۲-۵- بررسی عملکرد

شغل مدیریت همراه با مجموعه ای از ارزشیابی­هاست. یک مدیر، یک روز کاری را با مطالعه و بررسی نامه ها، گزارش ها، انجام مذاکرات و ملاقات با همکاران یا ارباب رجوع و. .. سپری می‌کند و ‌بر اساس معیارهایی، درباره هریک از آن ها تصمیماتی را می‌گیرد. پیچیده ترین و دشوارترین کار مدیر، بررسی عملکرد کارکنان است که نمی تواند به عنوان یک رویداد یا فرصت اتفاقی به حساب آید. بررسی عملکرد بخشی از شغل مدیر است چرا که از طریق آن ‌در مورد واگذاری کارها، ارتقا و ترفیع، جابه جایی یا انتقال، آموزش کارکنان به قضاوت می پردازد (بزازجزایری،۱۳۷۸).

چنانچه در امر قضاوت و بررسی عملکرد کارکنان، اصول و روش های منطقی رعایت نگردد، بیم آن می رود که اثر احساسات زودگذر و همچنین اغراض شخصی نتایج بررسی را مخدوش سازد. انجام عملیات بررسی می باید خارج از حب و بغض و تبعیض انجام شود. بدیهی است چنانچه این امر در ارزشیابی کارکنان ملحوظ نگردد نتیجه جز ایجاد و حس محرومیت و ناکامی در کارکنان و تقلیل بازده کار و کاهش عملکرد چیز دیگری را به دنبال نخواهد داشت.

بررسی عملکرد فرآیندی است که به وسیله آن فرایند کار کارکنان در فواصل معین و به طور رسمی مورد سنجش قرار می‌گیرد (ماندی،۱۹۸۷). شناخت کارکنان از جمله علل اصلی بررسی عملکرد است. ‌بنابرین‏، بررسی عملکرد به طور نظام دار به تشریح توانایی ها و ضعف های کارکنان با توجه به شغل آن ها می پردازد. از جمله کاربردهای بررسی عملکرد می توان به برنامه ریزی نیروی انسانی کارمندیابی و انتخاب، آموزش کارکنان، تعیین مسیر شغلی، حقوق و مزایا، شناخت استعدادهای بالقوه کارکنان، دادن بازخورد به کارکنان، مشاوره و راهنمایی کارکنان جهت بهبود عملکردشان، بهبود تعهدات فرد نسبت به سازمان، انگیزش کارکنان، ارضای نیاز، شناسایی و حمایت از آن ها، قدرت بخشیدن به ارتباطات در رابطه با سرپرستان و زیردستان تشخیص مسائل فردی و سازمانی اشاره داشت (سعادت،۱۳۷۵).

قصد و منظور هر برنامه بررسی عملکرد، بهسازی کارکنان و بهبود عملکرد آنان است. این هدف از طریق کمک به کارکنان برای انجام بهتر شغل و از طریق توسعه مهارت ­ها و دانش کارکنان برای دستیابی به نیازهای آتی واحد کاری تحقق می‌یابد. به عنوان یک مدیر چنانچه کار را از طریق افراد انجام دهید ( تعریف مدیریت )، سپس به کارکنان با بهره وری بالا حقوق و مزایای متناسب بپردازید، در آن صورت می توان گفت که شما احساس خوبی را درباره کاری که آن ها انجام داده‌اند، ایجاد کرده اید. آنچه برای یک کارمند مورد انتظار است، این است که بداند چه کاری را و چگونه آن را انجام دهد. ‌در مورد درستی یا نادرستی انجام کار آگاهی کسب کند و در ازای انجام درست کارها پاداش بگیرد. بهسازی کارکنان می‌تواند با یک بررسی عملکرد اثربخش اتفاق افتد به خاطر اینکه (بزازجزایری،۱۳۸۲) :

– به مدیر کمک می‌کند تا به کارکنانش بگوید که چگونه کارشان را خوب انجام دهند.

– به مدیر و کارکنان کمک می‌کند تا وظایف، نتایج و استانداردهای شغلی را به روشنی تشخیص دهند.

– به مدیر و کارکنان کمک می‌کند تا موانع بهره وری شغلی را شناسایی و آن ها را حذف کنند.

– مدیر درک بهتری از توانایی‌های کارکنانش به دست می آورد؛

– مدیر اطلاعات بیشتری درباره مهارت، تحصیلات و تجارب کارکنان به دست می آورد.

– ارتباطات و روابط بین مدیر و کارکنان را بهبود می بخشد.

بررسی عملکرد عبارت است از ارزشیابی دوره ای عملکرد کاری کارکنان توسط سرپرست بلا فصل وی. هر چه کارکنان در فرایند بررسی خود مشارکت داشته باشند، روایی و اعتبار و سلامت نظام بررسی بیشتر می شود. برخی از سازمان‌ها برای بررسی عملکرد کارکنان خود از یک یا ترکیبی از روش های متداول مانند مقیاس ترسیمی رتبه ای، چک لیست، درجه بندی، مدیریت بر مبنای هدف و. .. استفاده می‌کنند. به طور معمول از فرم های ساختمند برای سنجش و اندازه‌گیری رفتارهای شغلی افراد و ثبت و نگهداری نتایج آن استفاده می‌کنند. درستی بررسی عملکرد مستلزم این است که برای تکمیل فرم های ارزیابی با کارکنان به بحث و بررسی بپردازیم. کاربرد فرم بررسی عملکرد بخشی از یک سیستم جامع (چرخه مستمر عملکرد ) است ولی صرفاٌٌ یک شروع یا یک پایان نیست. (همان منبع)

۲-۵-۱- بررسی عملکرد از طریق چهار مرحله متمایز زیر انجام می پذیرد

این چهار مرحله تحت عنوان رویکرد T.E.A.M به کار رفته است (اقتباس از راهنمای بررسی عملکرد، اداره منابع انسانی ایالات متحده آمریکا , ۲۰۰۲).

۱- مرحله فنی^[۳۸]۱

۲- مرحله بسط و توسعه ^[۳۹]۲

۳- مرحله ارزیابی ^[۴۰]۳

۴- مرحله نگهداری ^[۴۱]۴

قبل از تشریح این چهار مرحله توجه ‌به این نکته حائز اهمیت است. فرم های ارزیابی در برنامه بررسی عملکرد نباید اطلاعات مربوط به حقوق فرد را در برداشته باشد. بحث پیرامون حقوق فرد به زمان و جای دیگر مربوط می شود. ترکیب موضوع حقوق فرد با بررسی عملکرد آثار منفی به دنبال خواهد داشت. هدف ازبررسی، بهسازی، بهبود عملکرد و دستیابی به تعالی است. این مهم نیز از طریق سرپرستی، آموزش، مشاوره و مربیگری به دست می‌آید.

1. مرحله فنی: مرحله فنی مستلزم کارکردن با کارکنان به منظور تدوین یک شرح پست روشن، استانداردهای عملکرد شغلی و هدف­های کاری مناسب با ثبت عملکرد کارکنان است.
   شرح پست متشکل از آن دسته از وظایف و مسئولیت‌های خاص برای شغل خاص در یک واحد سازمانی است. اثربخش بودن شرح پست مستلزم در برداشتن وظایف و مسئولیت­های سرپرستی و نشان دادن میزان زمان مصروفه برای انجام هریک از آن ها‌ است. جنبه سرپرستی شغل بایستی به طور کاملاً روشن تعریف شود. مدیر و کارکنان باید با همدیگر برای حفظ شرح پست فعلی خود کار و واقع بینانه آن را درک کنند. شرح پست فعلی آنان بایستی قابل فهم و واقع بینانه باشد.

گام بعدی تدوین استانداردهای عملکرد شغلی است. استاندارد عملکرد بیانگر شرایطی است که باعث اجرای رضایتبخش شغل می شود. استانداردهای عملکرد شغلی برای مسئولیت­های یک شغل خاص در شرح شغل تعریف می‌شوند. این استانداردها در قالب واژه های دقیق و مختصر که به خوبی کمیت، کیفیت،‌ شیوه عمل و زمان انجام کار را نشان می‌دهد تعریف می‌شوند. به هنگام توصیف نتایج مورد انتظار، از استانداردهای عملکرد استفاده می‌کنیم.

1. 1. دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، انتشارات میراث ماندگار، قم، ۱۳۸۴٫

1. 1. رابرتسون، جفری، جنایات علیه بشریت، گروه پژوهشی ترجمه، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، زیر نظر میرمحمد صادقی، حسین، مشهد، ۱۳۸۳٫

1. 1. رعایت حقوق بشر دوستانه بین‌المللی، ترجمه دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشر دوستانه، تهران، نشر سِر سِم، سال ۱۳۸۳٫

1. 1. شریعت­باقری، محمد جواد، حقوق کیفری بین ­المللی، تهران، نشر جنگل، ۱۳۸۴٫

1. 1. شفائی، حسین، جنگ و جهاد در نهج البلاغه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۷۳٫

1. 1. صابری ،هنگامه، ضمانت اجرا در حقوق بشر دوستانه ،انتشارات وزارت امور خارجه ، ۱۳۷۸ .

1. 1. طباطبایی، علامه سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، جلد سی و ششم، ۱۳۶۳٫

1. 1. عباسی اشلقی ،مجید ، «مداخلات بشردوستانه و اصل عدم مداخله»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، مهر و آبان ۱۳۸۰٫

1. 1. قربان نیا، ناصر، حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و‌اندیشه اسلامی، ۱۳۸۷٫

1. 1. کرمی،‌جهانگیر؛ شورای امنیت سازمان ملل متحد و مداخله بشر دوستانه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران، ۱۳۷۵٫

1. 1. کریانگ ساک کیتی شیایزری، حقوق بین ­المللی کیفری، ترجمه­ی بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، تهران، ۱۳۸۳٫

1. 1. کنعانی، محمدطاهر؛ سیاه رستمی، هاجر، حسین نژاد؛ کتایون، حقوق بین الملل بشر دوستانه ناظر بر حمایت از افراد در درگیری مسلحانه (مجموعه اسناد ژنو)، کمیته ملی حقوق بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۳٫

1. 1. مطهرى , مرتضی، جهاد ،انتشارات صدرا, چاپ ششم , ۱۳۷۲ .

1. 1. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد دوم انتشارات دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۷٫

1. 1. ممتاز، جمشید و رنجبریان، امیر حسین، حقوق بین ­الملل بشردوستانه، مخاصمات مسلحانه داخلی، تهران،نشر میزان، ۱۳۸۶٫

1. 1. ممتماز ،جمشید و امیر حسین رنجبریان ، حقوق بین الملل سلاح‌های کشتار جمعی ، نشر دادگستر، ۱۳۶۷ .

1. 1. موسوی،.سید احمد ،جنگ تحمیلی و میراث فرهنگی،از انتشارات‏ سازمان میراث فرهنگی کشور۱۳۷۲٫

1. مهرپور، حسین ،نظام بین‌المللی حقوق بشر، تهران: انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۷٫

1. 1. – قربان نیا، ناصر؛ نسبت میان حقوق بشر و حقوق دوستانه، رسالۀ دکترا، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال ۱۳۸۵٫ ↑

1. 1. – Human right ↑

1. 1. – رعایت حقوق بشر دوستانه بین‌المللی، ترجمه دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشر دوستانه، تهران، نشر سِر سِم، سال ۱۳۸۳، ص ۸٫ ↑

1. 1. – دکتر مصطفی محقق داماد ، تدوین حقوق بشر دوستانه و مفهوم اسلامی آن ،‌مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی ٰ شماره ۱۸ ،‌ ص ۱۴۹ . ↑

1. 1. – SUNTEZO ↑

1. 1. – مصطفی محقق داماد ،‌مبانی و توسعه مترقیانه حقوق بین الملل بشر دوستانه – پایان نامه دوره فوق لیسانس دانشگاه شهید بهشتی ،‌تهران . ↑

1. 1. – Henry Dunant ↑

1. 1. – A memory of solferino ↑

1. 1. – رعایت حقوق بشر دوستانه بین‌المللی، ترجمه دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشر دوستانه، تهران، نشر سِر سِم، سال ۱۳۸۳، ص ۸٫ ↑

1. 1. -کنعانی، محمدطاهر؛ سیاه رستمی، هاجر، حسین نژاد؛ کتایون، حقوق بین الملل بشر دوستانه ناظر بر حمایت از افراد در درگیری مسلحانه (مجموعه اسناد ژنو)، کمیته ملی حقوق بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۳٫ ↑

1. 1. -http://bashardustan.blogfa.com ↑

1. 1. – کریانگ ساک کیتی شیایزری، حقوق بین ­المللی کیفری، ترجمه­ی بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، تهران، ۱۳۸۳، چاپ اول، ص۲۵۲ ↑

1. 1. ۱- امروزه با توجه به ظهور انواع سلاح‌های پیشرفته‌ اتمی و شیمیایی و محتمل بودن به کارگیری آن ها در زمان مخاصمات مسلحانه، می‌توان نتیجه گرفت کهخطرات و خسارات جنگ محدود به زمان مخاصمه نیست بلکه بعد از خاتمه جنگ آثار اسف بار آن متوجه افراد بالاخص غیر نظان می‌شود. ↑

1. 1. – سید علی، پیدایش حقوق بشر دوستانه جنگ و جلوه‌هایی از حفظ حیثیت انسانی در رفتار رزمندگان با یکدیگر، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ حقوق، شماره ۳۹، سال ۱۳۸۳، ص ۷۶ – ۱۱۶٫ ↑

1. 1. – محمد رضا بیگدلی،پیشین،ص ۷۹٫ ↑

1. 1. – همان،ص ۸۰ ↑

1. 1. – هنجنی، سید علی، پیدایش حقوق بشردوستانه جنگ و جلوه هایی از حفظ حیثیت انسانی،مجله تحقیقات حقوقی، شماره۳۹،صص۸۶-۸۸ ↑

1. 1. – آشنایی با کنوانسیون ژنو www.wapedia. com ↑

1. 1. – جوانی، جمشید، بررسی جنایات جنگی در اساسنامه دیوان کیفری بین ­المللی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، تهران، ص ۱۲۳ ↑

1. 1. -همان ↑

1. 1. – کریانگ ساک کیتی شیایزری، حقوق بین ­المللی کیفری، ترجمه­ی بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۳، چاپ اول، صص ۲۵۵ -۲۵۶ ↑

1. 1. – شریعت­باقری، محمد جواد، حقوق کیفری بین ­المللی، تهران، نشر جنگل، ۱۳۸۴، چاپ اول، ص۲۰۳ ↑

1. 1. – رابرتسون، جفری، جنایات علیه بشریت، گروه پژوهشی ترجمه، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، زیر نظر میرمحمد صادقی، حسین، مشهد، ۱۳۸۳، چاپ اول، ص۴۶۱ ↑

1. 1. – کامینگا، منو تی، اعمال صلاحیت جهانی در رابطه با جرائم سنگین حقوق بشری، مجله حقوقی، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین ­المللی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۲، شماره بیست و هشت، ص ۷۴ ↑

1. 1. – ممتاز، جمشید، رنجبریان، امیر حسین، حقوق بین ­الملل بشردوستانه، مخاصمات مسلحانه داخلی، تهران،نشر میزان، ۱۳۸۶، چاپ دوم، ص۱۹۸ و ص۲۰۴-۲۰۵ ↑

1. 1. – نجفی ایرندآبادی ،علی حسین ، مسئولیت کیفری بین‌المللی، مجله تحقیقات حقوقی، ش ۱۵ ( سال ۴-۱۳۷۳) ص ۱۷۴ و ۱۷۵٫ ↑

1. 1. -بیگ زاده ،ابراهیم ، محاکم کیفری بین‌المللی، تئوری و عمل، مجله تحقیقات حقوقی سازمان ملل متحد ش ۱۸، ص ۵۹ و ۶۰٫ ↑

1. 1. – Humanitarian Intervention ↑

1. 1. – قربان نیا ،ناصر ، مداخله بشر دوستانه از منظر حقوق بین‌الملل،مجله حقوقی نامه سفید ، سال نهم، شماره ۳۷، مرداد و شهریورماه ۱۳۸۲ ، ص ۱۲۶٫ ↑

1. 1. 1. – ایالات متحده امریکا بین سال‌های ۱۸۱۳ و ۱۸۹۹ برای حمایت از اتباش ۴۶ بار در کشورهای امریکای لاتین یا دیگر کشورها نیروی نظامی پیاده نمود. ↑

   

1. 1. – بند۴، ماده ۲، منشور سازمان ملل متحد. ↑

1. 1. – بند ۷، ماده ۲ منشور. ↑

1. 1. – شورای امنیت با استناد به صلاحیت خویش و تفسیر موسع مفهوم «تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی» زیر عنوان مداخله بشر دوستانه در کشورهای مختلفی از جمله عراق، سومالی، روندا و… دخالت نموده است. ↑

   

۲- ۱۶-۱-۲– حسابداری ذهنی (Mental Accounting)

حسابداری ذهنی نیز قسمتی از تئوری چشم انداز است که گرایش افراد را به قراردادن رویدادهای مخصوص به حساب های ذهنی متفاوت ‌بر اساس ویژگی های ظاهری نشان می‌دهد. حسابداری ذهنی می‌تواند به توضیح این نکته کمک کند که چرا سرمایه گذاران از تجدید تطبیق نقطه عطف خود برای یک سهام جدید خودداری می نمایند . statman , 1985) shefrin and )

انسان ها معمولاً رویدادهای خاصی را در بخش های مختلف مغز خود قرار می‌دهند و تفاوت بین این بخش ها گاه بیش از خود رویداد بر رفتار سرمایه گذار ها تاثیر می‌گذارد. برای مثال فرض کنید قصد دارید به تئاتر بروید و قیمت هر بیلت ۲۰ دلار است. هنگامی که به سالن می رسید متوجه می شوید یک اسکناس ۲۰ دلاری گم کرده اید.
آیا در هر صورت یک بلیت ۲۰ دلاری برای رفتن به تئاتر می خرید؟ تحقیقات روی رفتار مالی انسان ها نشان می‌دهد ۸۸ درصد مردم در این حالت چنین می‌کنند. اکنون فرض کنید از پیش بلیت را به قیمت بیست دلار خریده اید. هنگامی که به محل تئاتر می رسید متوجه می شوید بلیت را خانه جا گذاشته اید. آیا برای خرید یک بلیت دیگر ۲۰ دلار پول خواهید داد؟ تنها ۴۰درصد پاسخ دهندگان ‌به این پرسش گفته اند، چنین می‌کنند. دقت کنید که در هر دو حالت شما ۴۰ دلار هزینه می کنید اما چون سناریوهای مختلفی برای این ۴۰ دلار وجود دارد و شما این رویدادها را در بخش های مختلفی از ذهن خود قرار داده اید رفتاری متفاوت نشان می دهید.
یکی از مثال های حساب ذهنی، تردیدی است که درباره فروش یک سهام قبلاً بسیار پرسود و اکنون کم سود شما به وجود می‌آید. طی دوران رونق اقتصادی مردم به سود بالای سرمایه گذاری عادت می‌کنند. هنگامی که قیمت ها تصحیح می شود و سود سرمایه گذاری کاهش پیدا می‌کند سرمایه گذارها درباره فروش سهام خود با حاشیه سود اندک تردید پیدا می‌کنند. در واقع آن ها بخشی از ذهن خود را به سبک سود بالا از سرمایه گذاری اختصاص داده‌اند و مایلند منتظر بمانند همان دوران پرسود بار دیگر فرا رسد.

۲-۱۶-۱-۳- کنترل شخصی (Self-Control)

تئوری کنترل شخصی در واقع ‌به این نکته می پردازد که سرمایه گذاران گزینه هایی را برای سرمایه گذاری انتخاب می آنند که بتوانند شخصاً و در مواقع لزوم محدودیت ها وکنترل های لازم را روی آن اعمال نمایند (خشنود ، ١٣٨٣(

۲-۱۶-۱-۴- دوری از تأسف و پشیمانی یا افسوس گریزی (Regret Aversion)

افراد پس از درک اشتباهاتی که انجام داده‌اند معمولاً دچار درد و پشیمانی می‌شوند و این احساس پشیمانی و ندامت به خاطر نتیجه احتمالی بدی است که یک تصمیم گیر ی نادرست به بار آورده است و افراد در فرایند دوری و اجتناب از این احساس پشیمانی ممکن است رفتارهایی را از خود نشان دهند که خیلی منطقی نباشد. این تئوری همچنین می‌تواند پدیده ضررگریزی را توضیح دهد چون افراد به خاطر اینکه احساس می‌کنند در تصمیم گیری خرید سهام دچار اشتباه شده اند در مرحله فروش سهامی که از قیمتشان کاسته شده تعامل می ورزند چون که می خواهند تا حد امکان این احساس پشیمانی دیرتر به واقعیت تبدیل شود . (Shefrin & Statman ,1985)

موضوع ترس از تاسف یا به طور ساده تاسف، واکنش احساسی سرمایه گذاران هنگامی است که متوجه می شود در تصمیم گیری خود اشتباه کرده‌اند. هنگامی که موضوع فروش یک سهام پیش می‌آید، سرمایه گذاران همواره از لحاظ احساسی تحت تاثیر مثبتی هستند که با آن این سهام را خریده اند. اگر قیمت پایین تر آمده باشد از فروش اجتناب می‌کنند تا ضرر نکنند و دچار تاسف نشوند. همه ما از اشتباه کردن اجتناب می‌کنیم. پرسشی که سرمایه گذاران هنگام بررسی فروش سهام خود باید از خود بپرسند این است که پیامدهای تکرار این خرید چیست و آیا من بار دیگر به خرید این سهام اقدام خواهم کرد؟ اگر پاسخ منفی است سهام یاد شده باید فروخته شود در غیر این صورت حفظ سهام ضررده و نفروختن آن تاسف بعدی را در پی خواهد داشت. اگرچه پاسخ منفی به معنای اشتباه بودن تصمیم اولیه یعنی خرید سهام است و تاسفی را در پی خواهد داشت اما تاسف حاصل از حفظ چنین سهامی بسیار بیشتر خواهد بود. نظریه تاسف همچنین ‌در مورد سرمایه گذار هایی که سهامی را خریده اند و تصور می‌کردند ‌سود ده باشد اما ارزش آن افزایش نیافته است،صدق می‌کند.برخی سرمایه گذارها برای آنکه چنین تاسفی را تجربه نکنند از رفتار و تصمیمات دیگر سرمایه گذارها پیروی می‌کنند و تنها سهامی را خرند که دیگران هم می خرند. آن ها با این توجیه که «همه در حال انجام این کار هستند» خیال خود را راحت می‌کنند. نکته بسیار جالب اینکه بسیاری از مردم هنگامی که سرمایه خود را در سرمایه گذاری در سهامی معروف که نیمی از مردم جهان نیز در آن ضرر کرده‌اند از دست می‌دهند کمتر ناراحت می‌شوند تا وقتی که در خرید سهامی گمنام ضرر می‌کنند. ظاهراًً اینکه همه سرنوشتی مشترک داشته اند از شدت تاسف آن ها می کاهد.

۲-۱۶-۲- رفتارهای شهودی یا رفتارهای مبتنی بر تجربه و آزمون خطا ( ابتکاری)

واژه (Heuristics) در فرهنگ لغت به معنی رفتار و تصمیم گیری ‌بر اساس تجربه ها و مستندات گذشته است. تعریف دیگری که از این واژه شده ‌به این صورت است :

» فرآیندی است که ‌بر اساس آن افراد رفتارهایی را بر اساس آزمون و خطا توسعه می‌دهند^۱.«

از آنجایی که ظرفیت پردازش اطلاعات در بشر محدود است اشخاص به روش های تصمیم گیری ناقص یا روش های ابتکاری^۲ روی می آورند که به تصمیم گیری های نسبتاً خوبی نیز منجر می‌شوند . ‌به این مختصرسازی که در فرآیندهای تصمیم‌ گیری صورت می‌گیرد، ساده‌سازی ابتکاری گفته می شود.

در واقع روش های ابتکاری یک سری قواعد سرانگشتی^۳ هستند که موجب سهولت در فرایند تصمیم گیری می‌شوند.

ذهن انسان از این قواعد سرانگشتی به منظور حل تسریع مسایل پیچیده استفاده می‌کند. برای مثال یک بازیکن بیلیارد برای محاسبه زاویه وسرعتی که باید به توپ ضربه بزند از مثلثات و معادلات دیفرانسیل

استفاده نمی کند، بلکه او از یک سری قواعد سرانگشتی بهره می‌گیرد و حتی ممکن است از ریاضیات چیزی نداند.

‌بنابرین‏ روش های ابتکاری ابزاری مفید در حل مسائل هستند. با این وجود برخی رویدادها و الگوهای رفتاری وجود دارند که باعث می‌شوند استفاده از روش های ابتکاری به خطا و تورش در تصمیم گیری بینجامد . ‌بنابرین‏ استفاده از روش های ابتکاری همیشه به یک تصمیم گیری صحیح منجر نمی شود.

بازارهای مالی به طور روزافزونی در حال پیچیده تر شدن است و این باعث افزایش رفتارهای مبتنی بر تجربه و آزمون و خطا ( ابتکاری (می شود.^[۱۱]

اما این رفتارها همیشه در بازارهای مالی سودمند نیست. این پدیده ممکن است بتواند توضیح دهد که چرا گاهی بازار غیرعقلانی و غیرمنطقی عمل می‌کند.

۲-۱۷- تاریخچه بورس اوراق بهادار ایران

از جمله عللی که فرد را متمایل می‌کند که دعوای خود را از طریق مکانیسم داوری حل و فصل نماید این است که در بیشتر موارد طرف بازنده دعوا دادرس را به صدور رأی‌ نادرست متهم می‌کند و اورا فاقد اطلاعات تخصصی در شناخت موضوع فرض می‌کند ولی اگر خود فرد در انتخاب شخص صادر کننده رأی‌ دخالت کرده باشد این احساس نارضایتی به حداقل کاهش می‌یابد همچنین امکان افشای اسرار در مکانیسم دادرسی های دولتی سبب می شود طرفین دعوا مخصوصا اگر تصدی به امور تجاری داشته باشند همواره از افشای اسرار خود در هراس باشند ، همچنین افراد به دلیل تشریفا ت زیاد دادرسی های دولتی که معمولا باعث می‌گردد افراد دچار اطاله دادرسی گردند فراری هستند و به طور خلاصه از جمله علل افراد جهت گرایش به داوری به شرح زیر است :۱- سرعت سریع تر رسیدگی به پرونده ها چرا که داوران ملزم به رعایت تشریفات نیستند و این خود سبب هر چه سریع تر پیش رفتن سیر پرونده می شود ۲- در دادرسی های دولتی امکان افشای اسرار طرفین وجود دارد چرا که اصل اولیه علنی بودن محاکمات است در صورتی که در داوری ها اصل غیر علنی بودن محاکمات است ۳- در دادرسی های دولتی معمولا قاضی رسیدگی کننده همه نوع از دعاوی را مورد بررسی قرار می‌دهد واین دقت و تخصص را پایین می آورد در حالی که در داوری طرفین می‌توانند ‌در مورد دعاوی خاص خود مثلا امور تجاری به صاحب نظر ‌و متخصص این رشته مراجعه کنند که این سبب افزایش دقت و رأی‌ صادره به منطق حقوقی و عدل و انصاف نزدیک تر است ۴- در دادرسی های دولتی قضات منصوب هستند و طرفین در انتخاب آن ها دخالتی ندارند این در حالی است که در داوری طرفین با اختیار و رضایت کامل داوران را انتخاب می کنند۵- از انجا که در دادرسی های قضایی افراد در انتخاب قاضی رسیدگی کننده دخالتی ندارند سبب می شود بازنده دعوا همیشه یک حس نارضایتی و بدبینی به قاضی رسیدگی کننده و سیستم قضایی داشته باشند در حالی که در داوری چون طرفین در انتخاب داور همکاری داشته اند این میزان نارضایتی به حداقل کاهش می‌یابد ۶- در دادرسی های قضایی به طور کلی اصل حاکمیت دولت است این قانون است که تشریفات آیین و قاضی رسیدگی کننده را تعیین می‌کند اما در داوری ها اصل همیشگی حاکمیت اراده طرفین است .

در کشور ما متاسفانه با وجود این سابقه در امر قانون گذاری هنوز به طور باید و شاید گسترش پیدا نکرده است وهنوز افراد از رجوع به داوری گریزانند، علت این امر را شاید بتوان در قوانین حاکم و نحوه ی عملکرد محاکم قضایی دانست . از آنجا که قوانین برای رأی‌ داور ارزش واعتبار کمتری نسبت به آرای قضایی قائل شده اند و رأی‌ داور به علت اعتراض دوباره در محکمه ی رقیب مورد اظهار نظر قرار می‌گیرد از اعتبار این نهاد کاسته است اما در دهه های اخیر به دلیل سابقه فقهی طولانی که پشتوانه ی این نهاد است تمایل بیشتری جهت گسترش این نهاد وجود دارد . همچنین مقامات قضایی که سیاست های کلی نظام که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ گردیده است ‌به این نهاد توجه روز افزونی داشته ، مثلا در ماده ۲۱۱ برنامه ی پنجم توسعه کشور مصوب ۹۰ امده است ، در اجرای بند ۹ سیاست های کلی قضایی پنج ساله ی ابلاغی رهبری ، قوه قضاییه مکلف است با همکاری دولت نسبت به تهیه لایحه نهاد مستقل داوری داخلی وبین المللی تا پایان سال سوم برنامه اقدام کند تا از طریق دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم گردد.

۱-۱-۳- بند سوم : مفهوم شناسی داوری

در ابتدای امر مانند هر تحقیق دیگری به تعریف واژگان کلیدی موضوع می پردازیم تا زوایای مختلف موضوع روشن شود .

داور را در تداول عامیانه قاضی گویند و اصطلاحا کسی است که سمت قضا ندارد ولی در مرافعات طبق مقررات رسیدگی می‌کند و فصل خصومت می کند(جعفری لنگرودی، ۱۳۸۹ ، ۳۵۳)

در عرف هم به شخص قضاوت کننده که با نظر خویش اختلاف را پایان می بخشد داور گویند همان‌ طور که ملاحظه می شود معنای عرفی داور با قاضی یکسان می‌باشد البته خواهیم دید که بین این دو نهاد تفاوت های زیادی وجود دارد در زبان عربی حکم و محکم ( به تشدید و کسر کاف)به معنی داور آمده است در عبارت ( ان الله قد حکم بین العباد ) مقصود از حکم همان داور و قضاوت کردن است ، همچنین داور به معنای آن که میان مردم حکم و فصل دعوی کند . انصاف دهنده ،قاضی و واژه ی داوری هم شکایت پیش قاضی بردن ، تظلم یکسو کردن مرافعه ، حکومت میان مردم و قضاوت آمده است (معین ، ۱۳۸۱ ، ۴۴۷).

اما داوری در تعریف اصطلاحی از این قرار است ، به کسی که طرفین اختلاف با رضایت دعوی خود را به او ارجاع می‌دهند و رأی‌ او را بر خود لازم الرعایه می‌دانند. رنه دیوید بیان داشته داوری فنی است که هدف آن حل و فصل مربوط به روابط بین دو یا چند شخص به وسیله ی یک یا چند شخص دیگر به نام داور یا داوران که اختیار خود را از یک قرارداد خصوصی می گیرند و بر اساس ان قرار داد رأی‌ می‌دهند بی آنکه دولت چنین وظیفه ای را به آنان محول نماید . همان‌ طور که می بینیم در همه ی این تعاریف قید خصوصی و ناشی از اراده طرفین دیده می شود وما را به ان وا می‌دارد که در یک تعریف مختصر از داوری بگوییم ، داوری روش خصوصی جهت حل و فصل اختلافات است اما ‌به این تعریف نقد وارد است چرا که در بسیاری موارد دادگاه به جای طرفین وارد می شود و اقدام به تعیین داور می‌کند مثلا ماده ی ۴۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید، در مواردی که طرفین معامله یا قرار داد متعهد به تعیین داور شده ولی داور یا داوران را معرفی نکرده باشند و در موقع بروز اختلاف نخواهند و یا نتواننددر معرفی داور اختصاصی خود اقدام ویا در تعیین داور ثالث تراضی نمایند و تعیین داور به دادگاه یا شخص ثالث محول نشده باشد یک طرف می‌تواند داور خود را معین کرده و به وسیله اظهار نامه رسمی به طرف مقابل معرفی و در خواست تعیین داور نماید و یا نسبت به تعیین داور ثالث تراضی کند در این صورت طرف مقابل مکلف است ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه داورخود را معرفی و یا در تعیین داورثالث تراضی نماید هر گاه تا انقضای مدت یاد شده اقدام نشود ذینفع می‌تواند حسب مورد برای تعیین داور به دادگاه مراجعه کند . همچنین در بسیاری از دعاوی مثل اختلافات پیمانکاری شهرداری ها یا ‌در مورد اختلافات بورسی نوع داوری اجباری است .

۶-شوخ طبع بودن‌:

مطالعات مداوم نشان می ‏دهند که شوخ طبعی به عنوان‏ یکی از روش‏های دفاعی بسیار مؤثّری است که داریم. ما در این مقوله، در حال صحبت کردن در ارتباط با آسیب‏های‏ تغیر شکل یافتهء خشم به صورت شوخی و طنز نیستیم. در واقع، شرایط آسیب زننده و مضر شوخ طبعی صرفا به‏ مسخره کردن (دست انداختن)، خندیدن و تأیید صحت‏ مطالبی که واقعا صحیح نیستند، منجر می‏ شود. گاهی اوقات‏ ما در شوخی‏ها، حقایق وجودی خودمان را می‏بینیم. والدین، معلمان و نقش‏هایی که در کودکان حس شوخ‏ طبعی را پرورش می ‏دهند، ممکن است آن‌ ها را به یکی از مؤثّرترین مکانیزم‏های مقابله با موقعیت‏های پر استرس‏ زندگی مجهز کنند (میدلتن^[۳۴] و همکاران، ۲۰۰۳).

در هنگام استفاده از این روش، سعی کنید به موضوعی‏ که اکنون باعث خشم شما شده است بخندید. روش‏ استدلال با خود را به کار ببرید تا خشم شما کاهش پیدا کند. هم چنین می‏توانید با خوش‏بینی موقعیت ‌ناراحت کننده‏ای‏ را که پیش آمده است به موضوعی شادی‏بخش تبدیل کنید. برای مثال، اگر روز تولد شما با مأموریت کاری همسرتان‏ مصادف شده است و شما را از گرفتن جشن محروم کرده‏ است، به جای نارضایتی می‏توانید به خود بقبولانید که فرد مهمی هستید و این تصادف هم موقعیت جالبی است. راه‏ دیگر این است که با بهره گرفتن از شوخی و طنز، فضایی از شادی ایجاد کنید و چیزی را که باعث ناراحتی شما شده‏ است با شوخی بیان کنید (ردفورد و ویرجینیا^[۳۵]، ۲۰۰۰).

به طور کلی، شوخ طبیعی مناسب به ما این امکان را می‏ دهد که متعادل و متوازن بوده، بتوانیم هیجانات‌مان را تنظیم‏ کنیم و بدون این که از نظر هیجانی خسته شویم و از پا در آییم‏ با موقعیت‏ها و زمآن‌های سخت سر و کار داشته باشیم. شوخ‏ طبعی، حس رهایی از خشم و تنش را در ما ایجاد می ‏کند و ما را برای گسترش افق فکری‏مان-آن طور که رویدادها را با دیدی متفاوت نگاه کنیم-توانمند می‏ سازد (میدلتن و همکاران، ۲۰۰۳).

۲-۱-۳- منبع کنترل

کسی که برای اولین بار در این مورد نظریه ای بیان کرده راتر^[۳۶] بوده است راتر مفهوم منبع کنترل را برای انکار نمودن تفاوت‌های شخصیت در عقاید ما نسبت به منبع تقویمان معرفی نمود. قبلاً اشاره شد که مردم در ادراک خود از اینکه آیا واقعه خاصی تقویت کننده می‌‌باشد با یکدیگر فرق دارند. پژوهش راتر نشان داده است که برخی از مردم معتقدند تقویت وابسته به رفتار خود آن‌هاست. دیگران فکر می‌‌کنند که تقویت توسط نیروهای بیرونی کنترل شده است. مردمی که با متغیر شخصیت مکانی درونی کنترل مشخص شده اند، اعتقاد دارند تقویتی که دریافت می‌‌دارند نتیجه رفتارها و ویژگی‌های آن‌ ها می‌باشد مردمی که دارای منبع کنترل بیرونی هستند معتقدند که تقویت توسط مردم دیگر کنترل شده است. آن‌ ها متقاعد شده اند که در مقابل این نیروهای بیرونی ناتوان هستند. نظریه های بسیاری در این مورد بیان شده که یکی از آن‌ ها دیدگاه یادگیری در این مورد است. این دیدگاه از نظریه یادگیری اجتماعی منشاء گرفته است. مقصود این است که تاریخچه تقویت زندگی هر فرد به اعتقادات کلی و انتظارات وی شکل می‌دهد. آیا رفتار فرد در رسیدن به خواسته‌های مطلوب او مؤثّر است؟ یا اینکه کنترل وقایع از عهده او خارج است؟ افرادی که دارای کنترل بیرونی هستند. معتقدند که می‌توانند به منابع هم تقویت تأثیر و کنترل داشته باشند و خود را حاکم بر سرنوشت خویش بدانند (هرگنمان و السون^[۳۷]، ۱۹۹۷).

رویکرد‌ها و نظریه های متفاوت درباره منبع کنترل

نظریه ها درباره ماهیت رفتار انسان و موضوع کنترل شخصی اظهارات متفاوتی دارند. رویکردهای انسان گرا در رفتار اجتماعی معتقدند که آدمیان موجوداتی هشیار و معقول هستند که توسط نیروهای ناهشیار یا تجربیات گذشته کنترل نمی‌شوند و در نظام انسان گرایی تمایلات و ارزش‌های انسانی در درجه اول اهمیت قرا دارند. انسان گرایی بر توانمندی‌ها و آرزوهای انسان ارداده آزاد، هشیار و تحقق بخشیدن به استعدادهای انسان تأکید می‌ورزند. آدمیان به طور کامل توانایی دارند که رفتارشان را کنترل کند. راجرز معتقد است که ما موجوداتی هشیار و معقول هستیم و شخصیت را تنها از طریق رویکرد پدیدار شناختی می‌‌توان از دیدگاه فرد، بر اساس تجربیات ذهنی او تصور می‌‌کرد که شخصیت را تنها می‌‌توان از دیدگاه خود شخص، بر پایه تجربیات ذهنی او درک کرد و توانایی متغییر کردن و کنترل رفتار و بهتر شدن شخصیت بر خود شخص متمرکز است (گنجی، ۱۳۷۵).

طرفداران رویکرد شناختی مانند جرج کلی معتقد بودند که هر یک از ما درباره محیط خود سازه‌های مشخصی را به وجود می‌‌آوریم منظور وی این بود که ما به وسیله سازه‌های شخصی، رویدادها و روابط اجتماعی زندگی خود را بر حسب یک نظام یا الگو، تعبیر می‌‌کنیم و سازمان می‌‌دهیم و در واقع رفتار و جنبه‌های شخصیت توسط فرآیندهای شناختی کنترل می‌‌شوند. در نظریه روانکاوی فروید بر خلاف سایر رویکردها (انسان گرایانه، شناختی) بر نیروی ناهشیار تأکید شده یعنی غرایض و امیال جنسی (غریزه زندگی و پرخاشگری) با پایه زیستی و تعارض‌های اجتناب ناپذیر دوران کودکی مخصوصاً پنج ساله اول شکل دهنده رفتار گرایان که از نیت واتسون پیروی می‌‌کند، مخصوصاً اسکینر اعتقاد دارد که کل رفتار را می‌‌توان توسط پیامدهای آن یعنی آنچه به دنبال دارد تعیین کرد. رفتار توسط محرک‌هایی محیطی رفتار توسط محرک‌های محیطی کنترل می‌‌شود. هر موجودی را نمی‌‌توان برای انجام رفتار تربیت کرد و این رفتار توسط اندازه و محیط تقویت‌هایی که بعداز آن می‌‌آید تعیین می‌‌شود هر کس که تقویت کننده ها را کنترل می‌‌کند، قدرت کنترل کردن رفتار انسان را نیز دارد (گنجی، ۱۳۷۵)

تاریخچه، نظریه راتر

نظریه راتر قویاً تحت تأثیر کارهای آدمی بوده است. وی مانند اسکینر و بندورا اعتقاد دارد که بیشتر رفتارها آموختنی است. اما با نظر اسکینر در این مورد که رفتار صرفاً به وسیله متغیرهای بیرونی شکل داده می‌‌شود مخالف است وی همچنین از روش مطالعه اسکینر که روش تک آزمونی معروف است انتقاد می‌‌کند و معتقد است که روش او نماینده یادگیری در جهان واقعی یعنی محیطی که ما در آن واکنش متقابل و تعامل داریم، نیست همین طور مطالعات اسکینر روی حیوانات را مورد انتقاد قرار می‌‌دهد و معتقد است که چنین پژوهش‌هایی تنها باید به عنوان نقطه آغاز برای ترک رفتار پیشینه انسان تلقّی شود به همین جهت راتر و پیروانش تحقیقات خود را صرفاً روی آزمودنی‌های انسان متمرکز کرده‌اند (کریمی، ۱۳۷۶).

تعریف منبع کنترل