یعنی تعذری که هرگز مرتفع نگردد مانند موردی که مال موضوع قرارداد تلف می شود و با تلف موضوع

قرارداد اجرای آن برای همیشه ناممکن می شود. اما تعذر موقت هنگامی به وجود می‌آید که مدت زمان

تعذر محدود است و از نظر عرفی، امکان اجرای عقد امکان پذیر باشد. ‌بنابرین‏ محدودیت زمانی تعذر،

محدودیت عرفی است و بر همین مبنا، در تعذر طاری از آنجا که احتمال قدرت بر تسلیم عرفاً و عقلاً

منتفی نیست فقها آن را به تعذر دائم الحاق ‌نمی‌نمایند ۲ .

مثالی که برای تعذر موقت میتوان آورد: مال موضوع قرارداد به واسطه ی ضبط آن از ناحیۀ

دولت برای مدتی محدود دور از دسترس قرار گیرد.

بند اول آثار تعذر دائمی اجرای قرارداد – ۳ .

الف سقوط تعهدات –

ب انحلال عقد –

البته به نظر می‌رسد که تعذر اجرای تعهد هرگاه دائمی باشد موجب سقوط تعهدات متقابل و

۱ – . ناصرکاتوزیان،پیشین، صص ۴۱۲ ۷۲۲

۲ . شیخ مرتضی انصاری، مکاسب، قم: مؤسسه‌ نشر اسلامی، یک جلدی، ۱۷۲۹ ، ص ۷۱۷

۷ . محمد حسن موسوی بجنوردی، پیشین، ص ۲۷۲

۳۴

انفساخ قرارداد است اما اگر تعذر موقت بوده و احتمال اجرای تعهد وجود داشته باشد متعهدله و مخیر به

فسخ یا التزام قرارداد است.

بند دوم آثار تعذر موقت قرارداد –

الف اصل التزام اصولاً باقی می‌ماند. –

ب تعهدات ساقط نخواهد شد بلکه اجرای آن معلق می‌گردد. –

ج خسارتی نیز از بابت تأخیر اجرا قابل مطالبه نخواهد بود زیرا رابطۀ سببیت بین خسارت وارده و –

متعهد برقرار نیست در حالی که وجود این رابطه شرط مسئولیت قراردادی است ۱ .

د در جایی که اجرای قرارداد در موعد مورد نظر، موضوعیت دارد و اجرای قرارداد با زمان آن –

دارای وحدت مطلوب است تعذر موقت نیز موجب زوال تعهدات و انحلال قرارداد خواهد شد زیرا در

پاره ای موارد تأخیر در حکم عدم اجراست و اجرای قرارداد سودی به حال متعهد نخواهد داشت زیرا

در «: امکان بعدی اجرا برای متعهدله مطلوبیتی ندارد. در این باره آقای دکتر کاتوزیان بیان می دارند

موردی که موعد انجام تعهد چنان با مفاد آن آمیخته است که پس از گذشتن موعد دیگر وفای به عهد

ممکن نیست، ناتوانی موقت نیز در حکم ناتوانی همیشگی است وسبب بطلان عقد بیع می شود ۲ ».

ه اگر تأخیر در اجرای قرارداد سبب از بین رفتن نتایج اساسی قرارداد یا قسمتی از آن باشد مانند –

این که مراد از تعهد، حمل سبزیجات از روستا به شهر باشد که در صورت تأخیر حمل سبب از دست

رفتن خاصیت و وضعیت اساسی تمام یا قسمتی از آن شود قرارداد مذبور و تعهد ناشی از آن به علت

تعارض با مقصود متعهدله به هنگام انشای قرارداد جزئاً یا کلاً باطل یا در صورت ناممکن شدن پس از

تشکیل قرارداد منفسخ خواهد بود. این حکم در وضعیتی حاکم است که متعاقدین در زمان تشکیل

قرارداد به عدم امکان موقت اجرای مورد قرارداد آگاهی نداشته باشند. آگاهی متعهدله به هنگام تشکیل

۱ . ناصر کاتوزیان، قواعد عمومی قراردادها، ج ۴، پیشین، صص ۲۲۱ و ۲۲۲

۲ . ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی: دوره عقود معین) ۱(، چاپ ششم، تهران: انتشارات مدرس، ۱۷۲۴ ، ص ۱۴۴

۳۵

قرارداد بر عدم امکان موقت اجرای تعهد یا غیر ممکن شدن بعدی موقت آن در حقیقت نشانۀ موافقت او

نسبت به تأخیر اجرای قرارداد است ۱ .

گفتار سوم: تعذر واقعی و اعتباری

عللی که از آن ناشی می شود ) از حیث منشأ ( به واقعی ) مادی ( و اعتباری ) حکمی و قانونی (

تقسیم می‌گردد.

تعذر حادث شده گاهی باعث می‌گردد که اجرای قرارداد به طور فیزیکی و مادی ناممکن گردد؛

مانند تلف شدن موضوع تعهد به واسطۀ عارض شدن قوه قاهره. در تعذر واقعی با گونه‌ای از تعذر مادی

مواجه هستیم که تفوق ناپذیر است. مثال دیگر در این مورد فوت شخص هنرمندی است که طی

قراردادی ملزم به اجرای اثر هنری خاصی شده است و پس از فوت وی به دلیل تخصصی بودن موضوع

تعهد نمیتوان از نظر مادی و از نظر واقعی ایفای تعهد را از دیگری در خواست نمود.

در مقابل این نوع تعذر گونه‌ای دیگر از تعذر وجود دارد که تعذر اعتباری نامیده می شود. تعذر

اعتباری هنگامی رخ می‌دهد که اجرای قرارداد از نظر مادی و فیزیکی کماکان امکان دارد، ولی از نظر

قانونی اجرای قرارداد با مانع روبرو می‌گردد؛ ‌به این معنا که قانون‌گذار متعاقدین را از ایفای تعهد منع می-

نماید.

به طور مثال میتوان گفت هنگامی که قانون‌گذار موضوع تعهد متعاقدین را ممنوع نموده و غیر

قانونی اعلام می‌کند یا زمانی که جنگ رخ می‌دهد و قانون‌گذار، تجارت با کشور متخاصم را ناممکن

می‌سازد و یا این که قانون‌گذار به دلیل وضعیت اقتصادی خاص محدودیتهای صادراتی و وارداتی وضع

می کند ما با گونه‌ای از تعذر اعتباری روبرو هستیم. علل تعذر مادی و واقعی عمدتاًً جنبۀ فیزیکی دارند

ولی تعذر اعتباری، ریشه در عوامل انتزاعی و خارجی دارند؛ مانند ممنوعیت ایجاد شده توسط دولت

برای صدور کالایی خاص که اعتباری هستند. از نظر اثرگذاری برقرارداد این دو نوع تعذر اثری یکسان

خواهند داشت که همان انحلال قرارداد و در نتیجه سقوط تعهدات متعاقدین است که با تتبع در مواد

۱ . مجید بنایی اسکویی، پیشین، ص ۴۶

۳۶

قانونی نیز چنین تفسیری تأیید می‌گردد ۱ .

گفتار چهارم: تعذر جزئی و کلی

تعذر در اجرای قرارداد از حیث گستردگی موضوع خود به دو نوع تعذر کلی و جزئی تقسیم می-

گردد. هرگاه اجرای تعهد نسبت به هیچ یک از اجزاء مورد آن ممکن نباشد تعذر کلی محسوب می شود.

در برخی موارد اجرای تعهد نسبت به بخشی از مورد تعهد متعذر می‌گردد در حالی که نسبت به بخش

دیگر آن قابل اجراست در این صورت احکام تعذر بر آن قسمت از مورد تعهد که متعذر گردیده مترتب

می‌گردد.

بدیهی است تعذر جزئی فقط در مواردی متصور است که مورد تعهد قابل تجزیه باشد ۲ .

در تجزیه پذیر بودن تعهد منحصراًً به مورد آن توجه می شود نه به اشخاص طرف آن، هرچند ثمرۀ

عملی مناسب این بحث را در تعدد دائن و مدیون دانسته‌اند. زیرا در حالت عادی که اجرای تمام تعهد

میسر است اگر دین قابل تجزیه نیز باشد متعهد ملزم است آنچه را بر عهده دارد به طور کامل اجرا کند و

هرگاه بخواهد فقط قسمتی از مورد را ایفا کند متعهدله مجبور به قبول آن نیست. مادۀ ۲۲۲ ق.م در این

.» … متعهد نمیتواند متعهدله را مجبور به قسمتی از موضوع تعهد نماید « : باره می‌گوید

این حکم اعم از این است که تمام تعهد بر عهدۀ یک تن باشد یا چند تن مسئول تعهد باشند. فقط

‌در مورد اخیر است که در صورت استقلال دین هر یک از دیگری ) تجزیه پذیر بودن دین ( متعهدله می-

تواند مدیون را اجبار به اجرای همان جزء نماید. تجزیه پذیری دین ممکن است ناشی از طبیعت مورد یا

قصد طرفین باشد ۷ .

‌بنابرین‏ تعذر جزئی را میتوان در سه بند به شرح زیر تقسیم بندی نمود:

۱ در صورتی که قرارداد یک جزء تجزیه ناپذیر باشد به گونه‌ای که اجزای جزئی قرارداد فاقد –

این نوع گردشگری برای اولین بار و در سال‌های دور مورد توجه قرار گرفته است. و به شکل بازید ازآثار و بقایای بر جای مانده از جنگ نمود پیدا ‌کرده‌است. جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق از جمله جنگ هایی است که در تاریخ حماسه ها و رشادت های ایران ثبت شده است و برای گردشگران جاذبیت های خاص خود را دارد. از این منظر می توان فرهنگ شهادت و ایثار را به عنوان یکی از گزینه هایی که برای گردشگران اهمیت دارد، معرفی کرد. علاوه بر این کشف اثر و پیامدهای جنگ در نواحی جنگی و پیرامون آن می‌تواند مدیران گردشگری و جوامع مزبان را در دستیابی به اهداف و تحقق برنامه ها یاری دهد(اسماعیل پور:۱۳۸۴، ۲۵).

امروزه صنعت گردشگری به عنوان سومین صنعت جهان پس از نفت و اتومبیل مطرح می‌باشد و در حال حاضر نقش عمده ای را در اقتصاد جهانی به عهده دارد و با توجه به نظر کارشناسان ، صنعت گردشگری در اوایل قرن آینده اولین صنعت جهان خواهد شد(باتانگار و پوری^[۲]، ۲۰۱۲، ۵۳). طبق نظر سازمان تجارت جهانی با وجودی که کشور ایران از لحاظ جاذبه های توریستی جزء ۱۰ کشور اول دنیا و از نظر وضعیت اکوتوریست جزء ۵ کشور توریستی جهان می‌باشد، متاسفانه به علت عدم استفاده از استراتژی های مناسب بازاریابی در صنعت گردشگری نتوانسته است از این صادرات نامرئی که نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند استفاده کند (حسن زاده و حسن زاده: ۱۳۸۷، ۲۹).

استان کرمانشاه نیز بیشتر از این نظر در محرومیت قرار گر فته است. برای تجزیه و تحلیل ظرفیت های استان کرمانشاه برای گردشگری جنگ، ترکیبی از این عوامل: تبلیغات غیرشخصی، ارتقای فروش، روابط عمومی و بازاریابی مستقیم می‌تواند تاثیر گذار باشد. با توجه این که کرمانشاه یک منطقی جنگ خیز بوده است و هنوزم بقایای جنگ در ان باقی است، ‌بنابرین‏ می‌تواند با به کار گیری و ترکیبی از این موارد، و کاربردن این ابزارها، گردشگران را به منظور قابلیت های گردشگری جنگ به سمت خود، جذب نماید. در حال حاضر گردشگری به عنوان سومین صنعت دنیا نقش عمده ای را در اقتصادی جهانی از لحاظ منبع اصلی درآمد، ایجاد اشتغال (از هر ۱۲ شغل یک شغل در دینا مربوط به گردشگری است). استان کرمانشاه، ظرفیت ها بالایی از نظر گردشگری جنگ دارد، اما نتوانسته است گردشگران را به سمت خود جدب کند. از این رو هدف پژوهش حاضر پاسخ گویی ‌به این سئوال است که ظرفیت های استان کرمانشاه در گردشگری جنگ چگونه است؟

۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش

گردشگری جنگ مانند سایر گردشگری ها می‌تواند، آثار مثبت و منفی متعددی را به دنبال داشته باشد که با برنامه ریزی و مدیریت کارآمد می توان اثرات مثبت را تقویت کرد و اثرات منفی را به حداقل رساند (فیتزانس^[۳]،۲۰۱۲، ۵۳).

استان کرمانشاه دارای جاذبه های طبیعی، تاریخی ، شهری و اکوتوریسم گوناگونی است که طی سال‌های اخیر، گردشگری جنگ در این استان رواج پیدا ‌کرده‌است و ‌بنابرین‏ شناسایی قابلیت ها و توان های این منطقه می‌تواند، نقش مهمی در گسترش گردشگری جنگ و نمایاندن جذابیت های آن ایفا کند. بیشتر جاذبه های جنگ می‌تواند، به شکل موزه های جنگ، بازسازی مناطق جنگی، و القای احساس جنگ، ساخت یادمان ها و نمادهای دوران دفاع مقدس به گردشگران نمایش داده شود. شهرهایی که در این استان قابلیت های زیادی برای جذب گردشگران دفاع مقدس داشته و بیشترین تعداد گردشگر را به سمت خود جذب نموده اند. با توجه ‌به این که کرمانشاه در زمان جنگ فعالیت های گستره داشته است و هنوز نیز بقایای جنگ و علائم آن باقی مانده است و دارای جاذبه های گردشگری طبیعی و آثار، تاریخ و میراث جنگ می‌باشد، متأسفانه به علت عدم انجام فعالیت های ترفیعی و تشویقی مناسب جهت بهینه سازی این صنعت خدماتی در این شهرستان باعث ناتوانی این صنعت در بالا بردن سطح جذب گردشگران و تاثیرات این جذب هم مانند، اشتغال ، بهبود خدمات اجتماعی، منبع درآمد، رشد بخش خصوصی، توسعه ساختارهای زیربنایی و … شده است. یکی از عوامل مهمی که تاکنون باعث شده است، گردشگری جنگ ایران از جمله استان کرمانشاه مورد توجه قرار نگیرد وابستگی شدید دولت به درآمدهای صادراتی نفت به عنوان ثروت ملی و یک محصول استراتژیک بوده است. وابستگی کشور به یک محصول به عنوان تنها منبع عمده درآمدهای ارزی کشور را با خطرات زیادی مواجه می‌کند. تجربه دهه های اخیر ثابت ‌کرده‌است که کشورهایی که خود را به یک محصول عمده صادراتی وابسته کرده‌اند هر زمان که قصد داشتند تا سیاست های مستقلی را اعمال کنند با فشار های کشورهای بزرگ که عمدتاًً ناشی از تحریم بوده مواجه شده اند و در ادامه راه را با مشکل مواجه شده شده اند. با توجه به مراتب فوق ، در صورتی که ایران و در مطالعه موردی تر استان کرمانشاه بخواهد خود را از وابستگی به درآمدهای پرنوسان و پایان پذیر نفت برهاند ، یکی از گزینه های مهم و استراتژیک ، توجه به صنعت گردشگری و به خصوص گردشگری جنگ ونمایش دادن تمام رشادت ها و دلاوری ها در زمان جنگ به سایرین می‌باشد. بسیاری کشورها با پیش گرفتن نگرش های بازارگرایانه در جهت رشد گردشگری تلاش کرده‌اند و توانسته اند چند برابر صادرات نفت ایران درآمد ارزی کسب کنند. توجه و تجزیه و تحلیل ظرفیت های استان کرمانشاه در زمینه گردشگری جنگ، می‌تواند جهت جذب گردشگر ‌به این استان و بهره مندسازی استان از درآمد های گردشگری و ایجاد اشتغال منافع بسیاری را برای استان به همراه داشته باشد، این رو با توجه به مطالب بیان شده اهمیت پژوهش حاضر احساس می شود.

۱-۴اهداف پژوهش

۱-۴-۱ هدف اصلی

تعیین و تجزیه و تحلیل ظرفیت های استان کرمانشاه در گردشگری جنگ

۱-۴-۲ اهداف جزئی

1. 1. تعیین تاثیر تفریح و سرگرمی های سیاه استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ

1. 1. تعیین تاثیر نمایشگاه و موزه های کرمانشاه بر گردشگری جنگ

1. 1. تعیین تاثیر مکان های دارای سکون و ایستایی استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ

1. 1. تعیین تاثیر مکان جنگ های سیاه استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ

1. تعیین تاثیر اردوگاه های کشتار جمعی سیاه استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ

۱- ۵ فرضیه های پژوهش

1. 1. تفریح و سرگرمی های سیاه استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ تاثیر مثبت و معنادار دارد.

1. 1. نمایشگاه و موزه های سیاه استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ تاثیر مثبت و معنادار دارد.

1. 1. مکان های دارای سکون و ایستایی استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ تاثیر مثبت و معنادار دارد.

1. 1. مکان جنگ های سیاه استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ تاثیر مثبت و معنادار دارد.

1. اردوگاه های کشتار جمعی سیاه استان کرمانشاه بر گردشگری جنگ تاثیر مثبت و معنادار دارد.

۱-۶ مدل مفهومی پژوهش

تفریح و سرگرمی های سیاه

نمایشگاه و موزه های سیاه

ظرفیت های منطقه در گردشگری جنگ

مکان های دارای سکون و ایستایی سیاه

مکان جنگ های سیاه

اردوگاه های کشتار جمعی سیاه

منبع مدل مفهومی پژوهش: رد (۲۰۱۴: ۲۱)

۱-۷قلمرو پژوهش

۱-۷-۱ قلمرو موضوعی پژوهش

این پژوهش از حیطه موضوعی به بررسی و تجزیه و تحلیل ظرفیت های استان کرمانشاه در گردشگری می پردازد.

۱-۷-۲ قلمرو مکانی پژوهش

قلمرو مکانی پژوهش حاضر گردشگری های جنگ استان کرمانشاه است.

۱-۷-۳ قلمرو زمانی پژوهش

عبارت فارغ از منشأ وماهیت آن، به تمام منابع ممکن حقوق بین الملل اشاره دارد یعنی تمامی فرآیندهای ایجاد تعهدات حقوقی که در حقوق بین الملل پذیرفته شده ان. گاهی اوقات واژه منبع، نیز در این چارچوب به کار می رود. همچنان که مقدمه منشور ملل متحد بر ضرورت احترام به تعهدات ناشی از معاهدات و دیگر منابع حقوق بین الملل تأکید می‌کند. واژه همان معنا را دارد منتهی عاری از تردیدها و جدالهای نظری است که ‌در مورد واژه منبع وجود دارد. بدین ترتیب مطابق ماده۱۲ منشأ یا خاستگاه یک تعهد بر اینکه مسؤلیت از نقض آن تعهد توسط یک دولت ایجاد شود و بر رژسم مسؤلیت دولت که از این رهگذر مطرح شود تأثیر نمی گذارد. تعهدات دولت ممکن است از یک معاهده یا قاعده حقوق بین الملل عرفی یا یک عمل یک جانبه ناشی شود.^[۲]

بعلاوه همان‌ طور که رویه نشان می‌دهد این منابع گوناگون با یک دیگر تعامل دارند. معاهدات به ویژه معاهدات چند جانبه می‌توانند به شکل گیری حقوق بین الملل عام کمک کنند. حقوق عرفی می‌تواند در تفسیر معاهدات راهگشا باشد تعهد مندرج در یک معاهده ممکن است به دلیل عمل یک جانبه یک دولت بر او قابل اجرا باشد. از این رو محاکم و دیوان های بین‌المللی مسؤلیت دولت را ناشی از هر گونه نقض تعهدی دانستند که به موجب یک استاندارد حقوق بین‌المللی برای او لازم الاجرا باشد. در داوری قضیه Rainbow Warror دیوان داوری اظهار داشت هر گونه نقض تعهد با هر منشأی توسط دولت بهمسؤلیت آن دولت و در نتیجه به تعهد به جبران خسارات می‌ انجامد در قضیه gabcikovo nagymaros project دیوان بین‌المللی دادگستری در تأیید این گفته به ماده مربوط به پیش نویس مواد راجع به مسؤلیت بین‌المللی که در سال ۱۹۷۶ موقتا توسط کمیسیون اتخاذ شده بود اشاره کرد و اظهار داشت این یک اصل پذیرفته شده است هنگامی که دولتی یک فعل متخلفانه بین‌المللی را مرتکب می شود احتمالا مسؤلیت بین‌المللی آن مطرح می شود فارغ از این که تعهدی که او در اجرای آن قصور کرده چه باشد.

۳- قابلیت انتساب فعل متخلفانه بیت المللی به دولت

دولت یک شخصیت حقوقی است که اختیاراتی دارد تا به موجب حقوق بین الملل عمل کند، اما پذیرش این مطلب بدین معنی نیست که دولت به خودی خود می‌تواند اقدام کند، بلکه فعل دولت، متضمن فعل یا ترک فعل گروه انسانی است. دولت ها تنها به وسیله نمایندگان و عوامل خویش عمل می‌کنند . مسئله اصلی این است که فعل چه اشخاص، گروه ها یا ارکانی فعل دولت تلقی می شود . بررسی و پاسخ ‌به این مسئله اصلی، پرداختن به بحث قابلیت انتساب را می طلبد و بررسی رویه دیوان بین‌المللی دادگستری در قضایای مرتبط با بحث قابلیت انتساب در این خصوص راهگشاست. در بحث عمل دولت باید شرایط و اوضاع و احوالی که در حقوق بین الملل برای اثبات این رابطه وجود دارد، مورد بررسی قرار گیرد. اینکه آیا فرد یا نهادی که عملش به دولت نسبت داده می شود، به عنوان رکن دولت عمل می‌کند یا نه، برعهده نظم حقوقی داخلی هر دولت است که معین نماید تحت چه شرایطی فرد یا نهاد، رکن دولت محسوب می شود. اما باید توجه داشت تعیین شرایط انتساب رفتار به دولت به عنوان تابع حقوق بین الملل جهت احراز مسئولیت بین‌المللی، طبق نظم حقوقی بین‌المللی قابل بررسی و ارزیابی است.

حقوق مسئولیت بین‌المللی از یک سو متشکل از قواعد عرفی بین‌المللی و از سوی دیگر رویه قضایی بی ن المللی است که به موازات این قواعد، نباید نقش دکترین را نیز از نظر دور داشت. تأکید بر دیدگاه های کمیسیون حقوق بین الملل ‌در مورد مسئولیت دولت ‌به این دلیل است که حقوق ‌دانان عضو این کمیسیون ، نمایندگی نظام های مختلف دنیا را بر عهده دارند و نظر کمیسیون تا حد بسیاری می‌تواند بازتاب دیدگاه های حقوقی جامعه بین‌المللی در زمینه مسئولیت دولت باشد. طرح کمیسیون حقوق بین الملل، قواعد اساسی حقوق بین الملل حاکم بر مسئولیت دولت برای ارتکاب اعمال متخلفانه بین‌المللی را معین می‌کند.

قواعد ثانویه مسئولیت دولت یعنی شرایط عامی که بر طبق حقوق بین الملل ، دولت مسئول فعل یا ترک فعل متخلفانه خود و نتایج قانونی ناشی از آن می‌باشد . طرح کمیسیون به صراحت تمایزی را بین تعهدات اولیه و ثانویه مشخص می کند: این مواد در صدد آن نیستند که محتوای تعهدات بین‌المللی را که نقض آن موجب مسئولیت دولت می شود، تعریف کنند. این امر وظیفه قواعد اولیه است که تدوین آن بازگویی اکثر قواعد ماهوی حقوق بین الملل، خواه عرفی یا معاهداتی است(۱۱٫ Crawford, J , 2002) طرح کمیسیون حقوق بین الملل با برخورداری از نظرات عالمانه ای که در پیش نویس تنظیمی کمیسیون مذکور راجع به مسئولیت دولت منعکس گردیده، تصویب شد . اینکه آیا بین تصمیمات دیوان و طرح کمیسیون حقوق بین الملل همزیستی وجود دارد یا نه، مسئله ای قابل اهمیت است(هیگینز،قاسمی،۱۳۸۵،۴)رویه قضایی بین‌المللی، به خصوص احکام دیوان بین‌المللی دادگستری، به سبب اختیاری بودن ارجاع اختلافات بین‌المللی به مراجع قضایی آثار محدودی از خود به جای می‌گذارد، اما از آن جهت که در رشد و توسعه حقوق بین الملل تأثیری بسزا دارد، در خور توجه است.

نیاز به توفیق۴۷ درصد از کارآفرینان نیاز به توفیق بالایی را در خود احساس می‌کنند که آن را نتیجه دوران کودکی خود و تاثیر شدید والدین خود می دانند و می خواهند به دیگران ثابت کند که دنیا را مطابق میل خودشان ساخته اند.۴۶ درصد از این گروه نیز نیاز به توفیق بالایی را در خود احساس می‌کنند و به دنبال این هستند که ثابت کنند بهتر از نفر قبلی کار می‌کنند.نیاز به استقلال۳۲ درصد آن را مهمترین انگیزه خود معرفی نموده اند، چرا که آن ها را به سوی تحقیق رویاهایشان رهنمون می‌سازد.این نیاز تقریباً در آن ها تعدیل شده است.مخاطره پذیری۷۵ درصد خود را فردی مخاطره پذیر معرفی نموده اند.تنها ۳۲ درصد خود را پذیرای مخاطرات معتدل معرفی نموده اند و اکثریت خود را مخاطره گریز معرفی کرده‌اند.ترس از شکستشکست مالی را به منزله پایان عمر کار خود می دانند و ترس بسیار بالایی از شکست دارند.شکست اهمیت چندانی در تصمیم گیری هایشان ندارد.خلاقیت۸۰ تا ۸۵ درصد خود را افرادی خلایق می دانند و خلاقیت خود را با رویاها آغاز می نمایند.آن ها خود را کمتر از گروه دیگر خلاق می دانند و خود را مسئول مدیریت و حمایت از خلاقیت کارکنان می پندارند.

(منبع: جنینگز، کاکس، و کوپر (۱۹۹۴) به نقل از یداللهی، ۱۳۸۷)

تحصیلات: اختلاف سطح تحصیلات بین دو گروه امری محرز و طبیعی می‌باشد. کارآفرینان مستقل از سطح تحصیلات پایین تری برخوردارند و گروهی از آن ها نیز به دلیل مشکلات خانوادگی قادر به تکمیل تحصیلات خود نبوده اند. در مقابل کارآفرینان سازمانی از سطح تحصیلات بالاتری برخوردارند و عده ای نیز در حین کار تحصیلات خود را تکمیل نموده اند چرا که آن را ابزاری جهت ارتقاء در سلسله مراتب شرکت یافته اند. تنها ۲۱ درصد از کارآفرینان مستقل در مقطع کارشناسی ارشد تحصیلات داشته اند، در حالی که ۶۸ درصد کارآفرینان سازمانی تا مقطع کارشناسی ارشد تحصیل کرده‌اند (طلایی،۱۳۹۰).

عدم استقرار در پایگاه اجتماعی: مطالعات نشان می‌دهد که این عامل بیشتر ‌در مورد کارآفرینان مستقل مؤثر بوده است و عدم استقرار آن ها در پایگاه اجتماعی مورد نظرشان همچون عاملی سرعت بخش بر تصمیم آن ها مبنی بر شروع کسب و کاری مستقل تاثیر می‌گذارد(طلایی،۱۳۹۰).

الگوی نقش: کارآفرینان مستقل همواره در زندگی خود با فردی برخورد نموده اند که آن را به عنوان الگو برگزیده و تاثیر عمیقی بر روند فعالیت آن ها داشته است. اما کارآفرینان سازمانی در جریان ارتقاء خود بیشتر در حد نصیحت و راهنمایی از افراد ارشد تاثیر می‌پذیرند. (جنینگز و دیگران، ۱۹۹۴، به نقل از یداللهی، ۱۳۸۷).

تفاوت های کارکردی کارآفرینی مستقل با کارآفرینی سازمانی

پر واضح است که کارآفرینی درون سازمانی بزرگ بسیار مشکل تر از کارآفرینی مستقل می‌باشد، چرا که کارآفرینی سازمانی در تصمیم گیری، تخصیص منابع و استقلال عمل، دارای محدودیت هایی می‌باشد. البته این دو دارای جنبه‌های کلیدی مشترکی می‌باشند. برای مثال هر دو شیوه به نوآوری توجه دارند. این نوآوری می‌تواند یک محصول، خدمت، فرایند یا سبک های مدیریتی جدید باشد. هدف هر دو شیوه ایجاد محصولات یا خدمات با ارزش افزوده است. محققین از ابعاد گوناگونی تفاوت های اصلی بین دو شیوه را مورد بررسی قرار داده‌اند که در اینجا به سه اختلاف اساسی بین کارآفرینی سازمانی و مستقل پرداخته می شود (علیمردانی، ۱۳۸۸):

اولین اختلاف در این است که اقدامات کارآفرین مستقل، توسعه ای^[۲۳] است در حالی که کارآفرینی سازمانی اغلب متوجه بازیابی^[۲۴] می‌باشد. اقدامات بازیابی معمولاً در مواجه شدن با رکود در سازمان های بزرگ صورت می‌گیرد. کارآفرینی سازمانی می‌تواند رشد و نوآوری را در یک شرکت سنتی بهبود بخشد. کارآفرینی سازمانی می‌تواند اصلاحی^[۲۵] نیز باشد. چرا که فرهنگ کارآفرینانه را در سازمانی اصلاح می‌کند که در گذشته، ساختاری کاملاً عمودی و سلسله مراتبی داشته است.

فرایند ارائه خدمات و محصولات جدید ممکن است نتیجه کارآفرینی سازمانی باشد، اما هدف غائی آن بازیابی فرهنگ کارآفرینانه است و این در حالی است که کارآفرین مستقل فرایند یا محصولی را ایجاد می‌کند که پیش از آن موجود نبوده است.

دومین اختلاف بین کارآفرینی مستقل و سازمانی در دشمنان شرکت است. ‌در مورد کارآفرینی مستقل، دشمن بازار می‌باشد. کاری که کارآفرین مستقل انجام می‌دهد، زدودن موانع موجود در بازار برای بقاء و رقابت است. اما ‌در مورد کارآفرینی سازمانی، فرهنگ شرکت، دشمن اولیه است. با توجه ‌به این ارتباط، شرکت می‌تواند جلوی بسیاری از فرایندهای کارآفرینانه را که به دنبال آن بوده، سد نماید. از این رو علاوه بر غلبه بر موانع بازار، کارآفرین سازمانی باید بر موانع سازمانی نیز غلبه یابد. اختلاف سومی که بین این دو نوع کارآفرینی وجود دارد شاید تناقضی است که درباره مورد دوم وجود دارد. در بسیاری از موارد، شرکت مادر^[۲۶] می‌تواند به جای یک دشمن، یک دوست باشد. چنانچه ارتباط شرکت مادر و واحد تأسيس شده جدید^[۲۷]، خوب باشد کارآفرین سازمانی از خزانه شرکت مادر، به سرمایه لازم دسترسی دارد. با وجود اینکه سرمایه شرکت محدود است و گردآوری پول، نیاز به تأیید مدیران در سطوح مختلف دارد، اما چنانچه امکان یا فرصتی برای اقدام به یک فعالیت مخاطره آمیز وجود داشته باشد، کارآفرینی سازمانی از سوی شرکت مادر تامین اعتبار می شود. در حالی که کارآفرین مستقل، یا باید از ثروت شخصی خود استفاده کند و یا تلاش نماید تا سرمایه ای را از منابع مختلف خارجی به دست آورد (فِرأی‌، ۱۹۹۳،به نقل از علیمردانی، ۱۳۸۸):

در جدول ۲-۲ برخی تفاوت های کارکردی بین کارآفرینی سازمانی و مستقل از دیدگاه «وسپر» (۱۹۸۰) جمع بندی شده است(علیمردانی، ۱۳۸۸):

جدول ۲-۲: تفاوت های کارکردی کارآفرین سازمانی با کارآفرین مستقل

کارآفرین مستقل
کارآفرین سازمانی

شخصی که مسئول فعالیت مخاطره آمیز است هنوز هم به رئیسی که دارای اختیار عزل اوست و می‌تواند تصمیمات را لغو کند، گزارش می‌دهد.

شخصی که مسئول شرکت است فاقد مدیر بالادست می‌باشد، هر چند که تابع تمایلات و خواسته های مشتریان، سرمایه گذاران و احتمالاً همکاران است.

همه مخاطره مالی را شرکت مادر، تحمل می‌کند.

مخاطره مالی بین کارآفرین مسئول، سهام‌داران، عرضه کنندگان و وام دهندگان تقسیم می شود.

ظرفیت مالی را شرکت مادر تعیین می‌کند. منابع خارجی بدون رضایت شرکت ما ‌در مورد استفاده قرار نمی گیرد.

ظرفیت مالی را خود فعالیت تعیین می‌کند. همه منابع می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

تشریفات اداری در بخش هایی نظیر حسابداری، پرسنلی، قراردادها، روابط عمومی، تبلیغات و خدمات به مشتری به وسیله شرکت مادر تعیین می شود.

تشریفات اداری در حیطه اختیارات مدیر و بسیار کم است.

۱-۱-۱ افزایش ماندگاری ذهنی (دوام و پایداری یادگیری).

۲-۱-۱ توجه به اهداف سطوح بالاتر حیطه شناختی.

۳-۱-۱ تعمیق یادگیری از طریق افزایش درگیری با تکالیف یادگیری.

۴-۱-۱ افزایش علاقه به یادگیری.

۵-۱-۱ توجه به اهداف در حیطه‌های غیر شناختی (اجتماعی، عاطفی و مدنی).

۶-۱-۱ اضافه نمودن فرصت یادگیری از طریق مشارکت والدین دانش ­آموزان در امر یاددهی و یادگیری(حسنی،۱۳۸۴).

۲-۱ فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف فرهنگ بیست‌گرایی

مقیاس کمی (۲۰-۰) و توجه شدید به آن، نظام آموزشی را با مشکل مواجه ‌کرده‌است که با حذف این مقیاس، فرهنگ بیست‌گرایی از این میدان رخت بر­می‌بندد و این ایده جایگزین آن می‌شود که مهم ‌این است که کودک چه بهره‌ای از فرصت یادگیری برگرفته است،در چه وضعیتی قرار دارد، نه صرفاً جهت کسب نمره، آن هم کسب نمره بیست.

هر چند عده‌ای ممکن است چنین اظهار­نظر کنند که نمره نماد و نشانه پیشرفت است که در این بیان شکی نیست. ولیکن آن­چه انتقاد برانگیز است استقلال این نماد است از محتوا و مضمونی که باید داشته باشد. ابعاد جزیی این هدف عبارتند از:

۱-۲-۱ کاهش حساسیت والدین به نمره.

۲-۲-۱ کاهش حساسیت دانش‌آموزان به نمره.

۳-۲-۱ ارائه بازخورد توصیفی به دانش‌آموزان و والدین درباره وضعیت تحصیلی و تربیتی دانش‌آموزان(حسنی،۱۳۸۴).

۳-۱ تأکید بر اهداف آموزش و پرورش از طریق توجه به فرایند یادگیری به جای تأکید بر محتوی

در این طرح به جای این­که مجموعه‌ای دانش و اطلاعات در زمینه یا موضوعی خاص مدنظر باشد، اهداف و انتظارات سیستم آموزشی از معلم و دانش‌آموزان مورد توجه قرار می‌گیرد. یعنی توجه به تحقق واقعی و ملموس اهداف و انتظارات معطوف می‌گردد. در حالی­که در وضعیت فعلی آن­چه اساسی و مهم است، کسب نمره و افزایش محفوظات و در نهایت افزایش معدل است و آن­چه مغفول می‌ماند عملکرد واقعی است و وقتی نمره به گونه‌ای صوری و ظاهری ملاک باشد، عملاً انتظارات به کناری نهاده شده و راه­های میان­بر به کار گرفته می‌شود. عناصر خردتر این هدف به قرار زیر است:

۱-۳-۱ ارائه بازخورد پیوسته از جریان یادگیری به دانش‌آموزان به صورت توصیه های مکتوب و شفاهی.

۲-۳-۱ ایجاد فرصت اصلاح برای دانش‌آموز و معلم جهت رفع کاستی‌های فرایند یادگیری.

۳-۳-۱ استفاده از بازخوردهای به­دست آمده در مسیر بهبود ارائه درس.

۴-۳-۱ به­ کارگیری ابزارهای متفاوت سنجش توصیفی مانند (پوشه کار، برگ ثبت مشاهدات، سیاهه رفتار، ارزشیابی عملکرد)(حسنی،۱۳۸۴).

۴-۱ فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی

برجسته‌تر شدن رویکرد ارزشیابی تکوینی منجر به کاهش اعتبار امتحانات پایانی نیز خواهد شد. مشکل اساسی این نوع امتحانات آن است که در فرصتی محدود و زمان و مکان خاص سرنوشت نهایی دانش‌آموز را تعیین می‌کند. این ویژگی‌ اعتبار بسیاری به امتحانات پایانی داده است و به گونه‌ای آن را پدیده کریه و زجرآور و گریزاننده جلوه داده است. به نظر می‌رسد که از نتایج مبارک این طرح جلوگیری از هدف شدن امتحان و درس خواندن برای امتحان باشد. ابعاد جزیی این هدف عبارتند از:

۱-۴-۱ کاهش نقش ارزشیابی‌های پایانی در سرنوشت تحصیلی دانش‌آموزان.

۲-۴-۱ برجسته‌ نمودن نقش ارزشیابی‌های مستمر (فرآیندی) در تصمیم‌گیری درباره ارتقاء دانش‌آموزان.

۳-۴-۱ واگذاری تصمیم ­گیری درباره ارتقاء دانش‌آموزان به معلم و شورای مدرسه.

۴-۴-۱ کاهش میزان مردودی دانش‌آموزان از طریق افزایش اختیارات مدرسه در انتخاب سیاست‌های مداخله (حسنی،۱۳۸۴).

۵-۱ افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی ـ یادگیری با کاهش اعتبار نمره

ارزش و اقتدار نمره و کسب نمرات بالاتر و معدل بهتر، در اغلب اوقات با استرس و فشار همراه است و استرس آورتر از ارزشیابی و امتحان در آموزش و پرورش چیزی وجود ندارد (شعبانی، ۱۳۷۵) و ‌در دوره‌های پایین‌تر همراه است با فشار بیرونی که از ناحیه والدین و معلمان و مدیران ایجاد می‌شود. حتی این فشار گاهی به شکل رقابت‌های زیان‌آور در کلاس و مدرسه ظهور می‌کند. مجموع این عوامل محیط یادگیری را به محیطی پر از اضطراب و دلهره و نگرانی تبدیل می‌کند. کودکان تحت این فشارها و رقابت‌ها به مرور از جنبه روحی افسرده و فرسوده می‌شوند و بسیاری از مشکلات رفتاری در آن­ها شکل می‌گیرد. حذف نمره می‌تواند با حذف استرس، فشار و رقابت، شرایط مساعدتری را برای یادگیری دانش‌آموز و یاددهی معلم فراهم سازد.

۱-۵-۱ کاهش اضطراب و تنش ناشی از شرکت در امتحانات پایانی و مکرر.

۲-۵-۱ کاهش فشار والدین بر دانش‌آموزان برای کسب نمرات ممتاز.

۳-۵-۱ افزایش علاقه به معلم و درس.

۴-۵-۱ کاهش رقابت‌های نامناسب برای کسب نمرات بالاتر.

۵-۵-۱ کاهش پدیده تقلب در بین دانش‌آموزان(حسنی،۱۳۸۴).

ویژگی‌های ارزشیابی توصیفی
۱- پویایی:

پویایی ‌به این معنی است که ارزشیابی یار و یاور جریان یاددهی ـ‌ یادگیری است و دوش به دوش یادگیری به پیش رفته و آن ‌را غنی می­سازد.

ویژگی پویایی در ارزشیابی توصیفی چند نکته را آشکار می‌کند:

الف ـ ارزشیابی به مثابه ابزاری برای یادگیری است.

ب ـ ارزشیابی با یادگیری ارتباط تنگاتنگی دارد.

ج‌ـ ارزشیابی بر معیارها و میزان‌های موفقیت در یادگیری تأکید دارد.

دـ ارزشیابی بر بازخوردهای پیوسته تأکید دارد(حسنی،۱۳۸۴).

۲- بازخورد:

یکی از ویژگی‌های مهم ارزشیابی، بازخورد است. اگر بازخورد نباشد، ارزشیابی توصیفی نمی‌تواند جهت­گیری اصلاحی داشته باشد. بازخورد سبب می‌شود که فعالیت‌های یادگیری در جهت انتظارات آموزشی قرار گیرد و عاملی بسیار مؤثر و ثمربخش در بهبود عملکرد یادگیری است. بازخورد نظر و واکنش معلم نسبت به وضع یادگیری دانش‌آموزان است. در جریان بازخورد برای دانش‌آموز مشخص می‌شود که از لحاظ آموزشی در چه وضعی قرار دارد. بازخورد به دانش‌آموز کمک می‌کند تا خطاها و اشتباهاتش را در جریان یادگیری کاهش داده و وظایف و تکالیفش را با دقت بیشتری انجام دهد(حسنی،۱۳۸۴).

۳- کیفی‌بودن:

ارزشیابی توصیفی یک ارزشیابی کیفی است که در آن مقیاس رتبه‌ای، جایگزین مقیاس فاصله‌ای شده است و بازخورد آن نسبت به عملکرد و فعالیت‌های یادگیری دانش‌آموزان، به صورت کیفی است. مقیاس رتبه‌ای از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است. ویژگی کیفی در ارزشیابی توصیفی، رقابت نامناسب دانش‌آموزان را کاهش می‌دهد و حساسیت آن­ها را برای کسب نمره از بین می‌برد و یا به حداقل می‌رساند(حسنی،۱۳۸۴).

۴- فرآیندی:

در این شیوه ارزشیابی با توجه به فرایند یادگیری، تلاش بر این است که دانش‌آموز به مفهوم فراشناخت دست پیدا کند. یعنی بتواند آن­چه را که در یک موقعیت فراگرفته است، در موقعیت دیگر نیز به­کار گیرد. ارزشیابی توصیفی فرصتی را برای معلم و شاگردان فراهم می‌کند تا روند یاددهی ـ یادگیری را بهتر مدیریت کنند و با روش‌های یاددهی و یادگیری آشنا شوند(حسنی،۱۳۸۴).

خلاقیت در بستر ارزشیابی توصیفی