وفرسودگی ایجاد می شود نام می‌برد گر چه وی بعدها موضع خود را مورد باز بینی و اصلاح قرار می‌دهد (الیس،۱۹۸۸).

از سوی دیگر ارتباط پایبندی به مذهب با سلامت بدنی و روانی ، تأثیر مثبت باورها وآیین های مذهبی بر رضایت از زندگی ،جلوگیری از فرسودگی شغلی و سبک زندگی دلخواه و نیز نقش مهم و مثبت باورهای دینی محکم در ارتقای بهداشت روانی و پایداری عاطفی افراد ،کاهش تنش های روانشناختی و پیشگیری از رفتارهای پر خطر از جملهیافته‌هایی هستند که به وجود رابطه مثبت بین مذهب وسازش یافتگی روانشناختی اشاره نموده اند .

در همین خصوص پارگامنت با بررسی ۱۳۰پژوهش گزارش نموده که ۳۴ درصد پژوهش‌های مرور شده توسط وی به رابطه مثبت بین مقابله مذهبی با سازش یافتگی وسلامتی بدنی و روانی اشاره داشته اند در حالی که ۴درصد این رابطه را منفی ارزیابی نموده و۶۲درصد مطالعات هیچ گونه رابطه ای بین این متغیرها گزارش نکرده بودند (پارگامنت^[۱۰۵]،۱۹۹۷).

به هر حال به نظر می‌رسد ابهام و تناقض موجود در یافته های مربوط به مذهب و سازش یافتگی روانشناختی می‌تواند ناشی از اندازه گیری ابعاد مختلف دینداری باشد .در این میان انگیزه های مذهبی افراد در قالب جهت گیری‌های مذهبی درون سو و برون سو به عنوان دو عامل متمایز که می‌تواند دانش ما را پیرامون ارتباط میان وجود

زنان در مکالمات خود کمتر قانون گرا و بیشتر متمایل به استثنا قایل شدن در قوانین هستند ولی مردان در طول تعامل یک دیدگاه کلی را حفظ و از زبان به شکل آمرانه استفاده می‌کنند و بین خود و دیگران جدایی و دوگانگی بیشتری احساس می‌کنند (بل مک کارسی، مک نامری، ۲۰۰۷ به نقل از حسنی رنجبر، نجفی عرب، ۱۳۹۱).

مردان عموما بیشتر به استفاده از کلام رقابتی و زنان به کلام مشارکتی گرایش دارند پژوهشگران دلیل این امر را جایگاه پایین زنان در اجتماع می دانند (غفار ثمر و علی بخش،۲۰۰۷ به نقل از همان منبع).

زبان مردانه قاطعانه تر، بزرگسالانه و مستقیم است در حالی که زنان به علت جایگاه پایین اجتماعی و پذیرش کلیشه های جنسیتی زبانشان نابالغ تر خیلی رسمی و بیش از حد مودب و غیر قاطعانه است و زنان در این زمینه اغلب دچار تردید هستند و همچنین در گفتار دچار انقیاد یعنی تابع بودن و حالت انفعالی زنانه هستند (نعمتی و بایر، ۲۰۰۷).

در پژوهشی که حسنی رنجبر و نجفی عرب ‌در سال‌(۱۳۹۱) انجام دادند ‌به این نتیجه رسیدند که زنان خیلی بیشتر از مردان از تعدیل کننده ها و نقل قول مستقیم استفاده کرده‌اند و همچنین جملات ناقص شان هم بیشتر است که این مسئله به خوبی نشانگر حالت انفعالی شان در محاورات است و همچنین مردان بیشتر از عذر خواهی و پوزش استفاده کردند البته نه در برابر زنان بلکه در مقابل هم جنسشان که این موضوع هم نشانگر سلطه گری مردان در مکالماتشان با زنان است (حسنی رنجبر و نجفی عرب ۱۳۹۱).

در پژوهشی که زارع در سال ۱۳۸۵ در شیراز انجام داد ‌به این نتیجه رسید که قریب به نیمی از جمعیت نمونه مورد مطالعه دارای ویژگی های زنانه یعنی کلیشه ای هستنددر تمام مطالعاتی که در خصوص کلیشه های جنسیتی انجام شده است روشن شده است که کلیشه ها طی ۲۰ یا ۳۰ سال گذشته تا حد زیادی ثابت مانده است (زارع،۱۳۸۵).

در تحیقیقی که عسگری، احتشام زاده و پیرزمان در سال ۱۳۸۹ انجام دادند ‌به این نتیجه رسیدند که هرچه نقش های جنسیتی آندروژنی یا ترکیبی از مردانه و زنانه همزمان باشد بهزیستی روانشناختی و همینطور پذیرش اجتماعی بالاتر است به عبارت دیگردو جنسیتی بودن در افراد پیش‌بینی کننده بهزیستی روانشناختی است چراکه هویت انسان هرچند تحت تاثیر عوامل گوناگونی مثل نژاد، ملت، شغل و سن است اما در اغلب جوامع یکی از تعیین کننده ترین آن ها مقوله مردانگی و زنانگی می‌باشد (بارون و برن ۱۹۹۷ به نقل از همان منبع).

نمونه های زیادی از باورهای فرهنگی و نگرش های منفی نسبت به زنان در فرهنگ شفاهی و مکتوب ما وجود داردکه موارد ذیل نمونه اندکی از آن ها‌ است:

اصطلاح گربه را دم حجله کشتن که اشاره به رفتار خشونت آمیز مردان و مطیع کردن زنان از همان ابتدای زندگی مشترک دارد.

اصطلاح زن ذلیل که صفت تحقیر آمیز برای مردانی ست که به نظرات همسر خود احترام می‌گذارند.

در فرهنگ لغت دهخدا اشاره های زیادی در این خصوص انجام گرفته است: (دهخدا،۱۳۵۷)

زن چو مار است زخم خود بزند بر سرش نیک زن که بد زند

زن چو بیرون رود بزن سختش خودنمایی کند بکن رختش

ور کند سرکشی هلاکش کن آب رخ می‌برد به خاکش کن

نظریه اسناد (برای فرد پرخاشگر)

قدیمی‌ترین فرمول بندی نظریه اسناد در کارهای فریتس هایدر^[۳](۱۹۵۸) مشاهده می شود از نظر او اسناد عبارت است از فرآیندی که افراد به کار می‌برند تا رویدادها و یا رفتارها را به عوامل زیر بنایی آن ها پیوند دهند (هایدر، ۱۹۵۸).

هایدر معتقد است که بیشتر مردم روانشناسان تازه کاری هستند که می کوشند رفتار دیگران را بفهمند تا دنیا را بیشتر قابل پیش‌بینی کنند طبق گفته هایدر بیشتر مردم در این مورد یکی از ۳ تبیین زیر را به کار می گیرند:

الف- آن ها ممکن است فرض کنند که رفتار شخص دیگر معلول عوامل موقعیتی نظیر عوامل اقتصادی یا فشارهای اجتماعی ست( اسناد موقعیتی).

ب- آن ها ممکن است تصور کنند که آن رفتار غیر عمدی و اتفاقی بوده و احتمالا در آینده روی نخواهد داد( اسناد موقعیتی).

ج- تبیین سوم این است که شخص با این رفتاریکی از صفات شخصی خود را بروز داده است (اسناد شخصی) (کریمی ۱۳۸۶).

نظریه اسناد به فهم فرآیندهایی کمک می‌کند که از طریق آن نیت های بدخواهانه به رفتارها نسبت داده می شود در کنار نظریه اسناد ، نظریه کنش متقابل نمادین و نظریه یادگیری اجتماعی نیز می‌تواند به فهم بیشتر ابعاد شناختی انتقادی پرخاشگری (نیت و اسناد) کمک کند.

در خصوص همسر آزاری نیز شواهد گسترده ای نشان می‌دهد که اسنادهایی که همسران به وقایع زندگی می‌دهند تابعی از رضایت و خشنودی زندگی است مخصوصا همسرانی که تحت استرس اند به احتمال زیاد مشکلات زناشویی و رفتارهای منفی همسرشان را به خصایص ثابت و کلی همسرشان نسبت داده و رفتارهای همسرشان را به خصایص ثابت و کلی او نسبت داده و رفتارهای او را تعمدی، دارای انگیزه های بدخواهانه زناشویی و مستحق سرزنش می دانند. اسنادهای نامناسب با نرخ بالای رفتارهای منفی و مبادله رفتارهای منفی در تعاملات زناشویی مرتبط است و شاید یکی از پیامدهای اسنادی نامناسب این باشد که در طول زمان موجب کاهش کیفیت زناشویی و هرچه کیفیت زناشویی کمتر باشد میزان خشونت خانوادگی بیشتر می شود(کارنی و همکاران، ۱۹۹۴به نقل از همتی).

سبک اسناد کنترل

اصطلاح سبک به عنوان شیوه ترجیحی فرد برای فکر کردن و انجام دادن کاری، از جمله متغیرهای فردی است (آلپورت،۱۹۳۷ به نقل از نریمانی، ابوالقاسمی،جویباری۱۳۹۲)

سبک تبیینی به طور گسترده در پژوهش های مختلف روانشناسی برای پیش‌بینی افسردگی استفاده شده (هاجیل، باش و وارن،۱۹۹۶؛پترسون و سلیگمن؛۱۹۸۴،سلیگمن،۱۹۹۰ به نقل از رجبی و ییلاق۱۳۸۴).

سبک اسناد یک متغیر شناختی است که نحوه تبیین رویدادها را نشان می‌دهد منطق اساسی نظریه اسناد از این فرض نظری ناشی می شود که آدمی واجد این انگیزش است که از ماهیت محیط خود به ویژه از علل رویدادهای خاص آگاه شود اگر به فهم این نکته نایل آید که علت رویدادهای معین در گذشته چه بوده است آنگاه قادر خواهد بود تا با مداخله واقعی و یا انتخاب‌های خود و آنچه در آینده برای او اتفاق خواهد افتاد را مهار سازد (سیرز و همکاران۱۹۹۱ به نقل از امانی، خداپناهی، حیدری۱۳۸۵).

این تحقیق به آن نوع سبک اسنادی اشاره دارد که از فرمول بندی مجدد درماندگی آموخته شده آبرامسون و همکاران۱۹۷۸ به دست آمده است در الگوی جدید درماندگی آموخته شده نحوه تبیین رویدادهای غیرقابل مهار توسط فرد مهمتر از رویدادهایی است که واقعا اتفاق افتاده است (همان).

فریز۱۹۸۰ به نقل از نوری،مکارمی،ابراهیمی ۱۳۷۹در تحقیقاتش نشان داد که الگوهای اسنادی ناسازگارانه بیشتر در ‌گروه‌های اقلیت نژادی، خانواده های کم درآمد و زنان است هرچند که گفته شده است که سبک اسناد ویژگی نسبتاپایدار شخصیت است اما به توجه به مطالعات ولفل(۱۹۸۲)، بلگر و چنی(۱۹۸۲) و دوهرتی(۱۹۸۴) به نقل از بارون و برن(۱۹۹۱) معلوم شده است که امکان تغییر در نوع سبک اسناد وجود دارد.

در جوابی که داده شده این است که اگر چنین شرطی در ضمن عقد ازدواج شده باشد یا عقد مبنی بر آن واقع شده باشد که به منزله ضمنی بوده است و واجب الوفا است و زن می‌تواند علاوه بر مهریه، طلا یا دو دانگ خانه را هم مطالبه بکند ولی اگر شرط ابتدایی بوده باشد واجب الوفا نیست و زن حق مطالبه الزامی طلا را ندارد گرچه بهتر است که زوج به شرط عمل نماید^[۵۷].

همچنین تکلیف منفق به پرداخت نفقه ایام گذشته اقارب نیز یکی از موارد دین طبیعی ذکر شده است که لازم دانسته شد که فقط به آن اشاره شود.^[۵۸]

به هر حال این‌ها مثالهایی بودند که با جستجو در منابع فقهی به آن ها برخورد می‌کنیم که بدون شک از مصادیق تعهد ابتدایی می‌باشند که لازم الوفا نمی‌باشند و به اراده و اختیار مدیون بستگی دارد که آیا به تعهد خود عمل بکند یا نکند و نمی‌توان مدیون را اجبار به پرداخت آن کرد. در واقع در فقه تعهد ابتدایی یک تعهدی است که اولاً نمی‌توان مدیون را مجبور به پرداخت کرد ثانیاًً در صورت پرداخت هم غیر قابل استرداد است.

همان طور که گفته شد، تعهد طبیعی به دو دسته تقسیم می‌شوند یک دسته تعهداتی است که مسبوق به یک تعهد مدنی هستند که بعداً در اثر از دست دادن ضمانت اجرا به تعهد طبیعی تبدیل می‌شوند و دسته دیگر تعهدات طبیعی ساده‌‌ای می‌باشند که از همان ابتدا از جهان اخلاق قصد ورود به جهان حقوق را دارند مثل تعهد به پرداخت نفقه برادر یا خواهر ناتوان که به نظر می‌رسد تعهد ابتدایی مصداقی از تعهدات طبیعی نوع دوم یعنی تعهد طبیعی ساده باشد، که مثال‌هایی در این زمینه در ذیل بحث اشاره شد.

ب: صدقه

صدقه هبه‌‌ای است که به قصد تقرب به خدا، به کسی داده می‌شود.

در توجیه لزوم صدقه گفته شده است، چون هدف از این بخشش رسیدن به ثواب است و این عوض و خشنودی وجدان، بی درنگ برای صدقه دهنده به وجود می‌آید پس باید آن را در زمره هبه‌های معوض آورد، هبه‌‌ای که عوض آن داده شده و بر واهب لازم ‌کرده‌است^[۵۹] ولی باید دانست تصدیق اثر نیروهای اخلاقی بر قواعد حقوق نیاز به اینگونه استدلال‌ها ندارد و چه بهتر که امور معنوی آلوده منطق مادی نشود وانگهی، حقوق از علوم اجتماعی است، مفهوم «معامله» و «عوض» در این زمینه جنبه مادی و بیرونی دارد به همین جهت، فقها صدقه را از هبه جدا و در ردیف وقف از آن سخن گفته‌اندو هیچکس در درستی صدقه به کودک و مجنون تردید نمی‌کند^[۶۰] در حالی که تملک بدون عوض از سوی مجنون و غیر ممیز در قلمرو حقوق امکان ندارد بر مبنای آنچه گفته شد داشتن حق رجوع در این عقد، به دلیل مخالفت با اخلاق حسنه باطل است در حالی که نسبت به نفوذ چنین شرطی در هبه‌های معوض تردید نباید کرد.

به طور خلاصه، صدقه عقدی است که داوری‌های اخلاقی و مذهبی در آن نقش مهم و تعیین کننده دارد و شاید بر همین مبنا است که بعضی از فقها آن را عنوان خاص برای هبه وقف و ابراء به قصد تقرب دانسته‌اندشخصی که به دیگری صدقه می‌دهد مختار به انجام آن است و ممکن است در اثر فشار و اجبار وجدان خود به دیگری مالی را صدقه بدهد و نمی‌توان او را وادار به انجام آن کرد، اکثر فقها نیز معتقدند به عدم جواز رجوع به صدقه و استرداد مال بخشیده شده.

یعنی اگر فرد در اثر فشار وجدان خود مالی را به دیگری صدقه بدهد دیگر نمی‌تواند آنچه را داده مسترد کند همین ویژگی‌ها در صدقه باعث شده که آن را بتوان در زمره تعهدات طبیعی دانست که در فقه وجود دارد.

اما در تعیین اینکه صدقه در کدام دسته از انواع تعهدات طبیعی قرار می‌گیرد ناگفته پیدا‌ است که با نگاهی به خصوصیات صدقه بتوان آن را از نوع تعهدات طبیعی ساده پنداشت که مسبوق به یک تعهد مدنی سابق نمی‌باشد چرا که گفتیم در تعهد طبیعی ساده هیچ تعهد قبلی وجود نداشته بلکه شخص تحت تأثیر فشار اخلاقی و وجدانی بر دوش خود مالی را به دیگری تملیک می‌کند.

تفاوت هبه با صدقه:

هبه و صدقه هر دو عقد است و با ایجاب و قبول و قبض واقع می‌شود، با وجودی که عقد بودن صدقه به صراحت از ناحیه غالب فقها پذیرفته شده^[۶۱] باز هم بعضی از ایشان صدقه را عقد نمی‌شناختند^[۶۲]

در هر حال در هر دو امکان رجوع وجود نداشته ‌بنابرین‏ برای یافتن تفاوت بین صدقه و هبه باید به دنبال ویژگی دیگری باشیم و آن وجود «قصد قربت» در صدقه و نبودن آن در هبه است هر چند که گاه در هبه نیز ممکن است انگیزه نهانی واجب قصد قربت باشد، این ویژگی که مورد تأیید غالب فقها نیز می‌باشد ‌به این نتیجه منتهی می‌شود که با در نظر گرفتن قصد قربت، در واقع صدقه را باید معوض و عوض آن را اجری دانست که از پروردگار گرفته می‌شود.

همین نکته است که به نظر برخی صدقه را جزء تعهدات طبیعی قرار می‌دهد زیرا معوض بودن عملی که به ظاهر رایگان است و اجباری در انجام آن نیست و پس از قبض گیرنده قابلیت استرداد ندارد به خوبی بیانگر دین اخلاقی است که صدقه دهنده در وجدان خود احساس می‌کند و با انجام این تکلیف اخلاقی درصدد به دست آوردن رضایت خداوند است این نظر را محقق حلی در شرایع نیز تأیید ‌کرده‌است و از جمله شروط صدقه را قصد قربت دانسته و رجوع آن را بعد از قبض جایز ندانسته زیرا مقصود از صدقه مزد اخروی است که با دادن آن حاصل می‌شود پس مثل بخشش است که در مقابل عوضی باشد.

در صورتی که هبه ممکن است با انگیزه های مادی و دنیوی همراه باشد، با این همه این را بدان معنا نیست که هبه با قصد تقرب به خداوند را نافذ ندانیم^[۶۳].

بر عکس در چنین فرضی، هبه به حال خود باقی و به شکل معوض و غیر قابل رجوع در می‌آید زیرا وجود انگیزه نزدیکی به خداوند، واهب را مستحق ثواب می‌گرداند.

‌بنابرین‏ اعتبار الفاظ عقود از نظر کاشفیت از قصد متعاملین است و صدقه به غیر از دادن مال به دیگری به قصد نزدیکی به خداوند چیز دیگری نیست چه به کلمه هبه ادا شود یا به کلمه دیگری که این معنا را برساند با این وجود بعضی وجود قصد تبرع در هبه را موجب تغییر ماهیت و تبدیل آن به صدقه می‌دانند.

تمییز هبه از صدقه این نفع را دارد که وضع مال پرداخت شده را از نظر امکان یا عدم امکان استرداد آن روشن می‌سازد، اگر صدقه را شبیه هبه معوض دانسته‌اندبرای توجیه خصوصیت غیر قابل رجوع بودن آن است در حالی که اگر انگیزه صدقه دهنده را به نحو دیگری تحلیل کنیم، سبب این ویژگی روشن تر می‌شود، به نظر برخی انگیزه در دادن صدقه، ادای دین و تکلیف وجدانی است که شخص در خود احساس می‌کند.

پس اگر مالی را به طور رایگان و بلاعوض به کسی می‌دهد در واقع تعهد وجدانی و اخلاقی خود را ایفاء می‌کند هر چند که چنین دینی قابل مطالبه نباشد، احساس تکلیفی که صدقه دهنده نسبت به بدل مال در وجدان خود می‌کند نتیجه امر پروردگار است ولی احتمال دارد نتیجه اخلاق اجتماعی و انسان دوستی و اجرای عدالت نیز باشد. در هر صورت وجود همین دین است که حق استرداد مال پرداخت شده را از بین می‌برد. این انگیزه (تکلیف اخلاقی) در هبه به پدر و مادر و اولاد مفروض است و هبه به همسر را نیز باید از همین قبیل شمرد.

ج)تقاص شرعی:

اختلالات اضطرابی دیگر یا اختلالات خلقی را در نظر بگیرید .

آیا علایم به دنبال یک استرسور قابل شناسایی ایجاد شده اند ؟

خیر

بلی

اختلالات تطابقی را در نظر بگیرید .

استرسور شدید یا تهدید کننده زندگی است ؟

خیر

بلی

اختلال استرس حاد یا اختلال تطابقی را در نظر بگیرید .

آیا علایم بیش از یک ماه طول کشیده اند ؟

خیر

بلی

اختلال تطابقی یا اختلال اضطرابی یا اختلال خلقی را در نظر بگیرید.

آیا تجربه مکرر،اجتناب و افزایش برانگیختگی همگی وجود دارند ؟

خیر

بلی

آیا همه ی آن ها با تروما ارتباط دارند ؟

آیا بیمار تجارب ادراکی نامعمول دارد ؟

بلی

بلی

بلی

اختلال سایکوتیک را به عنوان یک تشخیص اضافی در نظر بگیرید .

بلی

آیا می توان تمارض را رد کرد ؟

تمارض

خیر

بلی

اختلال استرس پس از سانحه

نمودار۲-۲: نمودار تشخیصی برای اختلال استرس پس از سانحه (لیهی و هالند، ۲۰۰۰)

۲-۶-۲-مدل شناختی :

انگاره اصلی در مدل های شناختی اختلال های هیجانی، این انگاره است که آنچه مسئول ایجاد هیجانات منفی از قبیل اضطراب، خشم یا غمگینی می‌باشد، خود رویدادها نیستند، بلکه انتظار و تفسیر افراد از آن رویدادها است. در اضطراب، تفسیر یا دریافت های شناختی مهم، به خطر فیزیکی و یا روانی ـ اجتماعی ارتباط می‌یابند. در زندگی روزمره، موقعیت های فراوانی وجود دارد که به طور عینی خطرناکند. در این موقعیت ها ادراک افراد غالبا ارزیابی های واقع گرایانه ای از تهدید تشکیل می‌دهند. اما بک (۱۹۷۶) استدلال می‌کند که در حالت های اضطرابی، افراد مرتبا خطر مربوط به موقعیتی خاص را بیش از آنچه واقعا وجود دارد، برآورد می‌کنند. این گونه بیش برآوردها به طور خودکار و غیر ارادی «برنامه اضطراب» را فعال می‌سازند. منظور از«برنامه اضطراب»، مجموعه ای از پاسخ ها هستند که از راه تکامل زیست شناختی، به ما رسیده اند. این پاسخ ها در اصل برای محافظت ما از آسیب های مربوط به محیط ابتدایی، طراحی شده اند (هاوتون و همکاران، ۱۳۸۵).

فوا و همکارانش یک مدل شناختی از اختلال استرس پس از سانحه را ‌پیشنهاد کردند که ترکیبی از جزئیات و عناصر مدل رفتاری است. آن ها پیشنهاد کردند که وقتی یک شخص تروما را تجربه می‌کند، «ساختار ترس» در حافظه شکل می‌گیرد که ترکیبی از سه عنصر است: ۱- محرک (بینایی، شنوایی و دیگر احساسات مرتبط با واقعه) ۲- پاسخ ها (واکنش های هیجانی و فیزیولوژیکی به واقعه) ۳- معانی مرتبط با محرک ها و پاسخ ها. این ساختار ترس، برنامه ای را برای فرار از خطر شکل می‌دهد. همانند روش رفتاری، روش فوا نیز اشاره می‌کند که علایم مرتبط با تروما ساختار ترس را فعال می‌کنند و تجربه مکرر خاطرات و پاسخ ها منجر به اجتناب از علایم می‌شوند (فوا و ریجس، ۱۹۹۴؛ فوا، روتبام^[۸۱] و مولنار^[۸۲]، ۱۹۹۵؛ فوا، استیکت و روتبام، ۱۹۸۹؛ به نقل از نیرومندی، ۱۳۸۷).

فوا نیز بر اهمیت معنای عناصر در ساختار ترس تأکید می‌کند.حوادث تروماتیک اغلب از چندین طرح واره و فرضیه نافذ، ناشی می‌شوند: ۱- جهان بی خطر است. ۲- وقایع قابل پیش گویی و قابل کنترل هستند. ۳- وقایع و اتفاقات خیلی ناگواری برای من اتفاق نخواهد افتاد. ۴- من می توانم بر هر آنچه از وقایعی که رخ می‌دهند فائق آیم. موافق با نظر پیاژه، فوا اشاره می‌کند که هرگاه یک واقعه ی تجربه شده با چنین طرح واره های اساسی تناقض داشته باشد، یک ضربه می‌تواند احساسی از تجربه را به وجود آورد. اگر این معانی با تروما مرتبط شوند(مانند «وقایع خطرناک، می‌توانند بدون هشدار اتفاق بیفتند»، «آن ها می‌توانند برای من اتفاق بیفتند»، «ممکن است من نتوانم با آن ها مقابله کنم») نخواهند توانست در طرح واره های موجود جذب شوند و به تجدید نظر طرح واره ها نیاز خواهند داشت، فرآیندی که به عنوان تطابق^[۸۳] استنباط شده است (لیهی و هالند، ۲۰۰۰).

آنچه این پردازش شناختی از تروما را برای مردم مبتلا اختلال استرس پس از سانحه مشکل می‌کند، این حقیقت است که فعال کردن معنی ساختار ترس باعث فعال شدن عامل پاسخ می شود که خود این هم به نوبه خود منجر به تجربه مکرر پاسخ های هیجانی شدید مرتبط با تروما می‌گردد. از این پس، هیجان ها، شدید احساس می‌شوند و فرد سعی می‌کند این خاطرات را متوقف سازد. این اجتناب، فرایند جذب^[۸۴] و تطابق را متوقف می‌سازد. سپس الگوی متناوبی از تلاش برای جذب که منجر به تجربه مجدد می شود و تلاش برای اجتناب از خاطرات و هیجان های منفی ایجاد می شود. بر طبق روش فوا، این تنش بین نیاز برای یافتن معنی و نیاز برای اجتناب فرد از یک حالت برانگیختگی، زیاد می‌باشد (لیهی و هالند، ۲۰۰۰). الگوی لازاروس و فولکمن^[۸۵]: تجربه استرس تنها زمانی روی می‌دهد که آن موقعیت به عنوان آسیب، از دست دادن، تهدید یا کشمکش ارزیابی شده باشد. به عقیده لازاروس، فرایند ارزیابی که فرایندی شناختی است، در خلال دو مرحله صورت می‌گیرد: ارزیابی اولیه که ارزیابی خود رویداد است و ارزیابی ثانویه که ارزیابی منابع در دسترس فرد برای مقابله با استرس است. اگر فرد مطمئن نباشد که توانایی مقابله با موقعیتی که تهدید آمیز ارزیابی شده را دارد، استرس تجربه می شود (لازاروس و فولکمن؛ به نقل از شاکری و صادقی، ۱۳۸۲).

جمع بندی:

پس الگوهای متفاوتی برای تبیین نقش بالقوه استرس در سبب شناسی، تشدید، عود و مزمن شدن بیماری- های روانی و جسمانی مطرح شده اند. اگرچه این الگوها خاستگاه متفاوتی دارند اما در بر گیرنده عوامل مشترکی نیز هستند که در این جا به سه رویکرد مهم به طور خلاصه اشاره می شود.

رویکرد اول: در نخستین رویکرد، استرس به منزله یک محرک^[۸۶] تلقی می شود. در این تعریف استرس چیزی است که از خارج بر فرد تحمیل می شود و افراد آن را به عنوان منبع یا علت تنش^[۸۷] خود درنظر می ـ گیرند. پژوهشگرانی که این رویکرد را پذیرفته اند به مطالعه گسترده ای از رویدادهای استرس زای زندگی (مثبت یا منفی) پرداخته‌اند (دادستان؛ به نقل از شاکری و صادقی، ۱۳۸۲).

رویکرد دوم: در این رویکرد استرس به عنوان یک پاسخ^[۸۸] توصیف می شود که نماینگر و اکنش های فرد در برابر رویدادهای استرس زاست. در این پاسخ دو مؤلفه‌ با یکدیگر ارتباط دارد: مؤلفه‌ روان شناختی که دربرگیرنده رفتار، الگوهای فکر و هیجان هاست و مؤلفه‌ فیزیولوژیک که مشتمل بر افزایش برانگیختگی جسمانی، ضربان قلب، فشار خون، سرعت تنفس و مانند آن است (دادستان؛ به نقل از شاکری و صادقی، ۱۳۸۲).